Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος

Ο Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος Έλληνας εθνικιστής, γιατρός γυναικολόγος και θεμελιωτής του κλάδου της γυναικολογίας στην Ελλάδα, μέλος της Γερμανικής Ακαδημίας Λεοπολντίνα Καρολίνα, επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Μονάχου, ο οποίος διατέλεσε υπουργός και για διάστημα λίγο μεγαλύτερο των τεσσάρων μηνών κατοχικός πρωθυπουργός, γεννήθηκε το 1878 στο Ναύπλιο και πέθανε στις 6 Ιουλίου 1961 από καρκίνο στο Καλαμάκι, τότε προάστιο των Αθηνών. Η νεκρώσιμη ακολουθία του έγινε στον Ναό Αγίου Γεωργίου Καρύτση.

Στο διάστημα της παραμονής του στη Γερμανία, παντρεύτηκε με την κόρη της σπιτονοικοκυράς του η οποία, παρά τις σχετικές διάσπαρτες πληροφορίες, δεν είχε σύμφωνα και με δική του μαρτυρία, καμία συγγενική σχέση με τον Γερμανό στρατάρχη von List κι είχαν αποκτήσει δύο κόρες, την Μαρίνα-Αικατερίνη, σύζυγο του Ξενοφώντα Κοντιάδη, ιατρού-χειρουργού, καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Παρισίων και Αθηνών που έπεσε ηρωικά στη διάρκεια βομβαρδισμού από την Ιταλική αεροπορία την ώρα που χειρουργούσε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων και την Ίριδα, γλύπτρια και ζωγράφο, που υπήρξε μαθήτρια του Γερμανού εθνοσοσιαλιστή Άρνο Μπρέκερ.

Κων/νος Λογοθετόπουλος
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση : 1878
Τόπος: Ναύπλιο, Αργολίδα, (Ελλάδα)
Γάμος: Έγγαμος
Τέκνα: Μαρίνα-Αικατερίνη, Ίριδα
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Ιατρός Χειρουργός, Πρωθυπουργός
Θάνατος: 6 Ιουλίου 1961
Τόπος: Καλαμάκι, Αττική Αθήνα (Ελλάδα)
Συνοπτικές πληροφορίες αξιώματος
Έναρξη Θητείας : 2 Δεκεμβρίου 1942
Λήξη θητείας : 7 Απριλίου 1943
Προκάτοχος
:Γεώργιος Τσολάκογλου
Διάδοχος
:Ιωάννης Ράλλης

Βιογραφία

Μετά την ολοκλήρωση των εγκυκλίων σπουδών στη γενέτειρά του εγκαταστάθηκε στο Μόναχο όπου φοίτησε στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου, κατοικώντας ως ενοικιαστής στο σπίτι της μετέπειτα συζύγου του. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Μονάχου το 1903 και ειδικεύτηκε στη Μαιευτική και τη Γυναικολογία, ενώ έγινε αρχικά βοηθός, το 1905 επιμελητής στην Κλινική του Καθηγητή Amman, στη συνέχεια Υφηγητής στη Β' Πανεπιστημιακή Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική και παράλληλα διορίστηκε προϊστάμενος του Παθολογοανατομικού Εργαστηρίου της.

Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1910 και ίδρυσε ιδιωτική Χειρουργική Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική δύναμης 40 κλινών, την οποία το 1913 διέθεσε για την περίθαλψη τραυματιών και ως το 1925 διατήρησε στην ιδιοκτησία του. Υπηρέτησε στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων ως γιατρός-χειρουργός, με βαθμό του εφέδρου λοχαγού-ιατρού στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης και στο χειρουργείο της Σκάλας Σταυρού και το 1916 απολύθηκε από τις τάξεις του στρατού. Στη Μικρασιατική εκστρατεία κλήθηκε να υπηρετήσει εκ νέου ως γιατρός-χειρουργός στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών.

Αναφέρεται μεταξύ των ιδρυτών του πρώτου κτηματικού συνδέσμου ο «Αλιμούσιος», τα μέλη του οποίου δημιούργησαν την κοινότητα Καλαμακίου και διατέλεσε πρώτος γραμματέας της κοινότητας. Το όνομά του περιλαμβάνεται μεταξύ των 244 σημαντικών ιστορικών προσωπικοτήτων στον κατάλογο των Τεκτόνων τον οποίο δημοσιοποίησε στις 19 Μαρτίου 2006 η Μεγάλη Στοά της Ελλάδος.

Ακαδημαϊκή δράση

Εκλέχθηκε τον Ιούλιο του 1922 τακτικός Καθηγητής της Γυναικολογικής Κλινικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ανέλαβε την οργάνωση της κλινικής στο Αρεταίειο Νοσοκομείο, όπου παρέμεινε ως το 1935, ενώ από το 1925 έως το 1941 ήταν Διευθυντής της Γυναικολογικής Κλινικής στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». Το 1924 οργάνωσε στο «Αρεταίειο Νοσοκομείο το πρώτο κέντρο ραδιοθεραπείας καρκινοπαθών γυναικών στην Ελλάδα, ενώ εισηγήθηκε και πέτυχε τη σύναψη δανείου 2.000.000 δραχμών από την Εθνική Τράπεζα για την ανέγερση ειδικής πτέρυγας για τη νοσηλεία ευπόρων επιτόκων και ασθενών και παράλληλα πέτυχε το 1925, τη μετατροπή του αμφιθεάτρου. Τέλος το 1938 μετατέθηκε ως διευθυντής στην Α' Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, που στεγαζόταν τότε στο Δημόσιο Μαιευτήριο.

Διατέλεσε Κοσμήτορας της Ιατρικής Σχολής την περίοδο από το 1928 έως το 1929 και την περίοδο 1932-33 εκλέχθηκε Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη διάρκεια της Πρυτανείας του εγκαινιάστηκαν τα Εργαστήρια της Ιατρικής Σχολής στο Γουδή και οι Πανεπιστημιακές Κλινικές στα Νοσοκομεία «Λαϊκό», «Ιπποκράτειο» «Ευαγγελισμός» και «Κρατικό», θεμελιώθηκε το Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα» και το Οδοντιατρικό Σχολείο. Ο Ιωάννης Μεταξάς του πρότεινε να πολιτευθεί με το κόμμα του ενώ ανάλογη πρόταση του κατέθεσε το 1933 και ο Παναγής Τσαλδάρης, ο οποίος του πρότεινε να τον χρίσει υποψήφιο δήμαρχο Αθηναίων στις εκλογές εκείνου του έτους, προτάσεις που απέκρουσε ο Λογοθετόπουλος. Την ακαδημαϊκή του διαδρομή αμαύρωσε με την απονομή της Πανεπιστημιακής έδρας του το Δεκέμβριο του 1942 στο Δημήτριο Αντωνόπουλο, επιμελητή του και Επικουρικό Καθηγητή τότε της Α' Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής.

Ήταν επίσης σε διαρκή διαμάχη με τον Νικόλαο Λούρο, τον οποίο απομάκρυνε στις 31 Μαρτίου 1942, από την Επιστημονική Διεύθυνση του Μαιευτηρίου, αλλά και με το διοικητικό συμβούλιο του Μαιευτηρίου «Μαρίκα Ηλιάδη», το οποίο αντικατέστησε το Δεκέμβριο του 1941 και τελεσίδικα με Νομοθετικό Διάταγμα Συνταγματικού Περιεχομένου στις 30 Αυγούστου 1942, ενώ το επίταξε στις 26 Σεπτεμβρίου 1942, για τις ανάγκες του Γερμανικού στρατού κατοχής. Ήταν ιδρυτικό μέλος και διατέλεσε πρόεδρος της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας και ανέδειξε σειρά Ιατρών. Μεταξύ τους και ο Γρηγόρης Λαμπράκης, μετέπειτα Υφηγητής Γυναικολογίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών και μετέπειτα συνεργαζόμενος βουλευτής του κόμματος Ε.Δ.Α., ο οποίος ήταν ο μόνος που έμεινε δίπλα του μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας, σύμφωνα με τη μαρτυρία του καθηγητή Νικόλαου Λούρου, καθώς οι υπόλοιποι παραιτήθηκαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συνεργασία του με το στρατό κατοχής.

Κατοχική δράση

Λίγο πριν από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου έγινε Πρόεδρος του Ελληνογερμανικού Συνδέσμου και με την ιδιότητά του στις 27 Απριλίου του 1941, συνεχάρη το Γερμανό Πρέσβη στην Αθήνα για τις επιτυχίες των στρατευμάτων του Ράιχ. Οι πεποιθήσεις του ήταν εθνικοσοσιαλιστικές, επηρεασμένες από το οικογενειακό του περιβάλλον και όπως γράφει στην αυτοβιογραφία του ο ζωγράφος Περικλής Βυζάντιος, πίστευε στην υπεροχή της Γερμανίας και τη νίκη του άξονα. Πέτυχε και έπεισε ομάδες Ελλήνων γιατρών να επανδρώσουν νοσοκομεία στη Γερμανία, καλύπτοντας τις ελλείψεις που είχαν παρουσιαστεί λόγω της στράτευσης των γιατρών και της απασχόλησης τους στα διάφορα πολεμικά μέτωπα.

Δημοσίευσε άρθρα

• στο Εθνικοσοσιαλιστικό περιοδικό «Νέα Ευρώπη» για το «κοινό των Ευρωπαίων» και αναφέρεται στις αρχαίες αμφικτιονίες με τίτλο «Το ελληνικό πνεύμα δια την συνεργασία των λαών».
• στο διμηνιαίο περιοδικό «Επιθεώρηση της Ευρωπαϊκής Νεολαίας» έγραψε το 1943, για την έννοια της Ενωμένης Ευρώπης υπό την γερμανική κυριαρχία.

Πολιτικές θέσεις

Διορίστηκε από τα κατοχικά στρατεύματα

• Αντιπρόεδρος της κατοχικής Κυβέρνησης από τις 5 Μαΐου 1941 έως τις 2 Δεκεμβρίου 1942 και
• Υπουργός Προνοίας και Παιδείας από τις 30 Απριλίου 1941 έως τις 7 Απριλίου 1943, της κυβερνήσεως του Γεωργίου Τσολάκογλου. Στη θητεία του και με δικό του διάταγμα ιδρύθηκε το 1942, η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Με απόφαση του διόρισε Γενικό Γραμματέα του υπουργείου τον Επαμεινώνδα Πετραλιά, που συνεργαζόταν με τον Γερμανό ταγματάρχη Βέρεντ. Ο Πετραλιάς, μεταπολεμικά εξελίχθηκε σε κορυφαίο Έλληνα αθλητικό παράγοντα, ενώ διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Αθλητισμού, μέλος της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων και ήταν πατέρας της Φάνης Πάλλη-Πετραλιά, μετέπειτα βουλευτού και υπουργού κυβερνήσεων του κόμματος «Νέα Δημοκρατία».

Κατοχικός πρωθυπουργός

Διορίστηκε επίσης

• Πρωθυπουργός της δεύτερης κατοχικής κυβερνήσεως από τις 2 Δεκεμβρίου 1942 έως τις 7 Απριλίου 1943.

Η πρωθυπουργία του συνέλαβε στη λύση του επισιτιστικού προβλήματος στην κατεχόμενη Ελλάδα, όμως στις 23 Φεβρουαρίου 1943, υπέγραψε και δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» το διάταγμα με τίτλο «Περί υποχρεωτικής εργασίας του αστικού πληθυσμού της Ελλάδος». Το διάταγμα προκάλεσε την οργή και τις βίαιες αντιδράσεις των κατοίκων της Αθήνας και στις 5 Μαρτίου διοργανώθηκε συλλαλητήριο με 5 νεκρούς και 50 τραυματίες. Η εξέγερση είχε σαν αποτέλεσμα την ανάκληση του διατάγματος στις 10 Μαρτίου 1943, και οι Γερμανικές αρχές κατοχής, τον ανάγκασαν να παραιτηθεί στις 7 Απριλίου 1943, καταλογίζοντας του ανεπάρκεια στην άσκηση της εξουσίας.

Διακρίσεις

Για την προσφορά του στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και της Μικρασιατικής Εκστρατείας τιμήθηκε με

• πολεμικά μετάλλια και
• παράσημο του Αργυρού Σταυρού του Σωτήρα.

Επιστημονικό έργο

Παρουσίασε τις χειρουργικές του μεθόδους σε Πανεπιστήμια όπως στο Παρίσι, το Βερολίνο, τη Λειψία και το Μόναχο, ενώ θεωρείται ο θεμελιωτής της Ελληνικής χειρουργικής Γυναικολογίας, ειδικότερα των εγχειρήσεων του κόλπου και ήταν αυτός που προχώρησε στη ριζική υστερεκτομή ως μέθοδο αντιμετωπίσεως του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ανακάλυψε και εφάρμοσε τη μέθοδο «Logo-tampon» για την αντιμετώπιση των σοβαρών αιμορραγιών του τρίτου σταδίου του τοκετού, [ατονία μήτρας], αλλά και των μετεγχειρητικών αιμορραγιών από τη μικρή πύελο μετά από κολπικές κυρίως εγχειρήσεις.

Συγγραφικό έργο

Έγραψε και δημοσίευσε τα έργα:

• «Περί ατρησίας του κολεού» το 1904,
• «Περί φυματιώσεως των εξωγεννητικών οργάνων της γυναικός» το 1906,
• «Διάγνωσις και θεραπεία της εξωμητρίου κυήσεως» το 1910,
• «Γυναικολογία», [το 1928, σε δύο τόμους, μεταφράστηκε στα γερμανικά και τα γαλλικά. Περιείχε μεγάλο αριθμό εικόνων, εκ των οποίων πολλές έγχρωμες],
• «Γυναικολογική Χειρουργική» το 1939, καθώς και το
• «Ιδού η αλήθεια» , το 1949, για τη δράση του στην Κατοχή,

ενώ δημοσίευσε μελέτες και συγγράμματα που δημοσιεύτηκαν στην ελληνική και γερμανική βιβλιογραφία.

Το τέλος του

Μετά την παραίτησή του από τη θέση του πρωθυπουργού παρέδωσε τη θέση του Διευθυντή του Δημοσίου Μαιευτηρίου και του Καθηγητή στην Α' έδρα Μαιευτικής και Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το Σεπτέμβριο του 1944 ακολούθησε τα στρατεύματα κατοχής και διέφυγε στη Γερμανία όπου ανέλαβε τη διεύθυνση χειρουργικής κλινικής στη Βαυαρία. Στις 31 Μαΐου 1945 δικάστηκε ερήμην και καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για τη συνεργασία του με τους Γερμανούς, από το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων. Παραδόθηκε, κατά τη δική του εκδοχή, τον Μάιο του 1945 στα Αμερικανικά στρατεύματα κατοχής της Γερμανίας, ή συνελήφθη τον Αύγουστο του 1945, σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής, στο Vilshofen, μικράν πόλιν της Βαυαρίας όπως την περιγράφει ο ίδιος στο βιβλίο του. Οι Αμερικανές αρχές τον μετέφεραν στη Θεσσαλονίκη τους τελευταίους μήνες του 1945 και τον παρέδωσαν στις Ελληνικές Αρχές. Κρατήθηκε αρχικά στο 4ο Αστυνομικό τμήμα και τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους φυλακίστηκε.

Ο Ιάσονας Μανδηλάρης, συνεργάτης των S.S., στη δίκη τον Μάρτιο του 1945, στην απολογία του ενώπιον του δικαστηρίου δοσιλόγων, ανέφερε ότι οι καθηγητές Ιατρικής Κωνσταντίνος Χωρέμης και Νικόλαος Λούρος συνελήφθησαν ύστερα από καταγγελία που είχε γίνει από τον ιατρό Νικόλαο Χριστοφοράκο, σύνδεσμο των Γερμανικών S.S. με τον πρωθυπουργό Λογοθετόπουλο. Με αυτή και μόνο την κατηγορία το Φεβρουάριο του 1946 δικάστηκαν και αθωώθηκαν από το Γ’ Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων οι Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος, Νικόλαος Χριστοφοράκος και Γεώργιος Δημητρίου Ράλλης, αδελφός του τρίτου στη σειρά Κατοχικού Πρωθυπουργού.

Ο Λογοθετοπουλος αποφυλακίστηκε, στις 3 Ιανουαρίου 1951, όταν του απονεμήθηκε χάρις, λόγω ανήκεστου βλάβης της υγείας του και παρέμεινε ως το θάνατό του, περιορισμένος στο σπίτι του κτήματος του στην περιοχή μεταξύ Αλίμου και Καλαμακίου, περίπου στη συμβολή των Λεωφόρων Αμφιθέας-Παραλιακής. Στην Αθήνα υπάρχει η πολυκατοικία Λογοθετόπουλου στη συμβολή των οδών Μπουμπουλίνας και Κουντουριώτου, όπου στεγάζεται το υπουργείο Πολιτισμού.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος-Βιογραφικά στοιχεία Θέματα Μαιευτικής-Γυναικολογίας

Βιβλιογραφία

• [Ιδού η αλήθεια Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος, ιδιωτική έκδοση, 1948, Αθήναι, 207 σελίδες. Περιγράφει τη δράση του και υποστηρίζει ότι εκδιώχθηκε από την πρωθυπουργία λόγω της αντιθέσεως του με τις αρχές κατοχής.

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org