Δημήτριος Κωτσάκης

Ο Δημήτριος Κωτσάκης ή Τσαγκάρης, Έλληνας εθνικιστής αστρονόμος, μαθηματικός, διδάκτορας και καθηγητής της Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών , διευθυντής στο Ευγενίδειο Ίδρυμα, ενδελεχής μελετητής των Βυζαντινών αστρονόμων, ο πρώτος που διαχώρισε με σαφή τρόπο την Αστρονομία από την Αστρολογία , συγγραφέας, πιστός Ορθόδοξος Χριστιανός σταθερά αντίθετος στην υλιστική θεωρία του κομμουνισμού, ενεργό και εξέχων μέλος του σωματείου «Χριστιανική Ένωσις Επιστημόνων» και αρθρογράφος στις «Ακτίνες» το περιοδικό του σωματείου, γεννήθηκε το 1909 στην κωμόπολη Φιλιατρά του νομού Μεσσηνίας και πέθανε στις 9 Μαΐου 1986 στην Αθήνα.

Δημήτριος Κωτσάκης
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 1909
Τόπος: Φιλιατρά, Μεσσηνία (Ελλάδα)
Σύζυγος:
Τέκνα:
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Αστρονόμος, ΜαθηματικόςΠανεπιστημιακός
Θάνατος: 9 Μαΐου 1986
Τόπος: Αθήνα, Αττική (Ελλάδα)

Βιογραφία

Οι ρίζες της οικογένειας Κωτσάκη, που έλκει την καταγωγή της από το χωριό Αλωνίσταινα του νομού Αρκαδίας, ανάγονται πολλά χρόνια πριν την Ελληνική εθνεγερσία του 1821 και μέλος της οικογένειας Κωτσάκη ήταν και η μητέρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, η Ελισσάβετ Κωτσάκη.

Πατέρας του Δημητρίου ήταν ο πολύτεκνος Διονύσιος Κωτσάκης ενώ αδέλφια του ήταν, μεταξύ άλλων, ο πρεσβύτερος Αθανάσιος Κωτσάκης , ιερέας του Ιερού Ναού της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής επί της οδού Ακαδημίας στην Αθήνα από το 1938 μέχρι το 1962, ο ιερομόναχος-Αρχιμανδρίτης πατέρας Θεόκλητος, κατά κόσμο Θεόδωρος Κωτσάκης, ο Παναγιώτης, τα κορίτσια, Ιουλία, Ασπασία, Ανθή και Αλεξάνδρα. Αδελφός τους, γεννημένος το 1912, ήταν ο Απόστολος Κωτσάκης ή Τσαγκάρης που υπηρετούσε ως στρατιώτης στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στο 24ο Σύνταγμα Πεζικού. Ο Απόστολος τραυματίστηκε σε μάχη και πέθανε στις 11 Ιανουαρίου 1941, στο Στρατιωτικό νοσοκομείο Πατρών όπου νοσηλεύονταν .

Σπουδές

Ο Δημήτριος, που παρακολούθησε τα μαθήματα της Βασικής εκπαιδεύσεως στο σημερινό 3ο Δημοτικό σχολείο Φιλιατρών και τα μαθήματα της Μέσης εκπαιδεύσεως στο Γυμνάσιο Φιλιατρών, στη συνέχεια φοίτησε και αποφοίτησε από την Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία έλαβε και το διδακτορικό του το 1937, υποβάλλοντας την διατριβή του με τίτλο «Περί της ολοκληρώσεως μιας τάξεως εξισώσεων του Monge» . Εργάστηκε στα Αστεροσκοπεία Αμβούργου, Χαϊδελβέργης, Φρειβούργου και από το 1932 έως το 1936 διατέλεσε βοηθός στο Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Επαγγελματική σταδιοδρομία

Το 1936 τοποθετήθηκε βοηθός του εργαστηρίου Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, την περίοδο 1938-39 διετέλεσε καθηγητής στην Σχολή Ικάρων και την Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και το 1940 στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Το 1941 ορίστηκε επιμελητής του εργαστηρίου, ενώ το 1943 εκλέχθηκε υφηγητής της Αστρονομίας στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείου. Υπήρξε πρώτος διευθυντής στο Ευγενίδειο Ίδρυμα, το 1962, μετά από πρόταση του εθνικιστή καθηγητή Σταύρου Πλακίδη. Τον Ιούνιο του 1963, ο Κωτσάκης και άλλα δύο μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Αδελφότητος Θεολόγων η «Ζωή» παραπέμφθηκαν σε δίκη , μετά από μήνυση του καθηγητή Παναγιώτη Τρεμπέλα, με την κατηγορία της κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας. Η μήνυση αφορούσε την επανέκδοση του βιβλίου «Καινή Διαθήκη» του Τρεμπέλα, ο οποίος είχε αποχωρήσει από την «Ζωή», όμως οι κατηγορούμενοι προχώρησαν στην επανέκδοση του βιβλίου δίχως τη συγκατάθεση του. Ένα χρόνο αργότερα, συγκεκριμένα στις 18 Ιουνίου 1964, οι μηνυθέντες καταδικάστηκαν σε πρωτόδικη φυλάκιση 45 ημερών με αναστολή από το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών.

Καθηγητής Πανεπιστημίου

Στις 3 Αυγούστου 1965 ο Κωτσάκης εκλέχθηκε στην καθηγητική έδρα της Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και παρέμεινε διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου έως το 1973, με σύμβουλο Αστρονομίας τον ομότιμο καθηγητή Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Σταύρο Πλακίδη. Την περίοδο από το 1970 έως το 1972 σημαντικό έργο στην λειτουργία του Πλανηταρίου προσέφερε ο Κωνσταντίνος Χασάπης, αστρονόμος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, ο οποίος, ως δεινός ομιλητής, συνέπαιρνε το ακροατήριο του στις ανά εβδομάδα αστρονομικές του διαλέξεις που έδινε στο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος. Το καλοκαίρι του 1972 ο Διονύσης Σιμόπουλος ορίστηκε διάδοχος του Κωτσάκη και ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 6 Απριλίου 1973. Ο Κωτσάκης υπήρξε πρωτεργάτης για την ίδρυση, το 1975, του «Κοργιαλένειου Αστρονομικού Σταθμού Κρυονερίου» που είναι γνωστός και ως «Αστεροσκοπείο Κρυονερίου», στην ομώνυμη περιοχή στα ορεινά του νομού Κορινθίας, με το μεγαλύτερο για την εποχή του τηλεσκόπιο (κατοπτρικό 1,22 m) στην Ελλάδα.

Ο Κωτσάκης διαχώρισε με σαφή τρόπο την Αστρονομία από την Αστρολογία. Σύμφωνα με τον Κωτσάκη η Αστρολογία ορίζεται ως «....η ψευδεπιστήμη, η όποια πραγματεύεται περί των επιδράσεων των αστέρων επί των ανθρωπίνων υποθέσεων και προλέγει γήινα συμβάντα, στηριζομένη εις τας θέσεις και όψεις των ουρανίων τούτων σωμάτων. Διαφέρει δε ουσιωδώς της Αστρονομίας που ανήκει στις ακριβείς φυσικές επιστήμες, εφ' όσον τα συμπεράσματά της εκφράζονται με μαθηματικούς τύπους.» Η Αστρολογία συνδέθηκε στενά με την Αστρονομία. Αναπτύχθηκαν και οι δύο ταυτοχρόνως μεταξύ των ανατολικών λαών και ιδίως των Βαβυλωνίων, που καλλιέργησαν την Αστρολογία, η οποία κατά τον Κωτσάκη «...δεν ήτο απλώς ή βασίλισσα των επιστημών, αλλά και η ερωμένη του κόσμου» και συνεχίζει «πρό αὐτῆς, ὁπότε ἐπεζητεῖτο νά γνωσθῇ τό γένος τοῦ γεννηθησομένου, ἀφοῦ, ὡς διϊσχυρίζοντο, ἡ ὥρα τῆς συλλήψεως ὥριζε τό γένος τοῦ τεχθησομένου». Οι αστρολόγοι προέλεγαν επαναστάσεις, πολέμους και άλλες πολιτικές εκδηλώσεις, σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις και αυτοκράτορες κατέφευγαν στους αστρολόγους, γνωστότερος όλων ο Μανουήλ Κομνηνός.

Εθνική & Χριστιανική δράση

Ο Κωτσάκης, που ήταν ενεργός εθνικιστής και πιστός Ορθόδοξος Χριστιανός σταθερά αντίθετος στην υλιστική θεωρία του κομμουνισμού, υπήρξε ενεργό και εξέχων μέλος του σωματείου «Χριστιανική Ένωσις Επιστημόνων» και αρθρογραφούσε στις «Ακτίνες» , στο περιοδικό του σωματείου . Στην Ένωση συμμετείχαν προσωπικότητες των Επιστημών όπως ο εθνικιστής Αλέξανδρος Τσιριντάνης, καθηγητής της Νομικής σχολής Αθηνών, ο Γεώργιος Ράμμος, καθηγητής στην ίδια Σχολή, ο εθνικιστής ψυχίατρος Αρίστος Ασπιώτης και άλλοι. Το 1949 ο Κωτσάκης συμμετείχε με την ιδιότητα του Ταμία στο Διοικητικό Συμβούλιο του σωματείου «Το Ελληνικόν Φώς», που ίδρυσε η Αδελφότητα Θεολόγων «Ζωή» και το οποίο ανέλαβε διαφωτιστική δράση στις τάξεις της Ελληνικής κοινωνίας στην τελευταία φάση του συμμοριτοπολέμου . Σύμφωνα με τον Δημήτριο Κωτσάκη ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός ασχολήθηκε τόσο με την αστρονομία, όσο και με τις φυσικές επιστήμες. Γράφει ο Κωτσάκης: «...Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός (πρώτον ήμισυ 8ου αιώνος) ασχολείται και με την Αστρονομία και γενικώτερον με την Φύσιν, πολεμεί δε την αστρολογίαν και την μαντικήν τέχνην μετά μεγάλης σφοδρότητος...».

Ο Δημήτριος Κωτσάκης σε μια σύντομη επιστολή του σε Ορθόδοξο Χριστιανικό περιοδικό , αναφέρεται στις αστρονομικές γνώσεις του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη τονίζοντας την ευκολία με την οποία χρησιμοποιεί σχετικές έννοιες και όπως καταγράφει, ο Άγιος στο βιβλίο «Νέα Κλίμαξ» αναφέρεται στη φύση και το χρώμα της Σελήνης, καθώς και ότι «τας αμπώτιδας, ήτοι τας πλημμύρας της θαλάσσης προξενεί», ενώ ομιλεί για τις κινήσεις του Ηλίου και της Σελήνης. Μάλιστα για τις περισσότερες από τις αναφορές του, όπως αναφέρει ο καθηγητής Κωτσάκης «βεβαιώνει και η σύγχρονος Αστρονομία» .

Συγγραφικό έργο

Δημήτριος Κωτσάκης

Ο καθηγητής Κωτσάκης που, πλην των πανεπιστημιακών παρέδωσε δεκάδες ακόμη διαλέξεις, υπήρξε πολυγραφότατος. Πέραν των εκατοντάδων άρθρων που καταχώρησε σε επιστημονικά και ειδικά περιοδικά, έγραψε και δημοσίευσε άρθρα και επιστημονικές μελέτες για το Ορθόδοξο Χριστιανικό περιοδικό «Ακτίνες», ενώ συνέγραψε διδακτικά βιβλία για τις τάξεις του Γυμνασίου, πανεπιστημιακά συγγράμματα, καθώς και πολυάριθμα ειδικά αλλά και εκλαϊκευτικά βιβλία. Μεταξύ τους περιλαμβάνονται:

• «Η συμβολή των επιπροσθήσεων εις την μελέτην της Σελήνης», το 1936,
• «Η ηλικία του Σύμπαντος εν σχέσει προς την διαστολήν αυτού», το 1939.
• «Η Αστρονομία εν Ελλάδι κατά τον 18ο αιώνα και ο Ευγένιος Βούλγαρης», το 1939,
• «Η σπουδή της Αστρονομίας εν Ελλάδι κατά τον 18ο αιώνα», το 1940
• «Μελέτη επί του σφάλματος κλίσεως του μεσημβρινού κύκλου Α. Συγγρού», το 1942,
• «Η πλοκή του Γαλαξίου», το 1949,
• «Έρευνα επί της μεταβολής του Αζιμουθίου του μεσημβρινού κύκλου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών», το 1951,
• «Η συμβολή των διδασκάλων του Γένους εις την προαγωγήν της Αστρονομίας κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας (1453-1821)», το 1953,
• «Ο πλανήτης Άρης και τα προβλήματά του», το 1956,
• «Οι Γαλαξίαι εις το σύμπαν», το 1956,
• «Τέσσαρες Επιστημονικαί μορφαί της εποχής των Παλαιολόγων», το 1956,
• «Η συχνότης των χημικών στοιχείων εις το σύμπαν», το 1956,
• «Πορίσματα από την έρευναν του Γαλαξίου: (Η σύστασίς του, η κατασκευή του και η περιστροφή του)», το 1957,
• «Αι θετικαί επιστήμαι εις το Βυζάντιον: Αστρονομία και Μαθηματικά κατά την Βυζαντινήν περίοδον», το 1958.

Στο έργο του παραθέτει σημαντικά στοιχεία για τους Βυζαντινούς αστρονόμους και για την προσπάθεια αλλαγής του ημερολογίου. Στη μελέτη του σημειώνει: «...Δυστυχώς όμως η αλλαγή δεν έγινε το 1324, αλλά το 1578 υπό του Πάπα Γρηγορίου του XIIIου. Αν εγίνετο τότε, θα ωνομάζετο ίσως πάλιν Γρηγοριανόν Ημερολόγιον, αλλά προς τιμήν του Νικηφόρου Γρηγορά..». Ο Κωτσάκης θεωρεί ότι η δόξα θα ανήκε στον μεγάλο Βυζαντινό αστρονόμο, τον Νικηφόρο Γρηγορά μαθητή του Θεόδωρου Μετοχίτη, ο οποίος δυόμισι αιώνες πριν από τον πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄, είχε εξακριβώσει τις ατέλειες του Ιουλιανού ημερολογίου και είχε υποβάλει λεπτομερές σχέδιο διορθώσεως του.

• «Η έρευνα του διαστήματος, τεχνητοί δορυφόροι και πλανήται», το 1959,
• «Η έρευνα του διαστήματος: Τεχνητοί δορυφόροι, κοσμικοί πύραυλοι, διαπλανητικοί σταθμοί», το 1960,
• «Ο Ήλιος και αι επιδράσεις του», Αθήναι 1962.
• «Ραδιοαστρονομία: Εισαγωγή εις την Νέαν Επιστήμην: Ανακοίνωσις γενομένην την 10ην Μαΐου 1962 εις το εν Ιωαννίναις συνελθόν επιστημονικόν-παιδαγωγικόν συνέδριον των εν Ηπείρω Ελλήνων Μαθηματικών», το 1963,
• «Ο Ήλιος και οι Πλανήται», το 1964, εκδόσεις «Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων»,
• «Εισαγωγή εις την Αστροφυσικήν», το 1967,
• «Κοσμογραφία» (μαζί με τον Κωνσταντίνο Χασάπη), το 1969, διδακτικό βιβλίο Αστρονομίας της Β' Λυκείου για περισσότερα από 15 χρόνια,
• «Υπάρχει ζωή εις τους άλλους κόσμους; μια έρευνα μεταξύ πλανητών, απλανών και γαλαξιών», το 1970,
• «Η προέλευσις του Ηλιακού συστήματος», δίτομο έργο, το 1971,
• «Η Συγκρότησις του Σύμπαντος», το 1972,
• «Ηλιακόν Σύστημα», δίτομο έργο, το 1972,
• «Ήλιος και Γη», το 1973,
• «Το Αστρονομικόν Σύμπαν. Δημιουργία ή Τύχη;», το 1973,
• «Αστέρες»,
• «Η αρχή της αιτιότητος και η ελευθερία της βουλήσεως»,
• «Η προέλευσις της ζωής και η Επιστήμη»,
• «Το Σύμπαν, η ζωή και ο άνθρωπος», το 1975,
• «Η δημιουργία των Γαλαξιών και πλανητών», το 1975,
• «Νέοι ορίζοντες στην Αστρονομία», το 1977,
• «Είμαστε μόνοι στο Διάστημα;», το 1978, σελίδες 158,
• «Η κοσμοθεωρία του Υλισμού», το 1981,
• «Τα μεγάλα σύγχρονα τηλεσκόπια», το 1981,
• «Κοσμολογία-Η δομή και εξέλιξη του Σύμπαντος», το 1982, (μαζί με τον Γεώργιο Κοντόπουλο),
• «Διδάσκαλοι του Γένους και Αστρονομία (1453-1821)», το 1983,
• «Αστρονομία και Αστρολογία στο Βυζάντιο», το 1983, εκδότης «Αδελφότητα Θεολόγων Ζωή»,
• «Διαστημικές έρευνες: Ζωή σε ξένους πλανήτες», το 1984,
• «Το άστρον της Βηθλεέμ και η Επιστήμη» , το 1984, εκδότης «Αδελφότητα Θεολόγων Ζωή»,
• «Η εξαήμερος κατά τον Μ. Βασίλειο και την Επιστήμη».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Δημήτριος Κωτσάκης diaskedasi.info]
• [Κατασκευάζοντας εθνικόφρονες: τα εκκλησιαστικά κατηχητικά σχολεία ως πεδίο θρησκευτικού αντικομμουνισμού Περιοδικό «Θέσεις», Τεύχος 138ο, περίοδος: Ιανουάριος-Μάρτιος 2017]
• [Ίδρυση του Ευγενιδείου Πλανηταρίου kathimerini.gr]
• [Υποθέσεις και θεωρίαι εις την Φυσικήν Δημήτριος Κωτσάκης (docdroid.net, Pdf format)]

Διαβάστε τα λήμματα

• Ευσέβιος Ματθόπουλος
• Αλέξανδρος Τσιριντάνης
• Γεώργιος Ράμμος
• Θεόδωρος Μερτικόπουλος
• Αρίστος Ασπιώτης
• Σπυρίδων Καλλιάφας
• Ιωάννης Κολιτσάρας
• Κωνσταντίνος Κούρκουλας
• Σταύρος Πλακίδης
• Κωνσταντίνος Χασάπης

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org