Ιωάννης Μελετόπουλος
Ο Ιωάννης Μελετόπουλος Έλληνας νομικός, ιστορικός, συγγραφέας, φιλάνθρωπος και ευεργέτης, γεννήθηκε το 1903 στον Πειραιά και απεβίωσε [1] στις 12 Αυγούστου 1980 στην Αθήνα. Η νεκρώσιμη ακολουθία του τελέστηκε στις 16:00 το απόγευμα της 13ης Αυγούστου στον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιώς.
Ήταν παντρεμένος με την Λίζα Στυλιανού.
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Ο Ιωάννης καταγόταν από ιστορική, αστική και εύπορη οικογένεια του Πειραιά, με απώτερη καταγωγή από την περιοχή του Άργους στο νομό Αργολίδος της Πελοποννήσου. Παππούς του ήταν ο Νικόλαος Δημ. Μελετόπουλος, ένας από τους πρώτους οικιστές του Πειραιώς και μεγαλοκτηματίας, που παντρεύτηκε την Αργείτισα Μαριάννα το γένος Αναστασίου Μπόνη. Ο Νικόλαος Μελετόπουλος υπήρξε σημαντικός οικονομικός παράγοντας του Πειραιά και το 1844 ίδρυσε την πρώτη Τράπεζα της πόλεως. Το 1865, στη συνοικία Καραβά, ίδρυσε με δαπάνες του την «Σχολή Απόρων Παίδων Ν. Μελετόπουλου», ενώ το 1869 δώρισε οικόπεδο στο Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο για την ανέγερση Ναυτικού Ασύλου. Ο Νικόλαος Μελετόπουλος διατέλεσε δημοτικός σύμβουλος, από το 1852 έως το 1866, πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου από το 1855 έως το 1858 και από το 1874 έως το 1878, καθώς και μέλος του Αδελφάτου στο Τζάνειο Δημοτικό Νοσοκομείο Πειραιώς. Το σύμπλεγμα συνοικιών που ιδρύθηκαν περί το έτος 1840, και αποτελούσαν τότε μία συνοικία με διάφορες ονομασίες, όπως Βώκου ή Μανιάτικα ή Καραβάς ή Χωριό του Μελετόπουλου, κτίστηκε σε οικόπεδα που πούλησε ο Μελετόπουλος, ενώ μεταξύ των οδών Δερβενακίων-Σαλαμίνος-Αρτεμισίου και Παλαμηδίου βρισκόταν ο «Μέγας Κήπος Νικολάου Μελετόπουλου» ο οποίος οικοπεδοποιήθηκε και η περιοχή ονομάστηκε «Νεάπολη». Ο Μελετόπουλος κατείχε κτήματα και προς τον Άγιο Δημήτρη Κερατσινίου, στη Χαραυγή Κερατσινίου και στη Δραπετσώνα.
Πατέρας του Ιωάννη ήταν ο αρχαιοδίφης-μελετητής της τοπικής ιστορίας, Αλέξανδρος Μελετόπουλος [2] για την οποία είχε εκπονήσει και δημοσιεύσει αξιόλογες σχετικές μελέτες και μητέρα του ήταν η Μαρία το γένος Λορέντζου Καμπάνη με καταγωγή από τη Μύκονο. Ο Ιωάννης, που είχε τρία αδέλφια, τον Λαυρέντη σύζυγο Λιλής Παπαλουκά, την Μαρία σύζυγο Διονυσίου Γουλιέλμου Δρόσου και τον Αλέκο σύζυγο της Έφης Παμπούκη, ολοκλήρωσε τις Βασικές και τις Μέσες σπουδές του στον Πειραιά και στη συνέχεια φοίτησε και αποφοίτησε από τη Νομική σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά την αποφοίτηση του εργάστηκε ως Δικηγόρος στον Πειραιά και υπήρξε Δικηγόρος και Παρ' Αρείω Πάγω, όμως σύντομα αποροφήθηκε εξ ολοκλήρου από την ιστορική μελέτη και επιδόθηκε στην ιστοριογραφία. Υπήρξε ο οργανωτής και για πολλά χρόνια διατέλεσε έφορος στο Ιστορικό Εθνολογικό Μουσείο των Αθηνών, που στεγάζονταν στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής, και ήταν ένας από τους ιδρυτές του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος, ενώ την εποχή που ήταν Γενικός Γραμματέας της «Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος», ανακηρύχθηκε επίτιμο μέλος του «Πατριωτικού Ομίλου Απογόνων Αγωνιστών 1821» [3]. Το 1968 ο Μελετόπουλος, με την ιδιότητα του διευθυντή του Ιστορικού και Εθνολογικού Μουσείου ζήτησε από τον καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών Γιάννη Παππά, ο οποίος είχε σπουδάσει στο Παρίσι και είχε εκπαιδευτεί στη συντήρηση εκμαγείων, να του ρεστοράρει το παλαιό γύψινο εκμαγείο της μορφής του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη [4] και να του χυτεύσει δύο χάλκινα γλυπτά με τη μορφή του εθνικού ήρωα. Τα χάλκινα προσωπεία διατηρούνται σήμερα, το ένα στο Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο Αθηνών και το άλλο στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών.
Κοινωνική δράση
Ο Ιωάννης Μελετόπουλος χρημάτισε Γενικός Γραμματέας της «Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος» από το 1967 έως το 1976 και έφορος του Εθνικού και Ιστορικού Μουσείου. Διετέλεσε πρόεδρος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου των Δημοσίων Πειραϊκών Σχολών, Δημοτικός σύμβουλος από το 1947 έως το 1950 και μέλος του Αδελφάτου του Τζανείου Νοσοκομείου Πειραιώς. Υπήρκε ιδρυτής του Ιστορικού Αρχείου του δήμου Πειραιώς και Ιδρυτής και μέγας δωρητής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μυκόνου, στην πλατεία της Αγίας Κυριακής την οποία στέγασε στο αρχοντικό Καμπάνη του 1735, το οποίο ανακαινίστηκε με δωρεά του Μελετόπουλου. Η βιβλιοθήκη της Μυκόνου περιλαμβάνει περί τους 10.000 τόμους βιβλίων από την δωρεά του ιστοριοδίφη Αλέξανδρου Μελετόπουλου και άλλων δωρητών. Ο Ιωάννης Μελετόπουλος υπήρξε εκ των ιδρυτών και εκλέχθηκε πρώτος πρόεδρος της Νομισματικής Εταιρείας Ελλάδος. Ανακηρύχθηκε Επίτιμος πρόεδρος και μέγας ευεργέτης του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος, μέγας ευεργέτης της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, επίτιμος πολίτης και μέγας ευεργέτης Μυκόνου, μία οδός της οποίας φέρει το όνομα του.
Ο Μελετόπουλος δώρισε:
- Στο Δήμο Πειραιώς: Το οικογενειακό αρχείο του καθώς και συνολικώς της οικογενείας του, το όποιο αποτέλεσε τη βάση του Ιστορικού Αρχείου της πόλεως. Μεταξύ του, ένα χάλκινο ανδριάντα του Θεμιστοκλέους, έργο του εθνικιστή γλύπτη Νικόλα (Νικόλαος Παυλόπουλος από το Πήλιο), που τοποθετήθηκε στο χώρο όπου ήταν παλιά το Ρολόϊ. Χάλκινο άγαλμα του Ελευθέριου Βενιζέλου, έργο Έλληνα γλύπτη, που τοποθετήθηκε στον κήπο απέναντι από το Δημοτικό Θέατρο. Χάλκινη προτομή του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη, έργο του γλύπτη Λεωνίδα Δρόση, που τοποθετήθηκε στη μικρή πλατεία μπροστά στο ναό του Αγίου Σπυρίδωνος, όπου ήταν η οικία του Ναυάρχου.
- Στο αρχαιολογικό μουσείο Πειραιώς: Ολόκληρη τη συλλογή του από 116 αρχαιολογικά αντικείμενα προερχόμενα κυρίως από τον Πειραιά.
- Στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος: Ελαιογραφίες αγωνιστών της Εθνεγερσίας του 1821, ομοιώματα πυροβόλων, μετάλλια, έγγραφα και άλλα αντικείμενα.
- Στο Δήμο Μυκόνου: Οικόπεδο για την κατασκευή υδατοδεξαμενής, καθώς και ένα δενδροφυτεμένο κτήμα του στο κέντρο της Χώρας, μέσα στο οποίο υπάρχει εκκλησία των Ταξιαρχών, για να χρησιμεύσει ως Δημοτικός κήπος.
- Στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος: Αγάλματα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, του Βασιλέως Γεωργίου Α' και του Γεωργίου Καραϊσκάκη, και προτομές των: Παπαφλέσσα, Φαβιέρου, Μιαούλη και Παπούλα, ανάγλυφες προτομές των Κριεζή, Σκουφά και Σατωμπριάν. Επίσης διάφορα κειμήλια και ενθύμια των αγώνων του έθνους, έγγραφα, βιβλία, όργανα, αγαλματίδια των Τσακάλωφ, Αρματωλού, Ευζώνου και άλλα.
- Στο Πολεμικό Μουσείο της Ελλάδος: Χάλκινες προτομές του Πατριάρχου Γρηγορίου Ε', του Ιωάννη Καποδίστρια και άλλα αντικείμενα.
Συγγραφικό έργο
Ο Μελετόπουλος δημοσίευσε πλήθος ιστορικά και αρχαιολογικά άρθρα, εξέδωσε ιστορικά λευκώματα και ανατύπωσε παλιές και δυσεύρετες σήμερα εκδόσεις. Ήταν συντάκτης στην «Μεγάλη Ελληνική εγκυκλοπαίδεια» και συνεργάτης της Εγκυκλοπαίδειας «Ήλιος» του Ιωάννη Πασσά, όμως ανέπτυξε έντονη προσωπική συγγραφική δραστηριότητα και εξέδωσε τα έργα:
- «Το δικαιοστάσιον της Εφέσσου», το 1936,
- «Δικαστικά πινάκια»
- «Πειραϊκά», το 1945,
- «Το πρώτον στάδιον της πόλεως Πειραιώς», το 1948,
- «Καθορισμός πύλης πειραϊκού περιβόλου»,
- «Πράσις επί λύσει», το 1949,
- «Αρχαιότητες του λιμένος Πειραιώς», το 1949,
- «Πειραϊκαί αρχαιότητες», το 1960,
- «Οδηγός Εθνικού Ιστορικού Μουσείου», το 1964,
- «Η έκθεσις της Ιστορίας της Φιλικής Εταιρείας εν τω Εθνικώ Ιστορικώ Μουσείω», το 1964,
- «Η Φιλική Εταιρεία-Αρχείον Π. Σέκερη», το 1967,
- «Η ιστορία της νεωτέρας Ελλάδος εις την λαϊκήν εικονογραφίαν», το 1968,
- «Έκθεσις-Προσωπογραφιών αγωνιστών του 1821 εν τω Εθνικώ Ιστορικώ Μουσείω», το 1971,
- «Το Ναυτικό του '21», το 1971,
- «Εικόνες του Αγώνος, Ι. Μακρυγιάννη-Π. Ζωγράφου», το 1966, επανέκδοση το 1972,
- «Έγγραφα Οθωνικής εποχής. Το σύνταγμα του 1844», το 1972,
- «Η δευτέρα μεγάλη εξόρμησις εις την λαϊκήν εικονογραφίαν», το 1973,
- «Το Πάνθεον του '21», το 1976,
- «Προσωπογραφίαι αγωνιστών του 1821 του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου», το 1976,
- «Τα πρώτα έτη της Οθωνικής εποχής εις τας υδατογραφίας του Κολν Μπέργκερ», το 1976,
- «Λαϊκαί εικόνες της Ελληνικής ιστορίας Νεωτέρων χρόνων», το 1976,
- «Λεύκωμα της Ελληνικής ιστορίας», το 1976,
- «Γεράσιμος Πιτσαμάνος», το 1977,
- «Γνώμαι επιφανών Ελλήνων και ξένων περί της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου», το 1977,
- «Η ναυμαχία της Ναυπάκτου», το 1978, καθώς και πολλές εκδόσεις σε άλλες γλώσσες.
Τιμητικές διακρίσεις
Ο Μελετόπουλος για το έργο του, αλλά και για την γενικότερη δράση του ως αξιομνημόνευτη προσωπικότητα του Πειραιώς, τιμήθηκε με:
- Χρυσό Σταυρό του βασιλέως Γεωργίου Α',
- Αργυρό μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών,
- Χρυσό μετάλλιο του δήμου Μυκόνου
- από το Ιστορικό Αρχείο της πόλεως του Πειραιώς,
- Μετάλλιο του «Συλλόγου των Αθηναίων» [5].
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Οικογένεια Μελετόπουλου Koutoyzis.gr
- Ψηφιοποιημένα έργα του Ιωάννη Μελετόπουλου Anemi.gr, Ψηφιακή βιβλιοθήκη
Παραπομπές
- ↑ Πέθανε ο συγγραφέας Ι. Μελετόπουλος. Η κηδεία σήμερα. Εφημερίδα «Μακεδονία», 13 Αυγούστου 1980, σελίδα 3η.
- ↑ [Ο Αλέξανδρος Ν. Μελετόπουλος σπούδασε αρχαιολογία και νομισματική στο Παρίσι και ανέπτυξε έντονη επιστημονική, κοινωνική και πολιτική δράση. Διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος (1883-1887, 1912-1914), πολιτικός σύμβουλος του δημάρχου Θ. Ρετσίνα (1889-1895) και δημιούργησε σημαντική συλλογή αρχαίων νομισμάτων που τον κατάλογό της τύπωσε στα 1884, τμήμα της οποίας δώρισε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. Ήταν ένας από τους συνεργάτες του πρώτου φύλλου του περιοδικού «Απόλλων» του Μαϊου του 1883. Η συμβολή του στην μελέτη και την ερευνά της τοπικής ιστορίας υπήρξε αξιόλογη. Ασχολήθηκε με τη νομισματική επιστήμη και καταάρτισε μία από τις πληρέστερες συλλογές αρχαίων νομισμάτων. Υπήρξε συλλέκτης αρχαίων επιγραφών και σ' αυτόν οφείλεται ή δημοσίευση της συγγραφής των όρων κατασκευής της Σκευοθήκης του Φίλωνος, ενός από τα σημαντικότερα έργα του αρχαίου Πειραιά. («Πειραϊκαί αρχαιότητες: Ανέκδοτος επιγραφή. Η Σκευοθήκη του Φίλωνος». Εν Αθήναις, 1882). Η επιγραφή αυτή, που βρέθηκε, όπως γράφει ο ίδιος ο Μελετόπουλος, «....εν τω μυχώ του λιμένος Ζέας, παρά την διασταύρωσιν του οδών Σωτείρας καί ανωνύμου, κάτωθεν του εν Μουνιχία θεάτρου» και αποτελείται από 97 στίχους με 54 γράμματα σε καθένα απ' αυτούς, υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, καθώς έδωσε τη δυνατότητα στους νεώτερους να σχηματίσουν μια πληρέστερη ιδέα για τα τεχνικά έργα του κράτους των Αθηνών. Στον Μελετόπουλο οφείλεται ή συλλογή και πολλών άλλων επιγραφών και λοιπών αρχαιολογικών ευρημάτων, που πρόσφερε αργότερα στο επιγραφικό μουσείο καθώς και στα αρχαιολογικά μουσεία Αθηνών και Πειραιώς.]
- ↑ Επίτιμα μέλη του Πατριωτικού Ομίλου Απογόνων Αγωνιστών 1821
- ↑ [Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης πέθανε στην Αθήνα στις 3 Φεβρουαρίου 1843. Κατά τη διάρκεια της εκθέσεως της σωρού του σε λαϊκό προσκύνημα, άγνωστος καλλιτέχνης αποτύπωσε επάνω στο νεκρικό κρεβάτι τη μορφή του σε γύψινο εκμαγείο. Με αυτό τον τρόπο διασώθηκαν πιστά και με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά του προσώπου του Κολοκοτρώνη. Το ιστορικό και πολύτιμο αυτό εκμαγείο φυλάσσεται στο Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο Αθηνών.]
- ↑ Μετάλλιο του «Συλλόγου των Αθηναίων»
