Καλλιρρόη Παρρέν

Η Καλλιρρόη Σιγανού-Παρρέν, Ελληνίδα συγγραφέας και πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφος, η σημαντικότερη μορφή του Ελληνικού φεμινιστικού κινήματος, μαχητική οπαδός της ισοτιμίας των δύο φύλων και με απόλυτο σεβασμό στο θεσμό της οικογένειας, η οποία ονομάστηκε «Μάνα της νεώτερης Ελληνίδος», γεννήθηκε την 1η Μαΐου 1859 στα Πλατάνια Αμαρίου στο νομό Ρεθύμνου της Κρήτης, πέθανε στις 16 Ιανουαρίου 1940 στην Αθήνα, από εγκεφαλικό επεισόδιο. Η κηδεία της έγινε στο Α' νεκροταφείο της Αθήνας, όπου και τάφηκε με δημόσια δαπάνη.

Ήταν παντρεμένη από το 1880, με τον Ιωάννη Παρρέν, δημοσιογράφο, ιδρυτή και διευθυντή του «Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων», με τον οποίο κατοικούσαν σε σπίτι επί της οδού Πανεπιστημίου 27, απέναντι από το κτίριο της Ακαδημίας στην Αθήνα.

Καλλιρρόη Σιγανού-Παρρέν

Βιογραφία

Η Καλλιρρόη κατάγονταν από αρχοντική οικογένεια, με σημαντική πνευματική παράδοση. Ήταν κόρη του Σπυρίδωνα Σιγανού ο οποίος το 1868, αναχώρησε από την Κρήτη και εγκαταστάθηκε οικογενειακά στην Αττική, όπου έγινε πρόεδρος των προσφύγων από την Κρήτη. Η Καλλιρρόη που είχε τρία αδέλφια, το Θεόδωρο, την Αθηνά και τη Μαρίκα, φοίτησε στην «Σχολή Σουρμελή» στον Πειραιά, μετά στη «Γαλλική Σχολή Καλογραιών» και στη συνέχεια στη Σχολή εκπαίδευσης παιδαγωγών στο Αρσάκειο, από όπου αποφοίτησε το 1878 και έλαβε δίπλωμα δασκάλας. Διορίστηκε από το 1878 έως το 1880, ως δασκάλα και διευθύντρια στο «Ροδοκανάκειο Παρθεναγωγείο» της Οδησσού στη Ρωσία, και το 1883 έγινε διευθύντρια στο «Ζάππειο Παρθεναγωγείο» στην Ανδριανούπολη στην Ανατολική Θράκη και εργάστηκε εννέα χρόνια «Ιεραπόστολος της γλώσσας, της Θρησκεία|Θρησκείας, και των πατροπαράδοτων ηθών και εθίμων». Ως αρθρογράφος συνεργάστηκε με τις εφημερίδες «Ακρόπολις», «Εστία», «Εμπρός», καθώς και με το «Ημερολόγιο του Σκόκου».

«Εφημερίς των Κυριών»

Η επαγγελματική ενασχόληση του Ιωάννη Παρρέν, έδωσε στην Καλλιρρόη το ερέθισμα να ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία και στις 9 Μαρτίου 1887, εξέδωσε το εβδομαδιαίο έντυπο «Εφημερίς των Κυριών» , την πρώτη εφημερίδα με ειδήσεις αποκλειστικά για γυναίκες, στην Ελλάδα και καταγράφηκε ως η πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφος. Στον πυρήνα των συνεργατών της συγκαταλέγονταν δασκάλες, επιστήμονες, ποιήτριες, πεζογράφοι, λόγιες, αλλά και γυναίκες με μεγάλο κοινωνικό κύρος και φιλανθρωπική δράση όπως η Αγαθονίκη Αντωνιάδου, οκτώ επιστολές της οποίας από την αλληλογραφία της με την Καλλιρρόη Παρρέν περιλαμβάνονται στο βιβλίο «Καλλιρρόη Παρρέν. Η ζωή και το έργο-Η συνετή απόστολος της γυναικείας χειραφεσίας», της Μαρίας Αναστασοπούλου, η Σαπφώ Λεοντιά, η Κρυσταλλία Χρυσοβέργη, η Φλωρεντία Φουντουκλή-Σπινέλη, η ΄Αννα Σερουίου, η Μαρίκα Φιλιππίδου, η Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, η Σωτηρία Αλιμπέρτη, η Αγγελική Παναγιωτάτου, η Ναταλία Σούτσου, σύζυγος του Αλέξανδρου Γεωρ. Σούτσου, αλλά και η Σοφία Σλίμαν.

Εφημερίς των Κυριών

Η έκδοση, την οποία έγραφε στην αρχή μόνη της και στη συνέχεια με τη βοήθεια κυριών που είχαν μορφωθεί στο εξωτερικό, πρόβαλε και συζητούσε τα προβλήματα της πνευματικής μόρφωσης και ψυχικής καλλιέργειας της Ελληνίδας της εποχής. Παρουσιάστηκαν επίσης για πρώτη φορά, γυναικεία προβλήματα όπως το δικαίωμα στην ανώτερη μόρφωση, της ασφάλειας στην εργασία, του ελάχιστου ημερομίσθιου, του εργατικού ωραρίου, των συνθηκών εργασίας και της ελλείψεως πρόνοιας. Στα δύο πρώτα φύλλα υπογράφει ως «Εύα Πρενάρ» αναγραμματίζοντας το επίθετο του συζύγου της. Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε σε 3.000 αντίτυπα που εξαντλήθηκαν, όπως και τα 7.000 φύλλα της ανατυπώσεως. Η ιδρύτρια, ιδιοκτήτρια, διευθύντρια και συντάκτρια «Εύα Πρενάρ», γρήγορα χαρακτηρίστηκε αναρχική, εισπράττοντας ειρωνικά, υβριστικά και απειλητικά σχόλια. Χαρακτηριστικά η εφημερίδα «Επιθεώρησις» γράφει, με την υπογραφή του διευθυντή της: «Θα την συντρίψω διότι μαστροπεύει τας γυναίκας. Έχω και μάννα και αδελφήν άγαμον», ενώ ο συνάδελφός του στην εφημερίδα «Ακρόπολις» έγραφε, «Αι γυναίκες είναι πετεινόμυαλαι και ελαφραί. Δεν αξίζει τον κόπον να ασχοληθώμεν» και ο συγγραφέας Εμμανουήλ Ροϊδης έλεγε «Δύο επαγγέλματα αρμόζουν εις τας γυναίκας. Εκείνα της νοικοκυράς και της εταίρας».

Αντίθετα ο Γρηγόριος Ξενόπουλος δήλωσε:

«Η συντροφιά σου είναι πολύτιμη. Το ήθος σου , η τόλμη και η γραφή σου θαύμα. Εύγε σου Δέσποινα της φιλαλληλίας και της προόδου. Στηρίζω τους αγώνες σου, των γυναικών τους αγώνες με όλη μου τη δύναμη» και ο Κωστής Παλαμάς, της αφιέρωσε ένα του ποίημα: 
«Χαίρε γυναίκα της Αθήνας, Μαρία, Ελένη, Εύα. 
Να η ώρα σου. Τα ωραία σου φτερά δοκίμασε και ανέβα
και καθώς είσαι ανάλαφρη και πια δεν είσαι σκλάβα 
προς τη μελλούμενη άγια γη πρωτύτερα εσύ τράβα 
και ετοίμασε τη νέα ζωή, μιας νέας χαράς υφάντρα 
και ύστερα αγκάλιασε, ύψωσε και φέρε εκεί τον άντρα».

Την ίδια εποχή η Παρρέν εξέδωσε και μηνιαίο παράρτημα της εφημερίδας με τίτλο «Οικιακή Εφημερίς», στο οποίο υπήρχαν πρακτικοί οδηγοί κοπτικής, ραπτικής, μαγειρικής, υγιεινής διατροφής, οικιακής οικονομίας, καλής συμπεριφοράς και εθιμοτυπίας. Από το 3ο φύλλο και ύστερα, υπογράφει για 31 ολόκληρα χρόνια με το όνομά της και σταματά την έκδοση της το Νοέμβριο του 1917, λίγο πριν την εξορία της από τον Μάρτιο έως το Νοέμβριο του 1918, στην Ύδρα.

Κοινωνική δράση

Το 1889 η Καλλιρρόη ίδρυσε τη «Σχολή της Κυριακής των Απόρων Γυναικών και Κορασίδων» για εργάτριες και υπηρέτριες, όπου διδάσκονταν γραφή και ανάγνωση και το 1895 το «Άσυλο της Αγίας Αικατερίνης» για ανύπαντρες μητέρες. Το 1892 με τη βοήθεια και άλλων κυριών, ίδρυσε το «Άσυλο Ανιάτων», χωρίς καμία κρατική επιχορήγηση, ενώ το 1896 ίδρυσε τη «Μεγάλη Ένωση των Ελληνίδων», και το 1898 τον «Πατριωτικό Σύνδεσμο», το γνωστό σήμερα ως «ΠΙΚΠΑ», καθώς και σχολές Νοσηλείας. Το 1921 διοργάνωσε το δεύτερο γυναικείο συνέδριο στην Ελλάδα, το πρώτο είχε γίνει στις 24 Μαΐου 1898, υπό την προεδρία της Καλλιρρόης Κεχαγιά, και έπεισε τον τότε πρωθυπουργό Δημήτριο Γούναρη να τοποθετηθεί προσωπικά υπέρ την χορηγήσεως ψήφου στις γυναίκες.

Λύκειο των Ελληνίδων

Το αποκορύφωμα της κοινωνικής δράσεως της Παρρέν έφτασε στις 19 Φεβρουαρίου 1911 όταν ίδρυσε το «Λύκειο των Ελληνίδων», έχοντας ως στόχο να διατηρήσει αναλλοίωτα την ελληνική παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα, την πίστη στην ορθοδοξία, το σεβασμό στο θεσμό της οικογένειας, την προστασία των ηλικιωμένων και την απόδοση τιμής στα εθνικά σύμβολα. Η ίδρυση του Λυκείου έγινε στα πρότυπα των Lyceum Clubs, και ήταν πρόεδρος του, ως το τέλος της ζωή της. Σύμφωνα με το καταστατικό του, σκοπός του Λυκείου ήταν «Ο μεταξύ γυναικών των γραμμάτων, των επιστημών, των τεχνώνσύνδεσμος προς εξυπηρέτησιν και προστασίαν αυτών και προς αναγέννησιν και διατήρησιν των ελληνικών εθίμων και παραδόσεων». Στο τέλος του 2011, εκατό χρόνια μετά, το Λύκειο αριθμεί περισσότερα από 45 παραρτήματα και 20 γραφεία σε όλο τον κόσμο, προσπαθώντας για τη διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας, συνεχίζοντας αυτό που η ιδρύτριά του βροντοφώναξε, «Έλληνες πολίτες κρατείστε ότι είναι ελληνικό. Είναι δουλικότητα, ξιπασιά, αμάθεια η ξενομανία. Είναι πιθηκισμός. Έχουμε τα πάντα ελληνικά, είναι πιο όμορφα από κάθε τι ξένο». Η Ελληνική κυβέρνηση μετέτρεψε αργότερα ,το Λύκειο σε «Εθνικό Ίδρυμα».

Εργογραφία

Η Παρρέν έγραψε άρθρα, δοκίμια, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα.

Πεζογραφήματα

• «Η ιστορία της γυναικός», [το 1889, σε τρεις τόμους],
• «Τα βιβλία της αυγής», [το 1900, συλλογή 3 μυθιστορημάτων]

Μυθιστορήματα

• «Η χειραφετημένη», [εκδόθηκε το 1900 και το 1915 παίχθηκε στο θέατρο «Κυβέλη», ενώ μεταφράστηκε στα γαλλικά το 1907],
• «Η ζωή ενός έτους»,
• «Επιστολαί Αθηναίας προς Παρισινήν»,
• «Το νέο συμβόλαιο», [το 1902, μεταφράστηκε και στα γαλλικά],
• «Η νέα γυναίκα», [τρίπρακτο δράμα, παίχθηκε το 1907 στο θέατρο «Μαρίκα Κοτοπούλη»]
• «Ταξιδιωτικές εντυπώσεις από τη Ρωσία, την Αμερική, τη Σουηδία».

Βραβεύσεις

Η Παρρέν εκπροσώπησε την Ελλάδα σε Διεθνή Συνέδρια στο Παρίσι το 1889, το 1891

Η προτομή της

και το 1914 στο Λονδίνο και το Μάιο του 1893 στο Διεθνές Συνέδριο Γυναικών στο Σικάγο. Το 1936 πραγματοποιήθηκε τιμητική βραδιά στην αίθουσα του φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός», για τα πενήντα χρόνια της δράσεως της και των εικοσιπέντε χρόνων λειτουργίας του Λυκείου των Ελληνίδων.

Τιμήθηκε με

• Χρυσό Σταυρό των Ιπποτών του Σωτήρος, [(από τον βασιλιά Γεώργιο Β', το 1936) ]
• Αργυρό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών
• Μετάλλιο τη Πόλεως των Αθηνών.

Στις 6 Ιουνίου 1992, επί δημάρχου Αθηναίων του Λεωνίδα Κουρή, τιμήθηκε από την Ελληνική Πολιτεία με τα αποκαλυπτήρια της προτομής της, την οποία φιλοτέχνησε ο γλύπτης Κώστας Καλσάμης, στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Σημασία του έργου της

Η Παρρέν πίστευε ότι «το μεγαλείο της Πατρίδας έγκειται στο μεγαλείο των θυγατέρων της» και στήριξε το φεμινιστικό της έργο στη βαθιά γνώση της Ιστορίας και των Ελληνικών παραδόσεων, ενώ δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την εισαγωγή γυναικών στα Ανώτατα Ιδρύματα και κατάργησε το άβατο των δημοσίων υπηρεσιών. Βοήθησε να κατοχυρωθεί η μείωση των ωρών και η βελτίωση των όρων εργασίας, η αύξηση του ημερομισθίου και προετοίμασε το έδαφος για το δικαίωμα της ψήφου, του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι.

Εξωτερικές συνδέσεις

• Καλλιρρόη Παρρέν Σελίδα συλλόγου Αμαριωτών Αθήνας
• Η Κρήτη καίεται Άρθρο της Καλλιρρόης Παρρέν
• Οι βάρβαροι της Δύσεως Άρθρο της Καλλιρρόης Παρρέν
• Τα ταξίδια μου Anemi.Gr

Βιβλιογραφία

• «Παρρέν Καλλιρρόη», [Αιμιλία Καραβία],
• «Καλλιρρόη Παρρέν», [Ράνια Πολυκανδριώτη]
• «Καλλιρρόη Παρρέν. Η ζωή και το έργο-Η συνετή απόστολος της γυναικείας χειραφεσίας», Μαρία Αναστασοπούλου.

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org