Γρηγόριος Ξενόπουλος

Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, Έλληνας λογοτέχνης, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, κριτικός και δημοσιογράφος, γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 1867 στην Κωνσταντινούπολη και πέθανε στις 14 Ιανουαρίου 1951 στην Αθήνα.

Βιογραφία

Ο πατέρας του καταγόταν από τη Ζάκυνθο, όπου έζησε τα νεανικά του χρόνια και η μητέρα του από την Κωνσταντινούπολη, αλλά ο ίδιος ένιωθε ως πανέλληνας. Μετά τις γυμνασιακές σπουδές του στη Ζάκυνθο γράφτηκε στη Φυσικομαθηματική Σχολή Αθηνών. Δεν τελείωσε τις σπουδές του, γιατί αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία και τη δημοσιογραφία. Το 1890 έγινε αρχισυντάκτης του περιοδικού «Εστία» που το διεύθυνε ο Γεώργιος Δροσίνης και το 1896 του περιοδικού «Διάπλασις των Νέων» όπου έγραφε με το ψευδώνυμο «Φαίδων». Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1890 εντάχθηκε ως μέλος στην «Εθνική Εταιρεία» . Το 1927 ίδρυσε τη «Νέα Εστία», την οποία διεύθυνε μέχρι το 1934, ενώ το 1931 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Η σχέση του με τη Μυρτιώτισσα

Την εποχή που είχε ήδη παντρευτεί τη δεύτερη σύζυγό του, τη Χριστίνα Κανελλοπούλου, διατηρούσε ερωτική σχέση με την ποιήτρια Θεώνη Δρακοπούλου, γνωστή με το λογοτεχνικό όνομα Μυρτιώτισσα. Η σχέση τους δεν κράτησε πολύ, όμως ενέπνευσε στη Μυρτιώτισσα μια σειρά από ερωτικά ποιήματα και ερωτικές επιστολές. Ο Ξενόπουλος έγραψε το βιβλίο «Μυστικοί Αρραβώνες», του οποίου η επιστολογραφία είναι πραγματική κι αληθινή, καθώς περιλάμβανε αποσπάσματα από τις επιστολές της. Κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο ίδιος και η ηρωίδα του έργου -η Θάλεια- δεν ήταν άλλη από τη Θεώνη Δρακοπούλου. Το 1938 ο Ξενόπουλος δημοσίευσε την αυτοβιογραφία του, στην οποία αποκάλυψε ότι πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος ήταν η Μυρτιώτισσα και οι επιστολές ήταν γραμμένες από αυτήν.

Περίοδος της Κατοχής

Υπήρξε συνεργάτης του εβδομαδιαίου προπαγανδιστικού περιοδικού «Κουαδρίβιο» [«Quadrivio»], το οποίο ήταν η Ελληνική έκδοση της Ιταλικής καθημερινής εφημερίδος «Τίβερις» αφιερωμένη στην Ιταλο-Ελληνική Συνεργασία και ασχολούνταν με θέματα λογοτεχνίας και ιστορίας, όμως συχνά στην ύλη του περιλαμβάνονταν και κείμενα με πολιτικό περιεχόμενο. Στην πέμπτη σελίδα του «Κουαδρίβιο», υπήρχε η φράση, «Διαβάζετε και διαδίδετε το Κουαδρίβιο εις τούτο συνεργάζονται Έλληνες και Ιταλοί συγγραφείς. Το Κουαδρίβιο είναι εφημερίς της Νέας Τάξεως». Το έντυπο κυκλοφόρησε από το Φθινόπωρο του 1941 έως τις 12 Απριλίου 1943 και συνεργάτες του υπήρξαν οι Έλληνες λόγιοι, Φώτος Γιοφύλλης, Μιχαήλ Αργυρόπουλος, Σύλβιος, Κλέων Παράσχος, Νικόλαος Ποριώτης, Κώστας Καιροφύλας, Φώτης Κόντογλου, Ν. Λάσκαρης, Αλέκος Μιλτ. Λιδωρίκης, οι δημοσιογράφοι Κωνσταντίνος Φαλτάιτς και Νικόλαος Γιοκαρίνης καθώς και ο καθηγητής Μιχαήλ Τόμπρος. Στο έντυπο δημοσιεύονταν επικριτικά κείμενα για την Αγγλία, τις Η.Π.Α. και τη Σοβιετική Ένωση καθώς και αναφορές για τους Εβραίους και τους Μαύρους. Η έκδοση της 20ης Σεπτεμβρίου 1942, ήταν αφιερωμένη στην επίσκεψη του Μπενίτο Μουσολίνι στην Αθήνα και αποτέλεσε προπαγανδιστικό όπλο των ιταλικών δυνάμεων κατοχής στην Ελλάδα, ενώ η κυκλοφορία του ήταν πανελλαδική. Το έντυπο έδινε στους συνεργάτες του χρηματική αμοιβή και τρόφιμα. Οι Έλληνες διανοούμενοι που αρθρογραφούσαν -μεταξύ τους και ο Ξενόπουλος- έγιναν στόχος επιθέσεων μετά την απελευθέρωση για τη δραστηριότητα τους.

Διακρίσεις

Τιμήθηκε με

• παράσημο σε αναγνώριση της λογοτεχνικής του αξίας,
• το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών το 1912 ,
• βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1929.

Εργογραφία

Η επίδρασή του στον πεζό και θεατρικό λόγο υπήρξε εξίσου γόνιμη και ευεργετική, όσο του Κωστή Παλαμά στην ποίηση. Τα περισσότερα έργα του εμπνέεται από τη Ζάκυνθο, την άρχουσα αριστοκρατική κοινωνία της, τους ταξικούς αγώνες των ποπολάρων, τα ήθη, τη φύση και τη ζωή του νησιού. Αργότερα το ενδιαφέρον του μετατοπίστηκε στην Αθήνα. Στο θέατρο εκπροσωπεί την πρωτοπορία και την ανανέωση της νεοελληνικής δραματικής τέχνης. Τη μεγαλύτερή του επίδραση την άσκησε στους νέους με τις περίφημες επιστολές του. Δεν ήταν όμως μικρή η προσφορά του και στην κριτική. Σ' αυτόν οφείλεται η ανάδειξη νέων λογοτεχνών όπως οι Ιωάννης Γρυπάρης και Κωνσταντίνος Καβάφης, που την αξία τους δεν είχαν διακρίνει ακόμα οι σύγχρονοί του.

Έγραψε ακόμη νουβέλες, άρθρα, δοκίμια και κριτικά, ενώ θεωρείται ο κορυφαίος ανανεωτής της πεζογραφίας μας. Τα διηγήματα του εκδόθηκαν σε τρεις σειρές 1901, 1903, 1907 κι είναι κυρίως ηθογραφικά και κοινωνικά, ενώ δέκα απ' αυτά προβλήθηκαν στην τηλεόραση τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, σημειώνοντας τεράστια επιτυχία.

Έγραψε τριάντα περίπου μυθιστορήματα, από τα οποία ξεχωρίζουν:

• «Ο κόκκινος βράχος» το 1905,
• «Λάουρα»,
• «Μινώταυρος»,
• «Μυστικοί αρραβώνες», το πιο ερωτικό από τα βιβλία του.

Περιλαμβάνει την ωραιότερη ερωτική επιστολογραφία και στηρίζεται σε μια αληθινή ιστορία με κεντρικό πρόσωπο τον ίδιο τον Ξενόπουλο και ηρωίδα τη γνωστή ποιήτρια Θεώνη Δρακοπούλου γνωστή ως «Μυρτιώτισσα», τη μητέρα του ηθοποιού Γιώργου Παππά. Προβλήθηκε ως τηλεοπτική σειρά το 1979 στην Υπηρεσία Ενημερώσεως Ενόπλων δυνάμεων, [Υ.ΕΝ.Ε.Δ.] το 1979, με πρωταγωνιστές τους Αλέκο Αλεξανδράκη, Νόρα Βαλσάμη, Μίρκα Παπακωνσταντίνου και Καίτη Λαμπροπούλου, σε σκηνοθεσία του Ερρίκου Ανδρέου.

• «Η τρίμορφη γυναίκα»,
• «Αφροδίτη»,
• «Τερέζα»,
• «Ισαβέλλα»,
• «Αναδυομένη», ερωτική ιστορία με τραγική κατάληξη. προβλήθηκε τηλεοπτικά το 1978 με πρωταγωνιστές τη Νόρα Βαλσάμη, τον Πάνο Χατζηκουτσέλη και τον Δάνη Κατρανίδη.

Θεατρικά έργα

• «Στέλλα Βιολάντη» το 1909,
• «Φοιτηταί»,
• «Ποπολάρος»,
• «Ψυχοσάββατα»,
• «Το φίλτρο του Λεβάντε»,
• «Φωτεινή Σάντρη» κ.ά.

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org