Πολυχρόνης Ενεπεκίδης

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, Έλληνας καθηγητής της Βυζαντινής και Νεοελληνικής φιλολογίας, αρχειοδίφης, ιστοριοδίφης και ιστορικός συγγραφέας, ερευνητής, μελετητής και πανεπιστημιακός καθηγητής, ο σημαντικότερος ιστορικός του σύγχρονου Πόντου και του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας, γεννήθηκε στις 12 Ιουνίου 1917 στην Αμισό του Πόντου στη Μικρά Ασία και πέθανε [1] [2] στις 12 Οκτωβρίου 2014 στη Βιέννη, όπου κατοικούσε. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Ελλάδα και η νεκρώσιμη ακολουθία του, στην οποία παρέστησαν ελάχιστοι φίλοι της οικογένειας του, έγινε στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Δημητρίου Κηφισιάς και ακολούθησε η ταφή του στο Κοιμητήριο της πόλεως.

Πολυχρόνης Ενεπεκίδης
Πολυχρόνης Ενεπεκίδης1.jpg
Γέννηση: 12 Ιουνίου 1917
Τόπος: Αμισός Πόντου, Μικρά Ασία
Σύζυγος: Έγγαμος
Τέκνα: Άτεκνος
Υπηκοότητα: Τουρκική, Ελληνική, Αυστριακή
Ασχολία: Φιλόλογος, Πανεπιστημιακός καθηγητής
Θάνατος: 12 Οκτωβρίου 2014
Τόπος: Βιέννη (Αυστρία)

Παντρεύτηκε το 1962 και από το γάμο του δεν απέκτησε απογόνους.

Βιογραφία

Πατέρας του ήταν ο Κυπριανός Ενεπεκίδης.

Σπουδές / Πρώτα χρόνια

Ο Πολυχρόνης σπούδασε φιλολογία και ιστορία στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στα πανεπιστήμια της Βιέννης και πριν τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο παρακολούθησε μαθήματα Βυζαντινολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης στο Παρίσι. Διαρκούντος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ο Ενεπεκίδης εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Βιέννη, Σύμφωνα με το συγγραφέα Ιάκωβο Χονδροματίδη κατά την αποχώρηση των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής από την Ελλάδα το 1944 [3], ήταν μεταξύ των Ελλήνων φυγάδων που εγκατέλειψαν την Αθήνα και συμμετείχε ως εκπρόσωπος του τμήματος Νεολαίας της Εθνικής Επιτροπής στην κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη της αυστριακής πρωτεύουσας κατά την επέτειο της Ελληνικής Εθνεγερσίας του 1821.

Πανεπιστημιακή σταδιοδρομία

Το 1946 ο Ενεπεκίδης αναγορεύτηκε διδάκτορας, το 1953 ανακηρύχθηκε υφηγητής και το 1960 έγινε καθηγητής στην έδρα της βυζαντινής και νεοελληνικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, ενώ από το 1974 ήταν προϊστάμενος στο Ινστιτούτο Βυζαντινών Σπουδών. Συγκέντρωσε και σχολίασε όλους τους νόμους του αυστριακού κράτους που αφορούσαν τους Έλληνες εμπόρους, με τουρκική και στη συνέχεια με αυστριακή υπηκοότητα, στη διάρκεια του 18ου και το 19ου αιώνα. Ο αρχικός νόμος που εκδόθηκε το 1725 τροποποιήθηκε δέκα φορές, συμπληρώθηκε και σταδιακά, έγινε πιο φιλελεύθερος και ευνοϊκός για τους Έλληνες. Η τροποποίηση της 15ης Νοεμβρίου 1794 ήταν η τελευταία που αναφέρεται στην ελληνική παροικία της Τεργέστης. Αφορά όσους Έλληνες γεννήθηκαν στην Τουρκία και απέκτησαν αυστριακή υπηκοότητα, επειδή οι Τούρκοι τους δημιουργούσαν εμπόδια στην ανάπτυξη και τη διεκπεραίωση των εμπορικών τους δραστηριοτήτων.

Τότε, με διάταγμα του, ο νομάρχης της Τεργέστης προέτρεπε τους προέδρους της εκεί ελληνικής κοινότητος να ζητούν δια του αυστριακού πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη την έκδοση ενός συνοδευτηρίου εγγράφου. Μετά από πολύχρονους αγώνες τουΕνεπεκίδη επέστρεψαν στην Ελλάδα για ενταφιασμό το 1964, τα οστά του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Από ασυγχώρητη αμέλεια του Ελληνικού κράτους, τα οστά του Υψηλάντη παρέμειναν για χρονικό διάστημα τριών μηνών στα αζήτητα του αεροδρομίου στο Ελληνικό και τελικά ενταφιάστηκαν με πρωτοβουλία του εθνικιστή νομικού και συγγραφέα Κωνσταντίνου Πλεύρη. Το 1982 ο Ενεπεκίδης συνταξιοδοτήθηκε και στη συνέχεια ανακηρύχθηκε ομότιμος καθηγητής του πανεπιστημίου της Βιέννης.

Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας

Το 1996 πραγματοποίησε ταξίδι στις ελληνικές κοινότητες της πρώην Σοβιετικής Ενώσεως, συμμετέχοντας σε διαλέξεις σε πανεπιστήμια. Διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στις προσπάθειες για την διεθνή αναγνώριση της Ποντιακής γενοκτονίας και ήταν μέλος στο συνέδριο που διοργανώθηκε τον Ιούνιο του 1998 στη Νέα Υόρκη καθώς και στην επιτροπή ιστορικών που συνέταξε Υπόμνημα που κατατέθηκε στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Σε άρθρο του με τίτλο, «Γράμματα από τo Ναυαρίνο του απεσταλμένου του Metternich στην Ελλάδα Prokesch von Osten στα χρόνια 1824-1828» που περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Πύλος: Διαχρονική–Διεπιστημονική Εξέταση», που περιέχει τα «Πρακτικά του Α' Τοπικού Συνεδρίου 1-3 Μαΐου 1998» [4], υπάρχει η παρουσίαση της παρτιτούρας του μουσικού έργου για τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου, η οποία έγινε στις 20 Οκτωβρίου 1827, που είχε συνθέσει ο Γιόχαν Στράους (πατέρας). Υπήρξε ομιλητής με δεκάδες διαλέξεις σε Ελλάδα και σε πόλεις της Ευρώπης, των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και της Αυστραλίας, ενώ από το 1955 ήταν μέλος της Ενώσεως Ανταποκριτών Ξένου Τύπου στη Βιέννη.

Στην παρουσίαση του ένθετου περιοδικού «Ε-Ιστορικά» της εφημερίδος «Ελευθεροτυπία», η οποία διοργανώθηκε από την Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων Νότιας Ελλάδας και έγινε στην αίθουσα του Συλλόγου Ποντίων «Αργοναύται-Κομνηνοί» στην Καλλιθέα, αποκάλυψε:

«...Όταν το 1958-59 ...{...}... πραγματοποιούσα την έρευνα στα επίσημα αυστριακά αρχεία ...{...}... είχα συναντήσει πλήθος εγγράφων που αφορούσαν τις βιαιοπραγίες κατά του ελληνικού πληθυσμού, ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας Κουρτ Βαλτχάιμ ...{...}... με ενημέρωσε ότι δύο επιφανείς Έλληνες πολιτικοί,...{...}... ζητούσαν την απαγόρευση της έρευνας. Αυτοί, ...{...}... ήταν ο τότε υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ και ο Παναγιώτης Πιπινέλης. Το σκεπτικό ήταν ότι η δημοσίευση αυτών των στοιχείων στην Ελλάδα θα μπορούσε να προκαλέσει εμπλοκή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις...» [5].

Εργογραφία

Ο καθηγητής Ενεπεκίδης συνεργάστηκε με γνωστά έντυπα στην Ελλάδα, κυρίως με τις εφημερίδες «Το Βήμα», «Καθημερινή» και «Μακεδονία». Ασχολήθηκε με την ιστορική έρευνα σε αρχεία και βιβλιοθήκες της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Ελβετίας, της Ιταλίας, της Μεγάλης Βρετανίας, της Ουγγαρίας και της Ελλάδος, των τυπογραφείων της Βιέννης καθώς και τη μελέτη σημαντικών μορφών του νέου ελληνισμού. Με τις επιστημονικές έρευνες του απομυθοποιεί την νεώτερη Ελληνική ιστορία και με την έρευνα των ευρωπαϊκών αρχείων και των χειρόγραφων συλλογών, προσπάθησε ν' απαλλάξει την ελληνική ιστορία από τις διαστρεβλώσεις. Έδωσε διαλέξεις στην Ελλάδα, επίσης σε σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, σε πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και της Αυστραλίας. Σπουδαιότερα έργα του:

  • «Η δόξα και ο Διχασμός. Από τα μυστικά αρχεία Βιέννης, Βερολίνου και Βέρνης, 1908-1918», τόμος Α', σελίδες 404, το 1962, επανεκδόθηκε το 1992 στην Αθήνα, από τις εκδόσεις «Ζαχαρόπουλος»,
«Η Βασιλική ανταρσία 1916-1918», τόμος Β’, σελίδες 208, το 1974.
  • «Οι διωγμοί των Ελλήνων του Πόντου (1908-1918) βάσει των ανέκδοτων εγγράφων των κρατικών αρχείων της Αυστροουγγαρίας», το 1962, εκδότης Σύλλογος Ποντίων Καλλιθέας Αττικής «Αργοναύται-Κομνηνοί», επανέκδοση του 1995 από την «Εύξεινο Λέσχη» Θεσσαλονίκης,
  • «Η Ελληνική Αντίστασις 1941-1944, όπως αποκαλύπτεται από τα μυστικά αρχεία της Βέρμαχτ εις την Ελλάδα», το 1964, σελίδες 308 εκδόσεις «Εστία».

Στο βιβλίο αναφέρει ότι:

«...Το 1941 εξωρίσθη από την Ελλάδα προς στιγµήν η Ελευθερία και ξαφνικά εψήλωσε, από την πείνα και τη σκλαβιά ο νους και το φρόνηµα των ηττηµένων νικητών....», ενώ αποκαλύπτει ότι σύμφωνα με τα μυστικά αρχεία της Βέρµαχτ στην Ελλάδα, 20.650 φονευθέντες, 25.728 αιχµάλωτοι και 4.795 «..εξιλαστήριες εκτελέσεις», ήταν οι απώλειες της Ελληνική πλευράς διαρκούσης της Κατοχής. 

Το βιβλίο περιλαμβάνει κεφάλαιο [6] με τίτλο «Επιβεβαιούται το υπογραφέν σύμφωνο συμμαχίας Ζέρβα-Γερμανών», στο οποίο αναφέρεται σε μια πραγματική η φερόμενη συμφωνία των Γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα με τον επικεφαλής του Ε.Δ.Ε.Σ., Ναπολέοντα Ζέρβα. Η αποκάλυψη του αυτή προκάλεσε την αντίδραση του Κομνηνού Πυρομάγλου, ο οποίος δημοσίευσε επιστολή [7], στην οποία αναφέρει:

«...Αν το είχε πράξει, απόλυτα συνυπεύθυνος θα ήμουν και εγώ, γιατί ούτε από μένα κράτησε ποτέ μυστική, ή ήταν δυνατόν να κρατήσει μυστική, οποιαδήποτε απόφαση ή ενέργεια που αφορούσε την διεξαγωγή του αγώνα ...». 

Ο Πολυχρόνης Ενεπεκίδης αναδιπλώθηκε και επανερχόμενος συμφώνησε:

«...Όταν προσωπικότητες της Ελληνικής Αντίστασης του κύρους των ως άνω επιστολογράφων αμφισβητούν με τόση έμφαση την ύπαρξη ενός συμφώνου μεταξύ του ΕΔΕΣ και των Γερμανών πρέπει βεβαίως τα αρχεία να σιωπούν...». 
  • «Οι διωγμοί των Εβραίων εν Ελλάδι 1941-1944:επί τη βάσει των μυστικών αρχείων των ΕΣ-ΕΣ», [«Die Juden-Verfolgungen in Griechenland 1941-1944 : aus Grund der Geheimakten der SS»], το 1969, σελίδες 200, εκδόσεις «Παπαζήσης»,
  • «Τραπεζούντα–Κωνσταντινούπολη–Σμύρνη, τρία κέντρα του μικρασιατικού ελληνισμού 1800-1923», το 1989,
  • «Αθηναϊκά, αττικοβοιωτικά, δωδεκανησιακά 1815-1980», το 1991, εκδόσεις «Ωκεανίδα»,
  • «Εθνική συνείδηση των Μακεδόνων και των Βορειοηπειρωτών της Αυστροουγγαρίας», το 1993, εκδόσεις «Μαλλιάρης Παιδεία»,
  • «Η Ελλάδα, τα νησιά και η Μικρά Ασία του Καρόλου Κρουμπάχερ», το 1994, εκδόσεις «Ωκεανίδα»,
  • «Γενοκτονία στον Εύξεινο Πόντο. Διπλωματικά Έγγραφα από τη Βιέννη (1909-1918)» το 1995, που δεν κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία, αλλά διατίθεται μόνο από την «Εύξεινο Λέσχη» Θεσσαλονίκης,
  • «Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδος 1941-1944», το 1996, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας»,
  • «Κύπρος 1800-1878», το 2000, «εκδόσεις Ζαχαρόπουλος»
  • «Μικρασιατικά, κρητικά, ηπειρωτικά 1816-1931», το 2001, εκδόσεις «Λιβάνης»,
  • «Γράμματα προς τη Βιέννη 1824-1843», το 2007, εκδόσεις «Ωκεανίδα», επιστολές από την αλληλογραφία του Άντον Πρόκες Φον Όστεν, πρώτου Αυστριακού  πρεσβευτή στην Αθήνα, 
  • «Εξέγερση στην Κύπρο το 1931»,

στο οποίο αποκαλύπτει την αντίθεση του Ελευθερίου Βενιζέλου στις εξεγέρσεις των Κυπρίων κατά της αγγλικής κατοχής και την επιμονή του να θεωρεί το θέμα ως πρόβλημα της Αγγλίας και της Κύπρου και όχι πρόβλημα και της Ελλάδας.

Σειρές

  • «Πηγαί και έρευναι περί της ιστορίας του Ελληνισμού από του 1453»,
«Κοραής–Κούμας–Κάλβος», τόμος Α΄, το 1967,
«Ρήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριας», τόμος Β΄, το 1967, σελίδες 300,
«Αλέξανδρος Υψηλάντης, Η αιχμαλωσία του εις την Αυστρίαν 1821-1828. Επί τη βάσει ανεκδότων εγγράφων εκ των μυστικών αρχείων της Βιέννης», τόμος Γ΄, Αθήναι 1969, σελίδες 372,
«Χρηστομάνος-Βικέλας-Παπαδιαμάντης», τόμος Δ΄, Αθήναι 1970, σελίδες 438,
«Ιωάννης Καποδίστριας, 176 ανέκδοτα γράμματα προς τον πατέρα του 1808-1820», τόμος Ε΄, το 1972, σελίδες 301, εκδόσεις «Παπαζήσης»,
  • «Πηγές και μελέτες για την ιστορία της τουρκοκρατίας στις ελληνικές χώρες»
«Η Θεσσαλονίκη στα χρόνια 1875-1912», τόμος Α΄, Θεσσαλονίκη το 1981, σελίδες 303, εκδόσεις «Αφών Κυριακίδη»,
«Θεσσαλονίκη και Μακεδονία 1789-1912», τόμος Β΄, Θεσσαλονίκη 1983, σελίδες 327,
«Μακεδονικές πόλεις και Οικογένειες 1750-1930», τόμος Γ΄, Αθήναι το 1984, σελίδες 325, εκδόσεις «Εστία»
«Αρχιπέλαγος:Ίμβρος-Τένεδος-Λήμνος-Λέσβος-Χίος-Σάμος-Πάτμος 1800-1923», τόμος Δ΄, Αθήναι το 1988, σελίδες 349, εκδόσεις «Εστία».

Διακρίσεις

Τιμήθηκε με τα παράσημα και μετάλλια,

  • Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως,
  • Προεδρίας της Αυστριακής Δημοκρατίας,
  • Πρωθυπουργού της Αυστρίας
  • της πόλεως της Θεσσαλονίκης.

Το τέλος του

Την είδηση του θανάτου του, που επήλθε στις 12 Οκτωβρίου 2014, επιβεβαίωσε το Προξενικό Γραφείο της Ελληνικής Πρεσβείας στη Βιέννη, με ανακοίνωση η οποία ανέφερε: «...Λάβαμε ..{..}... επιστολή από δικηγορικό γραφείο με την οποία μας ζητείται να αναζητήσουμε συγγενείς του καθηγητή Πολυχρόνη Ενεπεκίδη, που πράγματι έχει αποβιώσει». Μετά από έρευνα έγινε γνωστή η ημερομηνία θανάτου του και ότι βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του. Οι υπάλληλοι του προξενικού γραφείου εντόπισαν στην Αθήνα, την υπέργηρη αδερφή του, ηλικίας 95 ετών, η οποία ζήτησε να μεταφερθεί η σορός του στην Ελλάδα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παραπομπές

  1. [“Έφυγε” ο Πολυχρόνης Ενεπεκίδης]
  2. [Πέθανε ο ιστορικός Πολυχρόνης Ενεπεκίδης Εφημερίδα «Αυγή», 7 Νοεμβρίου 2014.]
  3. [«...Μια από τις πιο εντυπωσιακές εμφανίσεις των Ελλήνων φυγάδων της Βιέννης ήταν η παρουσία κλιμακίου της «Εθνικής Επιτροπής» και η κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη της αυστριακής πρωτεύουσας κατά την επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Κάτω από συνεχή βροχή, ένας Αυστριακός φωτορεπόρτερ φωτογράφισε τα πρόσωπα της σεμνής [sic] τελετής. Ανάμεσά τους διακρίνονται ο Αριστείδης Ανδρόνικος, ο Χάρης Λάμπρου του Τμήματος Διαφωτίσεως, ο Αλέξανδρος Πανταζής από τη Θεσσαλονίκη, ο Ν. Βλαχογιάννης. Ο Π(ολυχρόνης).Ε(νεπεκίδης)., γνωστός σήμερα πανεπιστημιακός καθηγητής και ερευνητής των αυστριακών ιστορικών αρχείων, και ο άγνωστος τότε αλλά διάσημος αργότερα σκηνοθέτης μουσικοχορευτικών ταινιών της δεκαετίας του 1960, Γ(ιάννης).Δ(αλιανίδης). Οι δύο τελευταίοι παραβρέθηκαν ως εκπρόσωποι του Τμήματος Νεολαίας της Εθνικής Επιτροπής...», «Οι δωσίλογοι της Κατοχής», εκδόσεις «Περισκόπιο»]
  4. [Έκδοση Εκπολιτιστικού Συλλόγου Πύλου «Ναυαρίνο», Αθήνα 1999, εκδόσεις Δημήτρης Ν. Παπαδήμας, επιμέλεια Πρακτικών Γεώργιος Ντελόπουλος.]
  5. [Γιώργος Κιούσης, εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», Νοέμβριος 2002]
  6. [Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, «Η Ελληνική αντίστασις 1941-1944», σελίδα 93 κ.ε.]
  7. [Εφημερίδα «Το Βήμα», 8 Απριλίου 1978.]