Τζιοβάνι Τζεντίλε
Ο Τζιοβάνι Τζεντίλε, [Giovanni Gentile] Ιταλός φασιστής φιλόσοφος, διακεκριμένο στέλεχος του Ιταλικού Φασιστικού κόμματος, Πανεπιστημιακός καθηγητής και πολιτικός που διατέλεσε υπουργός Παιδείας του Μπενίτο Μουσολίνι, υποστηρικτής του δόγματος «τα πάντα για το κράτος. Τίποτα ενάντια στο κράτος. Τίποτα έξω από το κράτος» [1], γεννήθηκε στις 29 Μαΐου 1875 στο Καστελβετράνο και εκτελέστηκε στις 15 Απριλίου 1944 στη Φλωρεντία, από Ιταλούς κομμουνιστές αντάρτες.
Βιογραφία
Ο Τζεντίλε το 1895 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Πίζα, όπου υπήρξε μαθητής του Amedeo Crivellucci, ενώ ήταν συμφοιτητής και φίλος με τον Ιωακείμ Βόλπε που ήταν κι αυτός μαθητής του Crivellucci. Το 1902 ο Τζεντίλε, μαζί με τον Μπενεντέτο Κρότσε, ίδρυσαν το περιοδικό «La Critica», ένα διμηνιαίο περιοδικό που εκδόθηκε μέχρι το 1944, το οποίο μετονομάστηκε το 1951 σε «Quaderni Della Critica», και η διακοπή της εκδόσεως του είχε άμεση σχέση με τη διάσταση των φιλοσοφικών απόψεων ανάμεσα στους δύο άντρες.
Πολιτικές απόψεις
Σύμφωνα με τον Τζεντίλε, το φασιστικό κράτος ορίζεται ως αντίθεση στα επικρατούντα δόγματα του πολιτικού και του οικονομικού φιλελευθερισμού. Ο όρος ολοκληρωτισμός δημιουργήθηκε ως έννοια το 1923 από τον φιλελεύθερο συγγραφέα Τζοβάνι Αμεντόλα ως κριτική των στόχων του καθεστώτος και του Μπενίτο Μουσολίνι. Εξελίχθηκε και μετατράπηκε σε θετικό όρος του φασισμού από τον Τζεντίλε και αφορούσε μια συνολική–ολοκληρωτική θεώρηση της πολιτικής μορφής κράτος που θα ήταν ικανή να άρει την αυτονομία της αγοράς και να θέσει όλες τις πτυχές τις κοινωνικής ζωής κάτω από το δικό της όραμα. Στη συνέχεια ενσωματώθηκε το 1932, στο λήμμα «Fascismo», που έγραψαν με το Μπενίτο Μουσολίνι στην «Enciclopedia Italiana».
Το 1925, ο Τζεντίλε και ο Φιλίππο Τομάζο Μαρινέττι συνέγραψαν το Μανιφέστο των Φασιστών διανοουμένων, που το συνυπέγραψαν κάποιοι από τους σημαντικότερους συγγραφείς της Ιταλίας. Ανάμεσά τους και οι Κούρτσιο Μαλαπάρτε, Σαλβατόρε ντι Τζάκομο, Τζουζέπε Ουνγκαρέτι, Λουίτζι Πιραντέλλο και ο Ιωακείμ Βόλπε. Το μανιφέστο προκάλεσε την οργή του Μπενεντέτο Κρότσε, ο οποίος σε απάντηση συνέταξε το δικό του Μανιφέστο των αντιφασιστών διανοουμένων, το οποίο υπέγραψαν άλλοι συγγραφείς επίσης πρώτης γραμμής, όπως ο Μοντάλε, ο Ντε Σάνκτις, οι θεωρίες του οποίου επηρέασαν τον Έλληνα κριτικό Πέτρο Σπανδωνίδη, ο Λουίτζι Εϊνάουντι και ο Γκαετάνο Μόσκα.
Ο Τζεντίλε ήταν πρόσωπο-κλειδί στα ζητήματα Παιδείας και Πολιτισμού του Φασιστικού καθεστώτος, ο τελευταίος Υπουργός Παιδείας του και αναγορεύτηκε σε φιλόσοφο του κράτους της φασιστικής Ιταλίας. Σε ένα σημείωμα του προς τον Μπενίτο Μουσολίνι, στις 5 Ιανουαρίου 1929, έγραφε για το άρθρο 22 του νόμου περί πανεπιστημιακής διδασκαλίας ότι, «..με μια μικρή προσθήκη θα μπορούσε να επιλύσει το λεπτό και φλέγον, τώρα πια, ζήτημα του εκφασισμού των Ιταλικών Πανεπιστημίων..».
Το 1931 συμμετέχοντας στο «Διεθνές Συνέδριο για τον Χέγκελ», στο Βερολίνο, ανέπτυξε την άποψή του για τη φύση του κράτους, καλλιεργώντας την ιδέα του «ολοκληρωτικού κράτους». Χαιρέτησε τον Χέγκελ ως τον πρώτο και αληθινό δημιουργό της ιδέας του κράτους και αντιπαρέβαλε τη θεωρία του για το κράτος με τη θεωρία του κράτους ως θεμελιωμένου στα φυσικά δικαιώματα και την αμοιβαία συμφωνία. Υποστήριξε ότι το κράτος είναι απλώς ένας περιορισμός της φυσικής και άμεσης ελευθερίας του ατόμου, προκειμένου να καθίσταται δυνατή η κοινωνική ζωή, είναι απλώς ένα μέσο για τη βελτίωση του ανθρώπου, που δεν μπορεί να διατηρείται συνεχώς στη φυσική κατάστασή του. Κατά συνέπεια, το κράτος είναι κάτι το αρνητικό, είναι μία αρετή γεννημένη από την ανάγκη.
Δεν αρκέστηκε στην υποστήριξη της θεωρίας του Χέγκελ και προσπάθησε να την τελειοποιήσει, ασκώντας του κριτική, επειδή αν και συνέλαβε το κράτος ως την ύψιστη μορφή του αντικειμενικού πνεύματος, το τοποθέτησε πάνω από τη σφαίρα του απόλυτου πνεύματος, με αποτέλεσμα η τέχνη, η θρησκεία και η φιλοσοφία, που σύμφωνα με τον Χέγκελ ανήκουν στη δεύτερη πνευματική σφαίρα, να βρίσκονται σε σύγκρουση μαζί του. Ο Τζεντίλε υποστήριξε ότι η μοντέρνα θεωρία για το κράτος οφείλει να εξαλείψει αυτού του είδους τις συγκρούσεις, ούτως ώστε οι αξίες της τέχνης, της θρησκείας και της φιλοσοφίας να τεθούν υπό την ιδιοκτησία του κράτους. Μόνον τότε θα μπορούσε να θεωρηθεί το κράτος ως η ύψιστη μορφή του ανθρώπινου πνεύματος, όντας θεμελιωμένο όχι πάνω στο ιδιαίτερο και το διαχωρισμένο, αλλά πάνω στην κοινή και αιώνια βούληση, και έτσι θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί ως η ύψιστη μορφή του γενικού. Αφού για τον Χέγκελ το κράτος ήταν «ο επί της γης Θεός», ο Τζεντίλε προσπάθησε να το ανυψώσει στη θέση του αιώνιου και μοναδικού Θεού, που δε θα ανέχεται καθόλου άλλους θεούς από πάνω του, ή ακόμα και δίπλα του, και που θα κυριαρχεί απολύτως σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης σκέψης και δραστηριότητος.
Στο λήμμα «Fascismo», το οποίο έγραψε από κοινού με τον Μπενίτο Μουσολίνι, στην «Enciclopedia Italiana» και δημοσιεύθηκε το 1932, ανέφεραν, «...Η φασιστική άρνηση του σοσιαλισμού, της δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού δεν θα πρέπει ..... να ερμηνευθεί ότι υπονοεί την επιθυμία να ωθήσουμε τον κόσμο πίσω σε πριν το 1789 θέσεις. Ο φασισμός χρησιμοποιεί για την οικοδόμησή του όλα τα στοιχεία από το φιλελεύθερο, σοσιαλιστικό ή δημοκρατικό δόγμα που έχουν κάποια ζωντανή αξία. Κανένα δόγμα δεν έχει γεννηθεί από το τίποτα, ολότελα ορισμένο και χωρίς να χρωστάει τίποτα στο παρελθόν. Κανένα δόγμα δεν μπορεί να καυχιέται ότι είναι εντελώς πρωτότυπο. Αναγκαστικά πάντα θα προέρχεται από κάπου, και από ιστορικής απόψεως ακόμα, από δόγματα που έχουν προηγηθεί στο παρελθόν και αναπτύσσονται σε άλλα δόγματα που θα ακολουθήσουν....».
Ο Τζεντίλε επιχείρησε τη σύνθεση ανάμεσα στην εγελιανή ιδεοκρατία και τον αντικαπιταλισμό και υποστήριξε ότι «...Ο φασισμός είναι ιδεοκρατικός: δοξάζει τις ιδανικές αξίες (οικογένεια, πατρίδα, πολιτισμό, ανθρώπινο πνεύμα) σαν ανώτερες από κάθε αξία εφήμερη και τυχαία..», ενώ έλεγε πως «..κάθε ιστορία είναι σύγχρονη ιστορία..». Σύμφωνα με τον Τζεντίλε, το Φασιστικό καθεστώς απορρίπτει τις ιδέες του Γαλλικού 18ου αιώνα, της πίστης στην πρόοδο, τη δημοκρατία και την ειρήνη και δημιουργεί το πρώτο σύγχρονο ολοκληρωτικό κράτος. Ο Τζεντίλε έμεινε πιστός στο φασιστικό καθεστώς και στον Μπενίτο Μουσολίνι ως το τέλος.
Εργογραφία
- «Το δόγμα του Φασισμού».
Το έργο αποδίδεται επισήμως στον Μπενίτο Μουσολίνι αλλά γράφτηκε από τον Τζεντίλε, που απέρριπτε τις ιδέες του ατομικισμού και πίστευε πως οι ανάγκες τόσο του λαού για σκοπό όσο και του κράτους για ζωτικότητα και συνεκτικότητα είναι ο κολεκτιβισμός.
- «Origini e dottrina del fascismo» [«Ρίζες και δόγματα του φασισμού»], το 1932.
Διαβάστε τα λήμματα
- Φασισμός
- Μπενίτο Μουσολίνι
- Τζόρτζιο Αλμιράντε
- Τζιανλούκα Μπουονάννο
- Ιούλιος Έβολα
- Γκαμπριέλε Αντινόλφι
Παραπομπές
- ↑ [Andrew Heywood, «Πολιτικές Ιδεολογίες», σελίδα 403, μετάφραση Χαρίδημος Κουτρής, εκδόσεις «Επίκεντρο», Θεσσαλονίκη 2007.]