Δημήτριος Ταγκόπουλος

Ο Δημήτρης Ταγκόπουλος, Έλληνας σοσιαλιστής και θαυμαστής των Σοβιέτ, γιατρός, διδάκτορας της Ιατρικής, λογοτέχνης, θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος και εκδότης, φανατικός υποστηρικτής της Δημοτικής γλώσσας και εκδότης του γνωστού λογοτεχνικού περιοδικού «Νουμάς», γεννήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1867 στην Ύδρα και πέθανε στις 21 Μαρτίου 1926 στο σπίτι του της οδού Διδύμων στην Αθήνα. Η κηδεία του έγινε στις 22 Μαρτίου στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών όπου εναποτέθηκε η σορός του στον τάφο της οικογένειας Ταγκόπουλου.

Συνοπτικές πληροφορίες
Δημήτριος (Τάκης) Ταγκόπουλος
Γέννηση: 12 Δεκεμβρίου 1867
Τόπος: Ύδρα (Ελλάδα)
Σύζυγος: Αικατερίνη Κυπαρίσση
Τέκνα: Παναγιώτης, Μυριέλα
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Ιατρός, λογοτέχνης, αναλυτής, δημοσιογράφος
Θάνατος: 21 Μαρτίου 1926
Τόπος: Αθήνα, Αττική (Ελλάδα)

Το 1894 παντρεύτηκε με την Αικατερίνη Κυπαρίσση και απέκτησαν ένα γιο τον Παναγιώτη Ταγκόπουλο και μια κόρη τη Μυριέλα, η οποία πέθανε το 1924, προκαλώντας του ψυχική κατάθλιψη.

Βιογραφία

Ο πατέρας του Παναγιώτης Ταγκόπουλος ήταν Αρκάς στην καταγωγή, είχε γεννηθεί στη Βυτίνα της ορεινής Αρκαδίας, και η μητέρα του, το γένος Αθανασίου, κατάγονταν από την Αθήνα, ενώ και οι δύο γονείς του είχαν προγόνους αγωνιστές του 1821. Την εποχή της γεννήσεως του Δημήτρη Ταγκόπουλου ο πατέρας του υπηρετούσε ως έπαρχος στην Ύδρα.

Σπουδές

Ο Δημήτριος παρακολούθησε τα μαθήματα της Δημοτικής και της Μέσης εκπαιδεύσεως στην Αθήνα όπου κατοικούσε η οικογένεια του. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και αποφοίτησε το 1890, ενώ στη συνέχεια ανακηρύχθηκε διδάκτορας της ιατρικής, και άσκησε το επάγγελμα από το 1894 ως το 1898, στην κωμόπολη Σοφάδες του νομού Καρδίτσας στη Θεσσαλία. Στην Αθήνα επέστρεψε το 1899 και έκτοτε έπαψε να ασκεί του ιατρικό επάγγελμα και στράφηκε ολοκληρωτικά στη δημοσιογραφία.

Επαγγελματική δράση

Εμφανίστηκε στα Ελληνικά γράμματα το 1890, όταν δημοσίευσε την ποιητική συλλογή «Πρώτοι στίχοι» και δημοσιογραφικά συνεργάστηκε αρχικά με το «Άστυ», ενώ το 1894 εξέδωσε τη σατιρική εφημερίδα «Δον Κιχώτης», όμως διέκοψε τη δημοσιογραφική του δραστηριότητα, όταν εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλία, με εξαίρεση κάποια άρθρα στο «Εθνικόν Ημερολόγιον» του Κ.Φ.Σκόκου. Στη διάρκεια των σπουδών του γνωρίστηκε και έγινε φίλος με τον Κλεάνθη Τριανταφύλλου, συνεκδότη με το Βλάση Γαβριηλίδη, του πολιτικού και σατιρικού περιοδικού «Ραμπαγάς», μέσα από τις στήλες του οποίου εμφανίστηκε στα Ελληνικά γράμματα.

Στη συνέχεια έγινε αρχισυντάκτης και χρονογράφος των εφημερίδων η «Εστία» του Άδωνι Κύρου, όπου είχε τη στήλη χρονογραφήματος με τίτλο «Φαινόμενα και πράγματα» και δημοσίευε με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο «Κύριος Ιερεμίας» καθώς και στην εφημερίδα «Ραμπαγάς» και στην εφημερίδα «Έθνος». Την πρωτοχρονιά του 1903, τη χρονιά που εκδηλώθηκαν τα «Ορεστεικά» και ενώ είχαν προηγηθεί η χρεοκοπία επί Χαρίλαου Τρικούπη και ο άτυχος πόλεμος του 1897, ίδρυσε το φιλολογικό περιοδικό «Νουμάς» . Το έντυπο, που διατηρούσε γραφείο στην οδό Σωκράτους στην Αθήνα, έγινε βήμα των δημοτικιστών, εξ αιτίας της οικονομικής του εξαρτήσεως από τους δημοτικιστές του εξωτερικού Αλέξανδρο Πάλλη και Δημήτρη Πετροκόκκινου, οι οποίοι τον στήριζαν οικονομικά. Είχε αποδεχθεί το διορισμό του ως υπάλληλος στην υπηρεσία προληπτικής λογοκρισίας και το 1919 καταδικάστηκε σε φυλάκιση τεσσάρων μηνών για αμέλεια του σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Αθηναϊκή», που αποκάλυπτε στοιχεία για τη δράση του εξόριστου τότε βασιλιά Κωνσταντίνου, και φυλακίστηκε, όμως μετά από κράτησε εικοσιοκτώ ημερών στις φυλακές Συγγρού, αποφυλακίστηκε με απονομή χάριτος και διορίστηκε με κυβερνητική απόφαση γραμματέας στη Σχολή Καλών Τεχνών. Την περίοδο από το 1920 έως το 1922 διατέλεσε διευθυντής του εκδοτικού οίκου «Χ. Γανιάρης & Σία».

Ο «Νουμάς» διέκοψε την κυκλοφορία του για πρώτη φορά το 1917 και επανακυκλοφόρησε χάρη στην προσπάθεια του γιου του Πάνου Ταγκόπουλου, από το 1922 έως το 1924 και από το 1929 έως το 1931, όταν και έκλεισε οριστικά. Στο περιοδικό δημοσιεύτηκε η φιλολογική του εργασία, η οποία αργότερα εκδόθηκε σε χωριστούς τόμους. Μαζί του συνεργάστηκαν επιφανείς λογοτέχνες και δημοτικιστές της εποχής τους μεταξύ τους οι Κωστής Παλαμάς, Κώστας Χατζόπουλος, Νίκος Καζαντζάκης, Ρήγας Γκόλφης, Κώστας Παρορίτης και Αργύρης Εφταλιώτης. Ήταν μαχητικός δημοτικιστής, με ψυχαρική απόκλιση, και βοήθησε πολλούς νέους δημοτικιστές λογοτέχνες να αναδειχτούν. Το 1924 τιμήθηκε με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών.

Εργογραφία

Την τιμητική θέση που κατέκτησε στη νέα ελληνική λογοτεχνία ο Ταγκόπουλος δεν την οφείλει τόσο στο πρωτότυπο λογοτεχνικό του έργο όσο στους σκληρούς δημοσιογραφικούς του αγώνες για την επικράτηση της δημοτικής και στην τεράστια συμβολή του περιοδικού «Νουμάς», που έμεινε θρυλικός στην ιστορία της νέας ελληνικής λογοτεχνίας και φιλοξένησε στις σελίδες του ονόματα μεγάλων λογοτεχνών μας ενώ ο ίδιος έγραψε άρθρα, κριτικές και μελέτες. Το 1899 συνέγραψε τη βιογραφία του Εθνικού Ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ υπό τον τίτλο:

• «Βιογραφία και Διαθήκη του Μεγάλου Εθνικού Ευεργέτη Γ. Αβέρωφ».

Τον ίδιο χρόνο δημοσίευσε τη:

• «Νέα λαϊκή ανθολογία εκ του έργου των Ελλήνων ποιητών» το 1899.

Ποιήματα

Έγραψε και δημοσίευσε τις ποιητικές συλλογές:

• «Πρώτοι στίχοι» το 1890,
• «Τραγούδια του Ραμπαγά» το 1898

Πεζά

Στα πεζογραφήματα του Ταγκόπουλου περιλαμβάνονται:

• «Οι απόγονοι»,
• «Του Νουμά, φαινόμενα και πράγματα» το 1901,
• «Οι απόγονοι» το 1914,
• «Σκόρπιες μολυβιές» το 1915,
• «Οι ουλάνοι του θανάτου» το 1917,
• «Η τραγωδία ενός βασιλέως» το 1918,
• «Το όνειρο του εφέδρου» το 1918,
• «Οι Βούλγαροι» το 1918,

Θεατρικά

Έγραψε τα θεατρικά έργα που παραστάθηκαν από θεατρικά σχήματα της εποχής:

• «Ζωντανοί και πεθαμένοι» το 1905,
• «Ο άσωτος» το 1906,
• «Οι αλυσίδες» το 1907,
• «Η εξώπορτα» το 1909,
• «Ο αρχισυντάκτης» το 1912,
• «Δραματικές σκηνές» το 1913, συλλογή των θεατρικών έργων

-«Στην οξώπορτα»,

-«Το μαύρο χέρι»,

-«Ολόγυρα στους τάφους»,

• «Άνω σχώμεν τας καρδίας» το 1918,
• «Ο λυτρωμός» το 1921,
• «Θέμης Βρανάς» το 1923,
• «Η μητέρα» το 1923.

Απομνημονεύματα

• «Φιλολογικά πορτραίτα» το 1922.

Διηγήματα

• «Πίσω από τα κάγκελα» το 1919,
• «Τρία διηγήματα» το 1919,
• «Πλάι στην αγάπη» το 1920,
• «Αγαπώντας κι άλλα διηγήματα» το 1922.

Μυθιστορήματα

• «Δύο αγάπες», το 1924.

Μετά τον θάνατο του Ταγκόπουλου δημοσιεύτηκε, το 1929, κριτικό δοκίμιο με τίτλο:

• «Ο προφητικός», στο οποίο ανέλυε το ποιητικό έργο «Ο Δωδεκάλογος του γύφτου» του Κωστή Παλαμά.

Μνήμη Δημητρίου Ταγκόπουλου

Σύμφωνα με τον γιο του, ο Ταγκόπουλος, ήταν τύπος μποέμ, με ένα μπάλωμα στο μανίκι του σήμα κατατεθέν, αγαπητός από τους αστούς και τους εργάτες. Είρωνας αλλά κατά βάθος άκακος. Ο «Νουμάς», που μεγάλο του όπλο ήταν η σάτιρα, αποσπούσε το χρόνο, τα χρήματα και την περιουσία του Ταγκόπουλου και το μόνιμο άγχος του ήταν να εξασφαλιστούν χρήματα για την αγορά του δημοσιογραφικού χάρτου και την πληρωμή των τυπογράφων. Σταθερός οικονομικός χρηματοδότης του ήταν ο επιχειρηματίας Πάλλης και για να το πείσει κατέβαλε τόσες προσπάθειες που έλεγε χαρακτηριστικά: «Πάνω στον τάφο μου θα γράφουν: Δημ Ταγκόπουλος αθλήσας επί ... Πάλλη».

Όταν ο Ιωάννης Ψυχάρης στράφηκε προς τον εθνικισμό και εξελίχθηκε σε σφοδρό αντικομμουνιστή, ο Ταγκόπουλος διαχώρισε τη θέση του, συγκρούστηκε μαζί του και μετέτρεψε σε σημαία του τον σοσιαλισμό. Το 1919 γράφει: «Όσοι δημοτικιστές αρνούνται ή πολεμούν το σοσιαλισμό, είναι δημοτικιστές μοναχά για λούσο ή από μόδα ... Δημοτικισμός χωρίς σοσιαλισμό, είναι μισή και μίζερη ιδεολογία». Το 1920, ο Ταγκόπουλος εκδηλώνοντας την αγάπη και τον ενθουσιασμό του για τα Σοβιέτ επιτέθηκε, μέσα από τις στήλες του περιοδικού «Νουμάς», στο θεατρικό έργο, πού είχε ανεβάσει ο θίασος της Μαρίκας Κοτοπούλη: «... ἐνας Ρώσος πρίγκιπας, νοσταλγός του τσαρικού μεγαλείου, άφησε να ξεχυθεί ο πόνος της αντιμπολσεβίκικης ψυχής του ένα βράδυ πάνω στο πάλκο της δ. Κοτοπούλη, σ’ ένα έργο φιλοτσαρικό. Το προπαγανδιστικό αυτό έργο, που δεν είχε καμιά σχέση με την Τέχνη, σφυρίχτηκε, όπως ήταν φυσικό, από τούς εργάτες που ήταν κάτω στη σάλα του θεάτρου. Η γενναία αυτή πράξη των εργατών δείχνει πως το γούστο του λαού δεν χάλασε ακόμα, όπως το γούστο των αστών, που δέχεται και χωνεύει ό,τι μόνο στομάχι στρουθοκαμήλου μπορεί να χωνέψει».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Δημήτριος Π. Ταγκόπουλος Περιοδικό «Νουμάς», τεύχος 6ο, Μάρτης 1930.]
• [Περιοδικό «Νουμάς» Όλα τα τεύχη του περιοδικού (pdf format)]
• [«Πλάι στην αγάπη» Ολόκληρο το έργο]
• [«Φιλολογικά πορτραίτα»]

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org