Θεμιστοκλής Αθανασιάδης-Νόβας

Ο Θέμος Αθανασιάδης-Νόβας, Έλληνας παραδοσιοκράτης, ανώτερος δημόσιος υπάλληλος, δημοσιογράφος, ποιητής, πεζογράφος και θεωρητικός του θεάτρου, γεννήθηκε το 1895 ή σύμφωνα με άλλη πηγή το 1896 στη Ναύπακτο και πέθανε το βράδυ της 14ης ή τα ξημερώματα της 15ης Μαΐου 1961, σε δωμάτιο του ξενοδοχείου «Ξενία» στην Κέρκυρα. Η κηδεία του έγινε το απόγευμα της 16ης Μαΐου στο Μητροπολιτικό ναό Αθηνών και τον επικήδειο από μέρους της Εταιρείας Λογοτεχνών, εκφώνησε ο Πέτρος Χάρης . Η σορός του μεταφέρθηκε και ενταφιάστηκε στις 18 Μαΐου 1961, στη Ναύπακτο στον τάφο της οικογένειας Νόβα.

Θέμος Αθανασιάδης-Νόβας

Βιογραφία

Ο Παναγιώτης Νόβας, προπάππος του Αθανασιάδη-Νόβα, κατάγονταν από το χωριό Κάτω Βίτσα της Ηπείρου και η προγιαγιά του Χρυσή κατάγονταν από το Μονοδέντρι και ήταν συγγενής ήταν συγγενής της οικογένειας Εθνικών ευεργετών Ριζάρη. Ο Παναγιώτης Νόβας και ο αδερφός του Αλέξης εγκαταστάθηκαν στην Ιταλία, την εποχή του Αλή Πασά και ασχολήθηκαν με το εμπόριο. Το 1829 επέστρεψαν στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στην Ναύπακτο, όπου ο Γεώργιος Αθανασιάδης, παππούς του Αθανασιάδη-Νόβα, που κατάγονταν από το χωριό Λεφτοκαρυά Ζαγορίου, παντρεύτηκε τη Βασιλική μοναχοκόρη του Παναγιώτη Νόβα, και μπήκε σώγαμπρος στην οικογένεια Νόβα.

Από το γάμο τους γεννήθηκε ο Θεμιστοκλής, πατέρας του Θεμιστοκλή Αθανασιάδη-Νόβα, ο οποίος πέθανε λίγο μετά τη γέννηση του δευτερότοκου γιου του. Μητέρα του ήταν η Ευδοκία Σισμάνη, απόγονος παλιάς αρματολικής και πολιτικής οικογένειας από την Αράχωβα Ναυπακτίας, που πολλά μέλη της είχαν εκλεγεί βουλευτές και δήμαρχοι. Μεγαλύτερος αδελφός του ήταν ο Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, πολιτικός που διατέλεσε πρωθυπουργός, δημοσιογράφος, λογοτέχνης και κριτικός λογοτεχνίας.

Επαγγελματική δράση

Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πολιτικές επιστήμες καθώς και θεωρία του θεάτρου στο πανεπιστήμιο της Ιένας της Γερμανίας και επιστρέφοντας στην Ελλάδα, μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του διορίστηκε διοικητικός υπάλληλος στη νομαρχία Αχαΐας. Χρημάτισε νομάρχης στους Νομούς Κερκύρας, Ζακύνθου, Λέσβου, Χίου, Αχαΐας, Θεσσαλονίκης, Μαγνησίας και Σάμου, και έως το θάνατό του, γενικός επιθεωρητής Νομαρχών και Διοικήσεως.

Από τα μαθητικά του χρόνια δημοσίευσε κείμενα σε εφημερίδες των Πατρών καθώς και στα αθηναϊκά περιοδικά «Ελλάς», «Μεγάλη Ελλάς» και «Παρνασσός». Δημοσίευσε, κατά καιρούς, χρονογραφήματα, πεζά, ποιήματα και άρθρα στις εφημερίδες «Νεολόγος» Πατρών, «Χρόνος» και «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη, ενώ εργάστηκε ως επαγγελματίας δημοσιογράφος στις εφημερίδες «Η Καθημερινή», «Ελεύθερον Βήμα», «Νέος Κόσμος», «Πολιτεία», «Βραδυνή», «Εφημερίς των Συζητήσεων», ενώ ταξίδεψε, ως ανταποκριτής τους, στο εσωτερικό και το εξωτερικό φτάνοντας ως το Βόρειο Πόλο. Στις 4 και 5 Νοεμβρίου 1924 δημοσίευσε κείμενο, στο «Ελεύθερον Βήμα», με τίτλο «Το δράμα της Μικράς Ασίας». Το Πάσχα του 1925 ταξίδεψε στους Άγιους Τόπους και τα Ιεροσόλυμα και δημοσίευσε τις εντυπώσεις του από τις 26 Απριλίου έως τις 23 Μαΐου 1925 και στις 12 Ιουλίου 1925, στην Αθηναϊκή εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα». Έμεινε στην Τουρκία για ένα ολόκληρο χρόνο, από το Νοέμβριο του 1925 μέχρι τον Οκτώβριο του 1926. Στη συνέχεια από τις 8 Νοεμβρίου 1925 μέχρι τις 5 Ιουλίου 1926 δημοσίευσε τις εντυπώσεις του, στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος».

Το 1943 σε μια επιστολή του προς τη γραμματέα του Ουράνα Διοματάρη, γράφει, «...Τη δημοσιογραφική επιστήμη την έχω εγκαταλείψει από καιρό...{...}... Άλλοτε υπήρξε η μονομανία μου. Τώρα με απασχολεί μόνο το θέατρο....». Πέθανε στην Κέρκυρα, την επόμενη μέρα μιας διαλέξεως του, ως εκπρόσωπος της Εθνικής Εταιρείας Λογοτεχνών, για το λογοτεχνικό έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Κληροδοτήματα

Αναδείχθηκε, από κοινού με τον αδελφό του Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα και τη σύζυγο του Μαρία Bvlgari, μεγάλος δωρητής και ευεργέτης της Ναυπάκτου, στην οποία κατέλειπαν τις πηγές Νόβα και το περιβόλι Νόβα στο Γρίμποβο. Η δωρεά τους δεν εκτιμήθηκε από το Ελληνικό κράτος και στα εγκαίνια του ξενοδοχείου «Ξενία», ο αδελφός του αντιμετωπίστηκε με αχαρακτήριστο τρόπο από τον Αγαμέμνονα Κουτσόγιωργα, τότε υπουργό της κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος αρνήθηκε να τον χαιρετίσει. Η ενέργεια αυτή σε συνδυασμό με την μη αξιοποίηση των κληροδοτημάτων του από το Δήμο Ναυπάκτου, τον οδήγησαν στην ανάκληση της αρχικής του κληροδοσίας, που πρόβλεπε να περιέλθει στο δήμο και η οικία Νόβα, αρχοντικό και θαυμάσιο Μουσείο, με πλούσιες βιβλιοθήκες, ανεκτίμητα έργα τέχνης και χειρόγραφα.

Εργογραφία

Δημοσίευσε ταξιδιωτικές εντυπώσεις, για πρώτη φορά στην εφημερίδα «Νεολόγος» Πατρών, , καθώς και στην «Εφημερίδα των Συζητήσεων» από το 1922, λογοτεχνικά και ποιητικά έργα με το ψευδώνυμο «Α. Θέμος» αλλά και ο «Δουξ της Ναυπάκτου», ψευδώνυμο που εγκρίθηκε το 1908 και με το οποίο δημοσίευε στο περιοδικό «Διάπλασις των Παίδων», που το μοιράστηκε με τον αδελφό του Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα . Διακρίθηκε για το πάθος της γραφής, την ενημέρωση στα θέματά του και το ύφος του και σύμφωνα με τον Αρίστο Καμπάνη, «...ανακάλυψε και το ύφος και τη γλώσσα, που ταιριάζει στη νέα μας πεζογραφία». Το έργο του στη θεατρική κριτική ξεκίνησε το 1931 και είναι ένα από τα σημαντικότερα στην πορεία του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, ενώ ήλθε σε έντονη διαμάχη με τον Φώτο Πολίτη, τον οποίο το 1927 διαδέχθηκε στη στήλη της θεατρικής κριτικής στην εφημερίδα «Πολιτεία». Με την κριτική του συχνά στράφηκε κατά του Εθνικού Θεάτρου, του οποίου ήταν δηλωμένος εχθρός. Δημοσίευσε κριτικές μονογραφίες για τους Διονύσιο Σολωμό, Κωστή Παλαμά, Μιλτιάδη Μαλακάση και Γιάννη Ψυχάρη. '

Δοκίμια–Μελέτες

• «Διονύσιος Σολωμός, ηθική μεγαλοφυία»,
• «Ψυχάρης, ο ένοπλος προφήτης του δημοτικισμού»,
• «Χίος, το νησί των γλυκών και των μύρων»,
• «Κωστής Παλαμάς, ποιητής ελέω Θεού», το 1943,
• «Ήρωες»,
• «Προσωπογραφίες» το 1966,
• «Η τετάρτη εξουσία», το 1966,
• «Μιλτιάδης Μαλακάσης, ο πρώτος μετά τον ένα»,
• «Διοικητικά».

Μεταφράσεις

Μετέφρασε μεταξύ άλλων, τα έργα

• «Πόση αγάπη χρειάζεται ο άνθρωπος», του Μέντσελ,
• «Αχ, αυτά τα φαντάσματα», φρικιαστικές οπτασίες σε πράξεις τρεις, του Εδουάρδο ντε Φιλίππο,[Eduardo de Filippo],
• «Έγκλημα στο νησί των κατσικιών», του Ούγγο Μπέττι, [Ugo Betti].
• «Βέρθερος» του Γκαίτε.

Ποίηση

• «Λουλούδια στα μαλλιά της», ποιητική συλλογή.

Πεζογραφία

• «Ένα μήνα στο Βόρειο Πόλο», ταξιδιωτικό,
• «Διηγήματα και πεζογραφήματα»
• «Στις ερημιές της Λαπωνίας»,
• «Ήρωες», εκδόσεις «Βιβλιοπωλείο της Εστίας»,
• «Τετάρτη Εξουσία»,
• «Αθηναϊκή δραματουργία», το 1955, έργο θεατρικής κριτικής που τιμήθηκε με το βραβείο της «Ομάδας των Δώδεκα».

Μεταθανάτιες εκδόσεις

Μετά τον θάνατό του κυκλοφόρησαν τα ανέκδοτα έργα

• «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, το Πάσχα της λογοτεχνίας μας», το 1962,
• «Θεατρικά μελετήματα», το 1963,
• «Περιπλανήσεις», το 1964, ταξιδιωτικό, το έργο επιμελήθηκε και προλόγισε η γραμματέας του και λογοτέχνης Ουράνα Διοματάρη.
• «Ανάλεκτα», το 1965, δοκίμια, εκδόσεις «Σιδέρης»,
• «Στην Τουρκία με δημοσιογραφικό φακό», το 1967,
• «Πρώτη άνοιξη», το 1970, εκδόσεις «Εστία»,
• «Διοίκησις και λογοτεχνία», το 1976.

Εσωτερική αρθρογραφία

• Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ψηφιοποιημένο αρχείο Εθνικού Θεάτρου

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org