Σπυρίδων Καίσαρης

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Σπυρίδων Καίσαρης Έλληνας εθνικιστής και υποστηρικτής του θεσμού της Βασιλείας, ταλαντούχος μουσικοσυνθέτης και μουσουργός, αρχιμουσικός της μπάντας του Πυροβολικού στον Ελληνικό στρατό, καθηγητής του Ωδείου Αθηνών, έφορος και καθηγητής πνευστών οργάνων, μέλος της 2ης γενιάς της Επτανησιακής Σχολής που διατέλεσε επί πολλά χρόνια διευθυντής των στρατιωτικών μπαντών, γεννήθηκε το 1859 στην Κέρκυρα και πέθανε [1] στις 6 Απριλίου 1946 στην Αθήνα.

Ήταν παντρεμένος και κόρη του ήταν η αρπίστρια Φιλοθέη Καίσαρη [2].

Σπυρίδων Καίσαρης

Βιογραφία

Η οικογένεια Καίσαρη ανήκε στις επιφανείς της Κέρκυρας και τα περισσότερα μέλη της ήταν ενταφιασμένα στο παρεκκλήσι των Βασιλικών Ανακτόρων Μον Ρεπό που ήταν ιδιοκτησία τους. Πατέρας του ήταν ο δικηγόρος Νικόλαος Καίσαρης, διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Πίζας στην Ιταλία, ενώ ο ίδιος ο Σπυρίδων ήταν μικρότερος αδελφός του Ιωσήφ Καίσαρη. Ο Σπυρίδων Καίσαρης από παιδί ζούσε το μουσικό περιβάλλον της Κέρκυρας.

Σπουδές & σταδιοδρομία

Σπούδασε μουσική στην «Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας» με δασκάλους τον Νικόλαο Μάντζαρο μετά τον θάνατο του οποίου συνέχισε τις σπουδές του με τον συνθέτη Γεωργίου Τοπάλη, μουσικό που μόλις είχε επιστρέψει από τη Λειψία. Το 1875 ο Σπυρίδων κατατάχθηκε στην Στρατιωτική μουσική Αθηνών, με αρχιμουσουργό τον Ανδρέα Ζάϊλερ, όπου και αναδείχτηκε σχετικά γρήγορα. Το 1888 διορίστηκε Ανθυπασπιστής μουσικός του 1ου Συντάγματος Πυροβολικού και το 1892 καθηγητής του Ωδείου Αθηνών στα ορειχάλκινα πνευστά όργανα και στη συνέχεια έφορος και καθηγητής πνευστών οργάνων στο ίδιο Ωδείο. Το 1894 ανέλαβε καθηγητής μουσικής στη Φιλαρμονική του Δήμου Πειραιώς, αντικαθιστώντας τον Γεώργιο Γαϊδεμβέργερ, μετά το θάνατο του τελευταίου. Οι σχέσεις του με τη Φιλαρμονική όπως προκύπτει από επίσημα έγγραφα του Ιστορικού Αρχείου Δήμου Πειραιώς δεν ήταν αρμονικές. Η απόλυση και η αντικατάστασή του από τον Ανδρέα Σάιλερ αποφασίστηκαν σε συνεδρίαση της επιτροπής της Φιλαρμονικής στις 27 Δεκεμβρίου του 1895 και την ίδια μέρα κοινοποιήθηκε, με κλητήρα, η απόφαση και στους δύο. Με την κοινοποίηση της απολύσεως του, ζητήθηκε από τον Καίσαρη να παραδώσει τα όργανα, τα βιβλία και τα υπόλοιπα αντικείμενα της Φιλαρμονικής. Ως λόγο απολύσεως ο Καίσαρης ανέφερε τον επαναδιορισμό του στην μπάντα της Φρουράς Αθηνών.

Ο Καίσαρης διηύθυνε και την μπάντα του «Πειραϊκού Συνδέσμου» στην οποία δίδασκε δωρεάν χάλκινα πνευστά. Το 1896 συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες ως επικεφαλής της Φιλαρμονικής Αθηνών [3] και συνέθεσε το ομώνυμο εμβατήριο του οποίου σώζεται η παρτιτούρα για πιάνο και θεωρείται ότι παιζόταν κατά τη διάρκεια της παρελάσεως των μουσικών. Στις 22 Αυγούστου του 1897 ο Καίσαρης έγινε στόχος δολοφονικής επιθέσεως που διέπραξε σε βάρος του ο Λοχαγός Δημητριάδης της Στρατιωτικής Δικαιοσύνης, ο οποίος καταλήφθηκε από δολοφονικό αμόκ και κάνοντας χρήση του περιστρόφου του τραυμάτισε σοβαρά τον Καίσαρη ενώ σκότωσε τον Ανθυπολοχαγό Πυροτεχνίτη Κυδώνη [4].

Το 1911-12 ο Καίσαρης ταξίδεψε στη Γαλλία προκειμένου να μελετήσει τον τρόπο οργανώσεως των στρατιωτικών φιλαρμονικών και επέστρεψε με πλήρη γνώση της λειτουργίας τους, λόγος για τον οποίο υπήρξε ιδρυτής πολλών φιλαρμονικών στην Ελλάδα, όπως των Αθηνών, της Ζακύνθου, του Πειραιά, της Σύρου και άλλων. Το 1916 ο Καίσαρης έγινε Ταγματάρχης επιθεωρητής των στρατιωτικών μουσικών διαδεχόμενος τον αδελφό τον Ιωσήφ Καίσαρη. Αποστρατεύθηκε αρχικά το 1918, τον διαδέχθηκε ο Μανώλης Καλομοίρης, ανακλήθηκε στην υπηρεσία το 1921 και αποστρατεύθηκε οριστικά το 1922 λόγω ορίου ηλικίας όπως ανακοινώθηκε, όμως στην ουσία απομακρύνθηκε λόγω των φιλοβασιλικών φρονημάτων του και τον διαδέχθηκε εκ νέου, οριστικά αυτή τη φορά, ο Μανώλης Καλομοίρης. Ο Καίσαρης υπήρξε δάσκαλος και αρχιμουσικός της ορχήστρας πνευστών οργάνων του «Ορφανοτροφείου Αρρένων Πειραιώς Έλενας Νικήτα Ζαννή». Επίσης διατέλεσε αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής του Δήμου Πειραιώς καθώς και του μουσικού τμήματος στον «Πειραϊκό Σύνδεσμο». Οργάνωσε την μουσική χορωδία πνευστών στο «Ορφανοτροφείο Αρρένων Χατζηκώνστα» στην οδό Πειραιώς, έναντι της Πλατείας Κουμουνδούρου όπου σήμερα υπάρχει ο Άγιος Γεώργιος, ο ναός του ορφανοτροφείου. Την περίοδο της ακμής του Νέου Φαλήρου ο Καίσαρης διεύθυνε την φιλαρμονική του, μπροστά από την εξέδρα στο σημείο όπου βρισκόταν το «Μέγα Ξενοδοχείο Ακταίον». Το 1930 στα διδακτικά αντικείμενα του Καίσαρη στο Ωδείο Αθηνών, όπου δίδαξε ως το 1934, προστέθηκε και η διεύθυνση Μπάντας.

Το 1936, τη χρονιά της διεξαγωγής της Ολυμπιάδος στο Βερολίνο, ο Σπυρίδων Καίσαρης, συνέθεσε το εμβατήριο

  • «Ολύμπια»,

στο εξώφυλλο του οποίου υπάρχει αφιέρωση του «τω Αδόλφω Χίτλερ, μεγαλουργώ ταγώ του γερμανικού κράτους ευλαβώς ανατίθησι ο συνθέτης, Τέως γενικός επιθεωρητής των στρατιωτικών μουσικών του ελληνικού κράτους. Διευθυντής της Φιλαρμονικής μουσικής Αθηνών». Γνωστοί μαθητές του Καίσαρη είναι ο Βασίλειος Κρητικός, ο Σπυρίδων Μεταλληνός, και άλλοι. Το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου του Σπύρου Καίσαρη σώζεται στο μουσικό αρχείο της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας, στην οποία περιήλθε μετά από δωρεά των απογόνων του.

Συνθετικό έργο

Ο Σπυρίδων Καίσαρης, που ήταν περιζήτητος στους επίσημους αλλά και τους Ανακτορικούς χορούς, υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της Ενώσεως Ελλήνων Μουσουργών. Εισήγαγε τα όργανα του σαξοφώνου, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Γαλλικού μπαντιστικού ήχου, στις Στρατιωτικές μπάντες. Έγραψε πλήθος έργων για φιλαρμονικές μουσικές. Ενοργάνωσε το πένθιμο εμβατήριο του Μπετόβεν, που παίζεται ως τις μέρες μας από όλες τις φιλαρμονικές. Έργα του είναι:

  • «Ο Γεροξούρης», κωμειδύλλιο το 1893,
  • «Το πανηγύρι του χωριού» το 1893,
  • «Το εμβατήριο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896» [5],
  • «Ολονυκτία της Κρήτης» [6], μελόδραμα σε ποίηση Γ. Παράσχου, στο οποίο ανήκει και το περίφημο κατά την Επανάσταση της Κρήτης (1896-1897) «Από φλόγες η Κρήτη ζωσμένη», εμβατήριο της εποχής του 1878. Αναφέρεται στους αγώνες των Κρητών για την ελευθερία τους από τον Τουρκικό ζυγό και την Ένωσή τους με την Ελλάδα. Το έργο παραστάθηκε σε Α' εκτέλεση στο Θέατρο «Παράδεισος» στις 4 Αυγούστου 1890, ενώπιον 2.000 ακροατών.

Συνέθεσε επίσης πολλά εμβατήρια μεταξύ των οποίων και το αφιερωμένο στον τότε Διάδοχο Γεώργιο Β' γιο του Βασιλέα Κωνσταντίνου Α'

  • «Του αϊτού ο γιος» [7], μουσικό κομμάτι που προκαλεί τόση εντύπωση μέχρι και σήμερα,
  • «Λευθερωμένα Γιάννενα»,
  • «Ορμάτε χτυπάτε»,
  • «Νύφη του Συντάγματος» το 1917, οπερέτα που περιλαμβάνει το δημοφιλέστατο τραγούδι «Έλα κοντά»,
  • «Η ελληνική σημαία» [8] [9], σε στίχους του Αχιλλέα Παράσχου.

Το εμβατήριο αποτελεί ένα από τα παλιότερα του Ελληνικού Στρατού και συνδέεται με την ενσωμάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα το 1863, όταν ο Καίσαρης, μικρό παιδί τότε που σπούδαζε μουσική, παρακολούθησε στην Κέρκυρα, την Έπαρση της Ελληνικής Σημαίας. Ο Καίσαρης ενεπνεύσθη την μελωδία, την έγραψε σε πεντάγραμμο στο σπίτι του και την έδειξε στον μετέπειτα δάσκαλό του της μουσικής και συνθέτη του Εθνικού μας Ύμνου, Νικόλαο Μάντζαρο ο οποίος την χαρακτήρισε ιδιαίτερα αξιόλογη. Τελειοποίησε και ολοκλήρωσε το εμβατήριο, μετά την κατάταξη του στη Στρατιωτική μουσική. Οι στίχοι του εμβατηρίου προτρέπουν την Ελλάδα να σκεπάσει με την σκιά της Σημαίας της, τα σκλαβωμένα παιδιά της, η μελωδία του είναι απλή, εμψυχωτική και ρυθμική και παιανίζεται από όλες τις μπάντες, ανεξαρτήτως δυνάμεως.

  • «Ο Πειραιεύς»,
  • «Ξιφίρ Φαλέρ», επιθεώρηση το 1916, γραμμένη σε συνεργασία με τους Στ. Βαλτετσιώτη και Α. Βουτσινά.
  • «Ave Maria»,
  • «Ο σιδηρούς άρχων» το 1935, αφιερωμένο στον εθνικιστή δήμαρχο Αθηναίων Κωνσταντίνο Κοτζιά,
  • «Το εμβατήριο της Αεροπορίας» [10], σε στίχους του Στρατηγού Φραντζή, που αποτελεί το καθιερωμένο εμβατήριο της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Ο πρώτος τίτλος του ήταν «Παλικαριού Τραγούδι» και ήταν αφιερωμένο στον τότε Πρωθυπουργό της Ελλάδος Ιωάννη Μεταξά.
  • «Ελεγείον εις μνήμην του Βασιλέως Κωνσταντίνου Α' το 1936,
  • «Ρόδα της Αττικής»
  • «Ταγκό των σαλπίγγων».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πηγές

  • «Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου» τόμος 10ος, σελίδα 58η.
  • «Ο Κερκυραίος αρχιμουσικός Σπύρος Καίσαρης», Γιώργος Ζούμπος, Akademia.edu.

Παραπομπές

  1. Καλλιτεχνικά Πένθη-Σπύρος Καίσαρης Εφημερίδα «Εμπρός», 7 Απριλίου 1946, σελίδα 2η.
  2. Μια Αρπίστρια-Φιλοθέη Σπ. Καίσαρη Εφημερίδα «Εμπρός», 23 Ιουλίου 1923, σελίδα 2η.
  3. [Στην Ολυμπιάδα του 1896 την φιλαρμονική της Ηνωμένη Φρουράς Αθηνών διηύθυνε ο αδελφός του Σπύρου, ο Ιωσήφ Καίσαρης, την Ναυτική Μοίρα ο Άγγελος Καλαμάς, την Φιλαρμονική Ζακύνθου ο Βίκτωρ Μαυρόχης, την Φιλαρμονική Λευκάδος ο Antonio Biferno (Μπιφέρνος), και την Φιλαρμονική Πατρών ο Αλβέρτος Άνδλοβιτς.]
  4. Το χθεσινόν δυστύχημα. Ο φόνος των αξιωματικών. Εφημερίδα «Εμπρός», 23 Αυγούστου 1897, σελίδα 2η.
  5. Σπυρίδων Καίσαρης-ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΝ ΕΜΒΑΤΗΡΙΟΝ (record 1908)
  6. Από φλόγες η Κρήτη ζωσμένη, τα βαρειά της τα σίδερα σπα... Σελίδα b-3-1.
  7. «Του αϊτού ο γιος»
  8. Σκέπασε, Μάνα, σκέπασε, γαλανομάτα κόρη...
  9. Σκέπασε, Μάνα, σκέπασε, γαλανομάτα κόρη... Σελίδα Β-2-1.
  10. Αεροπόρος θα γινώ, τη γη να μην αγγίζω... Σελίδα Α-3-1.