Καρλ Κράτσαϊζεν

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Καρλ Κράτσαϊζεν [Karl Krazeisen [1]] Βαυαρός φιλέλληνας αξιωματικός με το βαθμό του Αντιστρατήγου Πεζικού, που συμμετείχε και πολέμησε ως εθελοντής στη διάρκεια της Ελληνικής εθνεγερσίας του 1821, αυτοδίδακτος σχεδιαστής, χαράκτης, εικονογράφος και ζωγράφος που φιλοτέχνησε τα πορτραίτα σημαντικών Ελλήνων αγωνιστών, όπως οι Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γεώργιος Καραϊσκάκης και άλλοι, γεννήθηκε στις 28 Οκτωβρίου του 1794 στο Καστελλάουμ [Castellaum bei Trarbach (Pfalz)] στο Άνω Παλατινάτο της Βαυαρίας και πέθανε στις 25 Ιανουαρίου 1878 στο Μόναχο, όπου και κηδεύτηκε με τιμές Υποστρατήγου.

Ο Κράτσαϊζεν ήταν παντρεμένος και από το γάμο του έγινε πατέρας δύο παιδιών, μιας κόρης, της Μαρίας συζύγου του Ιόν Ραδιόνοφ Φετόφ και ενός γιου.

Καρλ Κράτσαϊζεν

Βιογραφία

Ο Καρλ ακολούθησε στρατιωτική καριέρα και σπούδασε στη Στρατιωτική Σχολή του Μονάχου, ενώ μετά την αποφοίτησή του το 1812 κατατάχθηκε στο βαυαρικό πεζικό στράτευμα. Το 1813 πολέμησε εναντίον της Γαλλίας κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων. Τον Αύγουστο του 1826 ο τότε υπολοχαγός Καρλ Κράτσαϊζεν, δίχως να εξασφαλίσει την απαραίτητη άδεια από την υπηρεσία του, έφθασε στο Ναύπλιο από το Μόναχο μέσω Ιταλίας (Αγκόνα), Δυρραχίου, Κέρκυρας, Ζακύνθου, με ενδιάμεσους σταθμούς τον Πόρο, την Αίγινα, και τη Σαλαμίνα. Στην Αθήνα κατατάχτηκε στο σώμα Βαυαρών εθελοντών υπό τον Φον Χάιντεκ [Karl Wilhelm von Heideck], αυτό που είχε δημιουργήσει ο ηγεμόνας της Βαυαρίας Λουδοβίκος A' πατέρας του βασιλιά Όθωνα. Αν και έμεινε μόνο για ένα χρόνο, ως τον Αύγουστο του 1827, συμμετείχε σε σημαντικές μάχες, στην Αίγινα, στον Πόρο, όπου η παρουσία συμπίπτει με την άφιξη του πρώτου ελληνικού ατμόπλοιου, του «Καρτερία», κυβερνήτης του ήταν ο Άγγλος φιλέλληνας Άστιγξ, από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και της φρεγάτας «Ελλάς», στη Σαλαμίνα, στο Ναύπλιο, στην πολιορκία των Αθηνών το 1826 και στην πολιορκία της Ακροπόλεως, το διάστημα από τον Μάρτιο έως τον Απρίλιο του 1827, αλλά και στη μάχη του Φαλήρου στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, το πρόσωπο του οποίου σχεδίασε λίγο πριν τον θανάσιμο τραυματισμό του. Τον Αύγουστο του 1827 ο Κράτσαϊζεν φιλοτέχνησε το τελευταίο του ιχνογράφημα στην Ελλάδα, αυτό του φιλέλληνα F. von Reineck.

Μετά την επιστροφή του στην Γερμανία ο Κράτσαϊζεν δικάστηκε και τιμωρήθηκε για την αυθαίρετη απομάκρυνση του από τον Βαυαρικό στρατό από τον οποίο και απομακρύνθηκε. Διασώθηκε και επανήλθε στις τάξεις του στρατεύματος με παράλληλη απόδοση των στρατιωτικών του βαθμών μόνο χάρις στην φιλική του σχέση με τον Κάρολο Γουλιέλμο Φον Χάιντεκ [Karl Wilhelm von Heideck], μετέπειτα μέλος της Αντιβασιλείας του Όθωνα και την κατάταξη του στο εθελοντικό του σώμα. Ο Κράτσαϊζεν υπήρξε ιππότης πολλών πολεμικών Γερμανικών παρασήμων καθώς και του Παρασήμου του Ελληνικού Αγώνος της Παλιγγενεσίας και των Ταξιαρχών του Σωτήρος. Υπόμνηση της πολεμικής δραστηριότητος του Κράτσαϊζεν στην Ελλάδα αποτελεί η απεικόνιση του στον πίνακα Το εν Πειραιεί στρατόπεδον του Καραϊσκάκη κατά το έτος 1827, τον οποίο φιλοτέχνησε ο Θεόδωρος Βρυζάκης, που τον τοποθέτησε στην κάτω αριστερή γωνία του πίνακα. Ο Γερμανός αξιωματικός στέκεται ανάμεσα στους φουστανελοφόρους, με λυγισμένο το δεξί τους σκέλος, δείχνοντας την Ακρόπολη των Αθηνών με το αριστερό του χέρι. Μία φωτογραφία του Κράτσαϊζεν με τη στολή του Αντισυνταγματάρχου, η οποία χρονολογείται το χρονικό διάστημα 1852-1863, δωρήθηκε το 1900 από τον γιο του στην Εθνολογική και Ιστορική Εταιρεία και φυλάσσεται στο Ελληνικό Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Ο Κράτσαϊζεν δεν άφησε απομνημονεύματα ούτε σημειώσεις.

Εργογραφία

Ο Καρλ Κράτσαϊζεν στις 11 Αυγούστου 1826 στο Ναύπλιο συνάντησε τον Γεώργιο Κουντουριώτη και σκιτσάρισε το πορτραίτο του, το οποίο ήταν το πρώτο που δημιούργησε. Σταδιακά γνώρισε προσωπικά τους περισσότερους από τους αγωνιστές και τους παράγοντες της Ελληνικής εθνεγερσίας του 1821, μεταξύ τους πυρπολητές, καπεταναίοι, οπλαρχηγοί και προεστοί. Αρχικά σχεδίασε το πορτραίτο τους και στη συνέχεια τους ζήτησε να υπογράψουν το έργο που τους απεικόνιζε ως πιστοποιητικό αυθεντικότητας. Μια σειρά από λιθογραφίες που δημιούργησε μετά την επιστροφή του στη Γερμανία, μας έχει δώσει τη δυνατότητα να γνωρίζουμε την όψη των Θεόδωρου Κολοκοτρώνη [2], Γεωργίου Καραϊσκάκη, Νικηταρά, στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, Ανδρέα Μιαούλη, Κωνσταντίνου Κανάρη, Κίτσου Τζαβέλλα, Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, αλλά και των Τομπάζη, Γεωργίου Κουντουριώτη, Γεωργίου Μαυρομιχάλη, Αλέξανδρου Ζαΐμη, Σισίνη και πολλών άλλων, ενώ οι πλέον γνωστοί από τους φιλέλληνες που φιλοτεχνήθηκαν ήταν οι Κάρολος Φαβιέρος, Φρανκ Χέιστινγκς και Τόμας Γκόρντον.

Καλλιτεχνικά λευκώματα

Ο Κράτσαϊζεν δημιούργησε σειρά έργων ως ένα μοναδικό χρονικό καταγεγραμμένο με ημερομηνίες. Τα έργα του, σχέδια ή ακουαρέλες σε μικρό σχήμα, αποκαλύπτουν τη λεπτή ευαισθησία του καλλιτέχνη, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν πολύτιμο ιστορικό υλικό, καθώς αναπαριστούν με ακρίβεια πρόσωπα και γεγονότα της Ελληνικής Εθνεγερσίας. Επιστρέφοντας στην Γερμανία λιθογράφησε τα σχέδια του, τα οποία είχε δημιουργήσει με μολύβι σε απλό χαρτί διαστάσεων 16,3x12,5, και τα κυκλοφόρησε, από το 1827 έως το 1831, σε επτά λευκώματα με το γενικό τίτλο

  • «Bildnisse ausgezeichneter Griechen und Philhellenen nebst einigen Ansichten und Trachten. Nach der Natur gezeichnet und herausgegeben von Karl Krazeisen», [«Προσωπογραφίες των διασημοτέρων Ελλήνων και Φιλελλήνων, μαζί με μερικές απόψεις και ενδυμασίες σχεδιασμένες εκ του φυσικού και δημοσιευμένες από τον Καρλ Κράτσαϊζεν»]. Το καθένα από τα λευκώματα περιείχε τρία ή τέσσερα πορτραίτα και ένα ή δυο τοπία από την Ελλάδα, κι έγιναν η βάση για πολλά πορτραίτα των πρωταγωνιστών της Ελληνικής Εθνεγερσίας, τα οποία εμφανίστηκαν σχτικά ή και πολύ αργότερα, κυρίως μετά τον θάνατο του δημιουργού τους.

Ο δημιουργός σημειώνει στον πρόλογο της εκδόσεως: «...Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στην Ελλάδα μου δόθηκε η ευκαιρία να σχεδιάσω εκ του φυσικού τα πορτρέτα των περισσότερων εξαίρετων ανδρών της νεότερης ιστορίας της χώρας αυτής». Το περιεχόμενο των επτά λευκωμάτων με τις λιθογραφίες είναι:

Τα σχέδια του δεν λιθογραφήθηκαν όλα κι ορισμένα από αυτά είναι σχεδόν άγνωστα, μεταξύ τους οι προσωπογραφίες των Κωνσταντίνου Αξιώτη, Ι.Πέτα, Ι.Φιλήμονα, Ιωάννη Μαυρομιχάλη, Κωνσταντίνου Μπότσαρη, και Δημήτριου Κολιόπουλου-Πλαπούτα. Ο συνολικός αριθμός τους είναι 91, το μεγαλύτερο τμήμα των οποίων ανήκουν στην Εθνική Πινακοθήκη. Περιλαμβάνονται 39 προσωπογραφίες αγωνιστών που δημιουργήθηκαν με μολύβι, φιλοτεχνημένες είτε στα στρατόπεδα από τα οποία πέρασε ή στην Γ' Εθνοσυνέλευση, στην οποία ήταν παρών, 21 υδατογραφίες με τοπία και κάστρα καθώς και 31 σχέδια με μνημεία και πολεμικές συνθέσεις. Δημιούργησε σειρά έργων ως ένα μοναδικό χρονικό καταγεγραμμένο με ημερομηνίες. Σκίτσα και υδατογραφίες με το Παλαμήδι, την Αίγινα, τη ζωή των ανθρώπων, πολεμικές συνθέσεις και πλοία του αγώνος. Χαρακτηριστικά τοπία είναι αυτά του Ναυπλίου και της Ακροπόλεως, καθώς και του πρώτου Ελληνικού ατμόπλοιου, του «Καρτερία», στον κατάπλου του οποίου στον Πόρο ο Κράτσαϊζεν ήταν παρών. Πολλές από τις εικόνες του Κράτσαϊζεν χρησιμοποίησαν μετέπειτα κορυφαίοι, Έλληνες και ξένοι, ζωγράφοι όπως ο Πίτερ Φον Ες, ο Θεόδωρος Βρυζάκης και ο Διονύσιος Τσόκος. Σε σχέδιο του Κράτσαϊζεν, βασίστηκε η μορφή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη που εμφανιζόταν στο πεντοχίλιαρο του 1984.

Συλλογή Κράτσαϊζεν

Μετά τον θάνατο του Κράτσαϊζεν η συλλογή περιήλθε ως κληρονομιά στην κόρη του, την Μαρία Κράτσαϊζεν-Φετοβα, σύζυγο του Ρώσου καθηγητή Ιόν Ραδιόνοφ Φετόφ, ο οποίος δίδασκε στο Βερολίνο και μετά στο Γαλάτι της Ρουμανίας. Μετά τον θάνατο της Μαρίας ο σύζυγος της ενημέρωσε τον Έλληνα ζωγράφο Νικόλαο Γύζη για την ύπαρξη των λιθογραφιών ότι καθώς ήταν σε προχωρημένη ηλικία, αντί να τα κληρονομήσει στους απογόνους του, αποφάσισε να τα διαθέσει στο Ελληνικό δημόσιο. Ο Γύζης του συνέστησε να τις παραχωρήσει στο (υπό ίδρυση) Μουσείο της πόλεως των Αθηνών. Στις 13 Φεβρουαρίου 1926, ο Φετόφ κατέθεσε το ιστορικό της συλλογής και ενημέρωσε επίσημα το Ελληνικό προξενείο στο Γαλάτι της Ρουμανίας, ενώ ανέθεσε τα σχετικά με την πώληση στον Έλληνα κάτοικο εξωτερικού Αντύπα. Λίγο καιρό αργότερα, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, τότε διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης, ζήτησε με άρθρο [3] που δημοσίευσε, από την Ελληνική κυβέρνηση να αγοράσει το κληροδότημα, όπως και συνέβη έναντι του ποσού των 200.000 δραχμών και στη συνέχεια δόθηκαν στην Εθνική Πινακοθήκη. Στη συλλογή περιλαμβάνονται η κασετίνα με τα υδροχρώματα και τα πινέλα του Κρατσάιζεν, το δερμάτινο σελάχι του αγωνιστή Δημητρίου Κολιόπουλου-Πλαπούτα, που εκτίθεται στο Παράρτημα του Ναυπλίου, μια φωτογραφία του ζωγράφου και 24 λιθογραφίες. Παράλληλα αποκτήθηκε και ο λεπτομερής κατάλογος των έργων στη Ρουμανική γλώσσα με περιληπτική εισαγωγή του ιστορικού, όπου τονίζεται ότι οι προσωπογραφίες είναι σχεδιασμένες εκ του φυσικού και ότι κάθε μια φέρει τις ιδιόχειρες υπογραφές των απεικονιζομένων.

Οι λιθογραφίες του Κράτσαϊζεν βρίσκονται στην Αίθουσα Ελευθερίου Βενιζέλου του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου στην Αθήνα και μέχρι σήμερα η συλλογή έχει παρουσιαστεί τρεις φορές σε εκθεσιακό επίπεδο [4]. O εθνικιστής Παντελής Πρεβελάκης τα είχε δημοσιεύσει δύο φορές σε μια έκδοση της Α.Σ.Κ.Τ. και σε μία έκδοση του M.I.E.T. και σε έκθεση το 2005 στο Ναύπλιο [5]. Σύμφωνα με τον Πρεβελάκη οι προσωπογραφίες του Κράτσαϊζεν «είναι αρκετές για να συνθέσουν την αρχέτυπη εικόνα του Εθνικού Αγωνιστή που αναζητεί το ομαδικό υποσυνείδητο. Ιδωμένη από την ιστορική και ψυχολογική πλευρά, η κάθε προσωπογραφία αποτελεί μια ανεκτίμητη μαρτυρία για την φυλή, τον χαρακτήρα, την κοινωνική κατάσταση του εικονιζομένου» [6]. Η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα έγραψε σχετικά: «....Ο Καρλ Κρατσάιζεν έβαζε τον εικονιζόμενο να υπογράψει στο κάτω μέρος του χαρτιού. Του οφείλουμε θαυμασμό για την πρόνοια του και ευγνωμοσύνη γι' αυτή τη σιωπηλή αλλά ψηλαφητή μαρτυρία... Ο Καρλ Κρατσάιζεν αν δεν είχε πάρει μαθήματα ζωγραφικής, είχε ασκηθεί τόσο πολύ, ώστε τα σχέδιά του δεν μπορούν να θεωρηθούν έργα ερασιτέχνη. Το βλέμμα του διεισδυτικό, οξύ και υποστηρίζεται από ένα χέρι που σχεδιάζει διστακτικά μεν, αλλά με μεγάλη ακρίβεια και ευαισθησία. Συχνά τα σχέδιά του έχουν την ποιότητα του νεοκλασικού ζωγράφου Ενγκρ... Οφείλουμε πράγματι ευγνωμοσύνη τόσο στους κληρονόμους του Κρατσάιζεν που διαφύλαξαν αυτόν τον θησαυρό όσο και στον Ζαχαρία Παπαντωνίου, διευθυντή τότε της Εθνικής Πινακοθήκης, που είχε την έμπνευση να τον αποκτήσει το 1926...» [7].

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πηγές

Παραπομπές

  1. ↑ [Το ονοματεπώνυμο του σημαίνει «σιδερένιο ξύστρο για παπούτσια».]
  2. ↑ [Το πορτραίτο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη ολοκληρώθηκε στις 14 Μαΐου 1827 στην Τροιζήνα (Δαμάλα).]
  3. ↑ [Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα», φύλλο 23ης Μαΐου 1826.]
  4. ↑ [«Έκθεσις έργων με θέματα από τον αγώνα της Ανεξαρτησίας, 150 χρόνια από την επέτειο της Ανεξαρτησίας», Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1971.] Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδος.
  5. ↑ Αγωνιστές του '21 δια χειρός ενός Βαυαρού «Αρχείο Πολιτισμού», Εφημερίδα «Καθημερινή», 18 Δεκεμβρίου 2005.
  6. ↑ Ο Καρλ Κράτσαϊζεν στην Ελλάδα Παντελής Πρεβελάκης, Περιοδικό «Νέα Εστία», τεύχος 1075ο, σελίδα 501η]
  7. ↑ [Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Εφημερίδα «Τα Νέα».]




Ανακτήθηκε από «http://el.metapedia.org/m/index.php?title=Καρλ_Κράτσαϊζεν&oldid=127583»