Θεώνη Δρακοπούλου

Η Μυρτιώτισσα, Ελληνίδα εθνικίστρια ποιήτρια, ηθοποιός και μεταφράστρια που το πραγματικό της όνομα ήταν Θεώνη Δρακοπούλου, γεννήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1881 [άλλες πηγές αναφέρουν τα έτη 1883 και 1885] στο προάστιο Μπεμπέκι του Βοσπόρου στην Κωνσταντινούπολη και πέθανε από καρδιακή προσβολή, μετά από βαρύ διαβητικό κώμα, στις 4 το απόγευμα της 5ης Αυγούστου 1968 στην Αθήνα, στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο . Η κηδεία της έγινε στις 6 Αυγούστου από τον Ναό του Α' νεκροταφείου Αθηνών όπου τάφηκε η σορός της, στον οικογενειακό τάφο της οικογένειας Δρακοπούλου.

Ήταν παντρεμένη με τον εξάδελφό της-δημοσιογράφο και διπλωμάτη Σπύρο Παππά , με τον οποίο χώρισαν και απέκτησαν ένα γιο, τον ηθοποιό Γιώργο Παππά.

Θεώνη Δρακοπούλου

Βιογραφία

Πατέρας της Θεώνης ήταν ο Αριστομένης Δρακόπουλος, γιος της Θεώνης Καλαμογδάρτη και εγγονός του Ανδρέα Καλαμογδάρτη, απόγονος αρχοντικής Πατρινής οικογένειας, με καταγωγή από την Κεφαλλονιά . Η Θεώνη είχε μία μεγαλύτερη αδελφή, τη μουσικοκριτικό Αύρα Δρακοπούλου μετέπειτα σύζυγο του δικηγόρου και λογοτέχνη Σπύρου Θεοδωρόπουλου που έγινε γνωστός ως «Άγις Θέρος», και έναν αδελφό, το γιατρό Αριστομένη Δρακόπουλο. Η βάπτιση της έγινε στις 30 Απριλίου 1881 από τον ιερέα Δημήτριο Οικονόμο στο ναό του Αγίου Χαραλάμπους στο Μπεμπέκι και νονά της ήταν η Αδελίνα Παπά.

Ο πατέρας της ήταν διπλωματικός υπάλληλος, πρώτος διερμηνέας της Ελληνικής Πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη, και το 1887 διορίστηκε πρόξενος της Ελλάδος στην Κρήτη που ήταν υπό Τουρκική κατοχή, όπου μετακόμισε μαζί με την οικογένειά του. Το 1889 εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, όπου η Θεώνη φοίτησε στη Σχολή «Χιλλ» στη συνοικία της Πλάκας. Παρακολούθησε μαθήματα στη Βασιλική Δραματική Σχολή Εθνικού Θεάτρου και πήρε μέρος σε ερασιτεχνικές παραστάσεις αρχαίου δράματος. Το Μάρτιο του 1901 σε επίδειξη στην αίθουσα του φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός», μοιράστηκε το πρώτο βραβείο με την μετέπειτα γνωστή ηθοποιό Κυβέλη Αδριανού απαγγέλοντας το ποίημα «Ξύπνα-Ξύπνα» του Κωστή Παλαμά από τη συλλογή «Ασάλευτη ζωή», αφιερωμένο στο γιο του που χάθηκε σε νεαρή ηλικία.

Η σχέση της με το Γρηγόριο Ξενόπουλο

Η Θεώνη είχε ερωτευτεί με πάθος το συγγραφέα Γρηγόρη Ξενόπουλο, την εποχή που εκείνος είχε παντρευτεί την Χριστίνα Κανελλοπούλου, τη δεύτερη σύζυγό του. Η σχέση τους δεν κράτησε πολύ, όμως της ενέπνευσε μια σειρά από ερωτικά ποιήματα και ερωτικές επιστολές. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έγραψε το βιβλίο «Μυστικοί Αρραβώνες», του οποίου η επιστολογραφία είναι πραγματική κι αληθινή, καθώς περιλάμβανε αποσπάσματα από τις επιστολές της Μυρτιώτισσας. Κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο ίδιος ο συγγραφέας και ηρωίδα του έργου -η Θάλεια- δεν ήταν άλλη από τη Θεώνη Δρακοπούλου. Το 1938 ο Ξενόπουλος δημοσίευσε την αυτοβιογραφία του, στην οποία αποκάλυψε ότι πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος ήταν η Μυρτιώτισσα και οι επιστολές ήταν γραμμένες από αυτήν.

Ο γάμος και η γέννηση του γιου της

Το 1899, η Θεώνη εγκατέλειψε το σπίτι της κι ακολούθησε τον ποιητή Πέτρο Ζητουνιάτη από τη Λειβαδιά, με τον οποίο εγκαταστάθηκαν σ' ένα σπίτι στο Παλαιό Φάληρο, όμως η οικογένεια της απείλησε ότι θα τον καταγγείλει στις αστυνομικές αρχές, καθώς η Θεώνη δεν είχε ενηλικιωθεί και ο ποιητής της έστειλε στο σπίτι της, διακόπτοντας τη σχέση τους οριστικά, παρά τις προσπάθειες της Θεώνης να τον πείσει για το αντίθετο. Εκείνη την εποχή εργάστηκε για λίγο καιρό ως ηθοποιός στη «Νέα Σκηνή» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, κι εμφανίστηκε σε παραστάσεις όπως «Όνειρο εαρινής πρωίας» του Ιταλού εθνικιστή λογοτέχνη Γκαμπριέλε Ντ’ Αννούντσιο το Σεπτέμβριο του 1901, ως «Δυσδαιμόνα» στον «Οθέλλο» και ως «Αντιγόνη» το 1904, όμως αποσύρθηκε μετά την πίεση της οικογενείας της.

Στη συνέχεια παντρεύτηκε το Σπύρο Παππά, διπλωμάτη, δημοσιογράφο κι ιδρυτή της Αθηναϊκής Γαλλόφωνης εφημερίδος «Γαλλικός Κόσμος» και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα στην Κρατική Δραματική Σχολή, όμως έμεινε έγκυος και επέστρεψε στην Αθήνα όπου, στις 6 Ιανουαρίου 1903, γέννησε το γιο της. Λίγα χρόνια αργότερα ο γάμος της διαλύθηκε, γεγονός που σήμανε την οριστική εγκατάστασή της μαζί με το γιο της, στην Ελληνική πρωτεύουσα. Εργάστηκε ως καθηγήτρια της απαγγελίας στο Ωδείο Αθηνών, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με την ποίηση, στην οποία τελικά βρήκε διέξοδο η καλλιτεχνική της ιδιοσυγκρασία. Ως λογοτέχνης συνεργάστηκε με διάφορα αθηναϊκά καθώς και με την «Αλεξανδρινή Τέχνη», λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό της Αλεξάνδρειας, στο οποίο δημοσίευσε ποιήματα της.

Ήταν στενή φίλη της Ασπασίας Μαυρομιχάλη , κόρης του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και πρώτης συζύγου του Ιωάννη Ράλλη, η οποία συνόδευσε την πριγκίπισσα Ελένη στο πρώτο ταξίδι του νοσοκομειακού τραίνου και συμμετείχε στη μάχη του Δρίσκου. Η Ασπασία Μαυρομιχάλη κατέγραψε τις εμπειρίες της απ’ αυτή την αποστολή σε ένα ημερολόγιο. Το ημερολόγιο αυτό μετέγραψε η Θεώνη Δρακοπούλου σε ένα σχολικό τετράδιο.

Λογοτεχνικές παρέες

Διατηρούσε μακρόχρονη φιλική σχέση με τον Κωστή Παλαμά, τον οποίο επισκεπτόταν συχνά κι έκαναν μαζί περιπάτους συζητώντας για ποίηση και γνώριζε τους Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Άγγελο Σικελιανό, για τους οποίους υπάρχουν κείμενα με τις εντυπώσεις της από τη γνωριμία τους, καθώς και τον Κωνσταντίνο Καβάφη, που τον γνώρισε το 1926, στη διάρκεια ενός ταξιδιού της στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Στάθηκε στο πλάι της ποιήτριας Μαρίας Πολυδούρη, την οποία, η Θεώνη, γνώρισε ένα χρόνο πριν το θάνατό της, όταν την επισκέφθηκε στο νοσοκομείο «Σωτηρία», όπου νοσηλεύονταν αδύναμη ακόμη και να σηκωθεί από το κρεββάτι της και τη φρόντισε στις τελευταίες ώρες της ζωής της, ενώ η Πολυδούρη της εμπιστεύτηκε προσωπικά της αντικείμενα και τα γράμματα του Κώστα Καρυωτάκη, όπως διηγήθηκε αργότερα η Μυρτιώτισσα στην Τατιάνα Σταύρου, στην οποία σύμφωνα με τη διαθήκη της περιήλθαν και τα προσωπικά της αντικείμενα και περιλαμβάνει σε επιστολή που έστειλε στον Γ. Χονδρογιάννη, ποιητή και φίλο της Πολυδούρη.

Το 1967, λίγο διάστημα μετά την επιβολή του στρατιωτικού καθεστώτος της 21ης Απριλίου, ο δημοσιογράφος Σάββας Κωνσταντόπουλος ζήτησε από την κυβέρνηση του Επαναστατικού καθεστώτος να έρθει σε επαφή με τον πνευματικό κόσμο -πρωτοβουλία για την οποία τον συνεχάρη με επιστολή της η συγγραφέας Λιλίκα Νάκου. Τότε ο Στέλιος Παττακός αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως, επισκέφθηκε την Θεώνη Δρακοπούλου, ενώ φρόντισε να δοθούν συντάξεις και να προχωρήσει το ζήτημα της υγειονομικής περιθάλψεως των συγγραφέων . Τα τελευταία χρόνια της ζωής της υπέφερε από διαβήτη κι έζησε απομονωμένη στο σπίτι της στη συνοικία της Πλάκας στην Αθήνα.

Διακρίσεις

Τιμήθηκε με

• βραβείο της Ακαδημίας, το 1932 για την ποιητική συλλογή «Τα δένδρα της αγάπης» και το 1954 για το σύνολο του ποιητικού της έργου, που εκδόθηκε με τον τίτλο «Ποιήματα»,
• κρατικό βραβείο ποιήσεως το 1939, για το έργο της «Κραυγές».

Βραβεύτηκε για το σχολικό βιβλίο

• «Κρινολούλουδα», αναγνωστικό της Β' τάξεως του Δημοτικού, από το υπουργείο Παιδείας.

Εργογραφία

Το ποιητικό έργο της δεν είναι μεγάλο σε έκταση, γιατί δεν υπήρξε επαγγελματίας ποιήτρια. Διατηρούσε στενή φιλική σχέση με τον Κωστή Παλαμά, που την κατατάσσει στις νεορομαντικές ποιήτριες, τον οποίο επισκέπτονταν συχνά και την καθοδήγησε στην ποιητική της προσπάθεια, ενώ προλόγισε ορισμένες από τις εκδόσεις της και μέχρι το 1932, ήταν ο μόνος που είχε ασχοληθεί και αποτιμήσει το έργο της. Την ονόμασαν ποιήτρια της αγάπης, όμως στην ποίησή της υπάρχουν ο ανθρώπινος πόνος, ο συναισθηματισμός, η στοργή, η φιλία, η φύση, ο άνθρωπος, μ` ένα λόγο ένας πλούσιος ψυχισμός, δοσμένος με μία δημοτική γλώσσα ανεπιτήδευτη και αποδεκτή. Εμπνευσμένη από τον έρωτά της για τον Λορέντζο Μαβίλη, τον οποίο δεν έπαψε να αγαπά ακόμα και μετά τον τραγικό του θάνατο, έγραψε ποίημα που περιλαμβάνει τους στίχους, «..Σ' αγαπώ δεν μπορώ τίποτ' άλλο να πω πιο βαθύ, πιο απλό, πιο μεγάλο..».

Είναι από τις σημαντικότερες γυναίκες στο χώρο της νεοελληνικής ποιήσεως και χαρακτηρίστηκε ως «..νέα Σαπφώ..», ενώ ο Νίκος Καζαντζάκης την αποκάλεσε «..σταυρωμένη ποιήτρια της αγάπης..».

Έγραψε τα έργα

Ποιητικές συλλογές

• «Τραγούδια» το 1919,
• «Κίτρινες Φλόγες» το 1925 , με πρόλογο του Κωστή Παλαμά.

Στην συλλογή ανήκει το μελοποιημένο ποίημα «Σ' αγαπώ», το οποίο έγραψε για το θάνατο του γιου της και το έστειλε στην Αμερική στο Μάνο Χατζηδάκι ζητώντας του να το μελοποιήσει. Τέσσερα χρόνια μετά το θάνατό της, τον Ιούνιο του 1972, ο συνθέτης το περιέλαβε στο δίσκο του ο «Μεγάλος Ερωτικός», που ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο της ίδιου χρόνου και αφιέρωσε το τραγούδι στη μνήμη του γιου της και στενού του φίλου, «Το τραγούδι Γιώργου Παππά» .

• «Τα δώρα της αγάπης» το 1932, βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών,
• «Μήδεια» του Ευριπίδη, έμμετρη μετάφραση το 1933,
• «Κραυγές» το 1939, κρατικό βραβείο ποιήσεως,

Αναγνωστικά βιβλία

• «Κρινολούλουδα» το 1934,σε συνεργασία με την Αρσινόη Ταμπακοπούλου.

Τυπώθηκε από τον Οργανισμό Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, [Ο.Ε.Δ.Β.] κι είναι γραμμένο σε απλό λόγο, με μικρές ιστορίες. Παρέμεινε στα σχολεία της χώρας για πάνω από 20 χρόνια και χρησιμοποιήθηκε ως αναγνωστικό της Β' τάξεως του Δημοτικού, ακόμη και στη διάρκεια του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, επί πρωθυπουργίας του Ιωάννη Μεταξά. Αναπαραγωγή του από το πρωτότυπο που βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων και διανομή του έγινε το 2014 από την αθηναϊκή εφημερίδα «Το Βήμα».

Πεζογραφία

• «Ο Γιώργος Παππάς στα παιδικά του χρόνια» το 1962, μετά τον πρόωρο θάνατο του γιου της,

Μεταφράσεις

Ασχολήθηκε με την μετάφραση ξένων λογοτεχνών και Ελλήνων κλασικών, που δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά ή κυκλοφόρησαν σε αυτοτελή βιβλία, όπως τα έργα,

• «Κοντέσσα ντε Νοάιγ, Ποιήματα» το 1928.
• «Ευριπίδη, Μήδεια» το 1932.

Συγκεντρωτικές εκδόσεις

• «Ποιήματα» το 1950 που περιλαμβάνει τις δύο νέες σειρές

«Σκόρπιοι στίχοι»,

«Αφιερώματα» με ποιήματα αφιερωμένα σε ποιητές και ποιήτριες.

• «Άπαντα» το 1965, από τις εκδόσεις «Alvin redman Hellas», με πρόλογο του Τάσου Αθανασιάδη και εισαγωγή του Ανδρέα Καραντώνη.

Ανθολογίες

• «Ελληνικά ποιήματα κατάλληλα για απαγγελία» το 1921,
• «Παιδική ανθολογία1-2» το 1930.

Τα ποιήματα της που έγιναν τραγούδια και μελοποιήθηκαν από γνωστούς Έλληνες συνθέτες προέρχονται από τη συλλογή της «Κίτρινες Φλόγες». Πρώτος μελοποίησε έργα της ο Γιάννης Σπανός, αμέσως μετά το θάνατό της, και τα περιέλαβε στο δίσκο του «Ανθολογίες» και ακολούθησαν ο Μάνος Χατζηδάκις, φίλος της οικογένειας και του γιου της, η Νένα Βενετσιάνου, ο Θάνος Ανεστόπουλος με τα Διάφανα Κρίνα, ο Κώστας Λειβαδάς, ο Θάνος Δημητρίου και ο Σταμάτης Κραουνάκης.

Οικογένειες Καλαμογδάρτη-Δρακοπούλου

Το αρχείο των οικογενειών Καλαμογδάρτη και Δρακόπουλου ανήκει στη βιβλιοθήκη Πατρών και περιέχει 227 έγγραφα που καλύπτουν την περίοδο 1823 - 1921. Το αρχείο ανήκε στη Θεώνη Δρακοπούλου, η οποία στη διαθήκη της όρισε να περιέλθει στον μακρινό της εξάδελφο Γεώργιο Παπαδιαμαντόπουλο. Στη συνέχεια το αρχείο περιήλθε στην κατοχή του ιστορικού Κώστα Ν. Τριανταφύλλου, ο οποίος το διέθεσε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών ως δωρεά του Παπαδιαμαντόπουλου. Το αρχείο περιλαμβάνει και προσωπογραφία της Θεώνης Καλαμογδάρτη, γιαγιάς της Θεώνης Δρακοπούλου, η οποία εκτίθεται στην κεντρική αίθουσα του αναγνωστηρίου της βιβλιοθήκης.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ταινία αφιέρωμα στη Μυρτιώτισσα
• Η Μυρτιώτισσα νεκρή Εφημερίδα «Μακεδονία», 7 Αυγούστου 1968

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org