Ναταλία Μελά

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Η Ναταλία Δραγούμη-Μελά, Ελληνίδα εθνικίστρια, μια σεμνή και ηρωική γυναικεία μορφή, που σφράγισε με πράξεις φιλοπατρίας και θυσιών την εθνική ζωή της Ελλάδος στη διάρκεια του 20ου αιώνα, γεννήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 1871 στην Αθήνα όπου και πέθανε τον Ιούλιο του 1972. Τάφηκε στον οικογενειακό τάφο της οικογένειας Δραγούμη, όμως λίγα χρόνια μετά το θάνατο της η κόρη της Ζωή Μελά-Ιωαννίδη, εκπληρώνοντας τη στερνή της επιθυμία, εναπόθεσε τα λείψανά της μητέρας της, στο πλάι στου συζύγου της Παύλου Μελά στο βυζαντινό εκκλησάκι των Ταξιαρχών στην Καστοριά.

Παντρεύτηκε από τον Οκτώβριο του 1892, με τον εθνομάρτυρα Ανθυπολοχαγό του Πεζικού Παύλο Μελά, πρωτοπόρο του αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τους Τούρκους και την ένταξη της στον Εθνικό κορμό, με τον οποίο είχε μεγάλη συμφωνία και στις ιδέες και στην ανατροφή [1]. Από το γάμο τους γεννήθηκαν δύο παιδιά, ο Μιχαήλ [ή Μίκης] Μελάς, αξιωματικός του Στρατού, και η Ζωή [ή Ζέζα], Χημικός, μετέπειτα σύζυγος Ιωαννίδη.

Παύλος-Ναταλία & Μιχαήλ Μελάς

Βιογραφία

Η οικογένεια της κατάγονταν από το χωριό Βογατσικό της Δυτικής Μακεδονίας [2] [3]. Παππούς του ήταν ο Νικόλαος Δραγούμης και γιαγιά του η Ευφροσύνη, κόρη του Στέφανου Γεωργαντά, μεγαλέμπορου στην Κωνσταντινούπολη, που κατάγονταν από την Τραπεζούντα. Πατέρας της ήταν ο Στέφανος Δραγούμης, πολιτικός που διατέλεσε Πρωθυπουργός και μητέρα της η Ελισάβετ, [Ελίζα], Ιωάννη Κοντογιαννάκη, κόρη τραπεζίτη και επίτιμου γενικού προξένου της Ελλάδος στην Πετρούπολη. Η Ναταλία είχε δέκα αδέλφια, το ζωγράφο Νικόλαο Δραγούμη, τη Μαρίκα, σύζυγο Ιωάννη Καζούλη, την Έφη, σύζυγο Ιωάννη Καλλέργη, τη Χαρίκλεια, σύζυγο Ιωάννη Κοκκώνη, τη Ζωή, σύζυγο Jolio Palencia, την Αλεξάνδρα, σύζυγο σε πρώτο γάμο του Γεωργίου Ξύδη με τον οποίο απέκτησαν τέσσερα παιδιά, και σε δεύτερο του ναυάρχου Αντώνη Κριεζή [4] [5], το Φίλιππο Δραγούμη, τον Αλέξανδρο, αρχιτέκτονα, σύζυγο Σόνιας Δουλγκέρωφ, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά, την Λίζα το 1916, την Ελένη το 1917, τον Στέφανο 1918 και τον Ίωνα το 1919, και τέλος τον Ίωνα Δραγούμη, τον άνανδρα δολοφονημένο θεωρητικό του ελληνικού εθνικισμού.

Προσωπικό δάσκαλό της είχε τον Θεσσαλονικέα παιδαγωγό Θεοχάρη Πεντζίκη κι εκτός από τα ελληνικά -αρχαία και νέα έγραφε και μιλούσε γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά, ενώ έπαιζε πιάνο και ζωγράφιζε με δεξιοτεχνία. Ο ανθυπολοχαγός Παύλος Μελάς, απόφοιτος τότε της Σχολής Ευελπίδων, όταν την είδε σε ένα φιλανθρωπικό χορό το καλοκαίρι του 1891, την ξεχώρισε, αγόρασε από το τραπεζάκι της ένα σημειωματάριο και έγραψε, «Αυτό το κορίτσι θα το πάρω γυναίκα μου!…».

Εθνική δράση

Το 1897, στη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού πολέμου, ενώ ο Παύλος Μελάς συμμετείχε στις μάχες στην πρώτη γραμμή του Μετώπου, όπου τραυματίστηκε, η Ναταλία ανέλαβε να οργανώσει τις γυναίκες των Αθηνών, που ετοίμαζαν στολές και εσώρουχα για τούς στρατιώτες. Ο Παύλος της έγραφε στις 3 Μαρτίου 1897, «...Αυτή η εργασία χρειάζεται...{..)...Σε συμβουλεύω να παρατηρήσης και να κάμης κατάλογον των κοριών και δεσποινίδων που έχουν περισσότερον ζήλον και που είναι πρακτικώτεραι, που εργάζονται πολύ και άθορύβως. Θα μάς χρειαστούν αργότερα διά να γίνη κάτι σοβαρώτερον και πρακτικώτερον...» [6]. Λίγο καιρό αργότερα ή Ναταλία Δραγούμη επιβιβάστηκε στο πλωτό νοσοκομείο «Θεσσαλία», όπου εργάστηκε ως εθελόντρια νοσοκόμος-συνοδός. Σ' εάν από τα ταξίδια του πλοίου από το μέτωπο προς τον Πειραιά, μεταφέροντας τραυματίες, συνάντησε τον ασθενή με υψηλό πυρετό σύζυγο της, όπως γράφει ο Παύλος Μελάς στο σημειωματάριό του , «...Αλλά τί εκπληξις και χαρά, όταν παρατηρών με προσοχήν άναγνωρίζω την Νάταν, την όποίαν δέν είχα ίδή από της 8ης Μαρτίου!..».

Επισκέψεις στη Μακεδονία

Ο λαός μας που τίμησε με κάθε τρόπο τη θυσία του Παύλου Μελά και αποτύπωσε τη μνήμη του στα δημώδη της εποχής, σ' ένα από αυτά αναφέρεται και στη Ναταλία θρηνώντας,
«Ποιός είν’ άξιος κι άγλήγορος, άξιος και παλληκάρι
να πάει να πει της Παύλαινας, της μικροπαντρεμένης,
να μη αλλάξει τη Λαμπρή, φλουριά να μη φορέσει.
Τόν Παύλο τον σκοτώσανε, τον πρώτο καπετάνιο.
Μαύρα πουλιά τον τρώγανε, τ’ άσπρα τον τραγουδούνε.»

Ο τότε υπολοχαγός Αθανάσιος Σουλιώτης-Νικολαΐδης που το Μάρτιο του 1906 εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη και λίγο καιρό αργότερα γνώρισε τον Ίωνα Δραγούμη, αδελφό της Ναταλίας Μελά και τότε πρόξενο της Ελλάδος στο Δεδέαγατς, με τον οποίο έγιναν επιστήθιοι φίλοι, διατήρησε τους στενούς δεσμούς του με τη Μαρίκα Κοτοπούλη, με την οικογένεια του Ίωνα Δραγούμη, αλλά και με τη Ναταλία Δραγούμη-Μελά ως το τέλος της ζωής του [7].

Η Ναταλία ταξίδεψε δύο φορές στην κατεχόμενη από τους Τούρκους Μακεδονία, προκειμένου να επισκεφθεί τον τάφο του συζύγου της. Την πρώτη, το 1905, έφτασε με ψευδώνυμο στην Καστοριά, μαζί με τους Κωνσταντίνο και Λέοντα Μελά, δύο από τα αδέλφια του Παύλου. Ο Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης στα απομνημονεύματά του γράφει ότι, «...Ή κυρία Μελά έφερε το ψευδώνυμο Μαρία Ίωάννου και την μετέφερα δήθεν ως δασκάλα στο χωριό Χρούπιστα, μη τυχόν την ανακάλυπταν οι αρχές (…) (…) Δεν μπόρεσα να ανακαλύψω πώς μαθεύτηκε το πράγμα στην Καστοριά. Φαίνεται, πώς Καστοριεΐς, που μένουν στην Αθήνα, ειδοποίησαν τους συγγενείς τους, ότι έρχεται η κυρία Μελά. Κι έτσι όταν φτάσαμε στους Δουπιάκους, παραλίμνιο χωριό είδα πολύν κόσμον που περίμενε να χαιρετήσει την κυρίαν Μελά. Προσπάθησα να τούς διαψεύσω με κάθε τρόπο, αλλά δεν το πίστεψαν (…)...Καταλύσαμε στη Μητρόπολι. Την νύχτα, κατά τα μεσάνυχτα, βγήκαμε από τη Μητρόπολι, η κ. Μελά, οι δυό αδερφές μου κι εγώ και πήγαμε στον τάφο που ήταν στο απέναντι νεκροταφείο. Εκεί φαντάζεται καθένας τι σπαρακτικές σκηνές ξετυλίχτηκαν (…)...».

Ταξίδεψε για δεύτερη φορά στη Μακεδονία τον Απρίλιο του 1907, για να κάνει την ανακομιδή των λειψάνων του Παύλου Μελά και να ενώσει την κεφαλή του με το λοιπό σώμα. Έφτασε στη Θεσσαλονίκη, όπου φιλοξενήθηκε στη σχολή χειροτεχνημάτων «Ό Άγιος Παύλος», που η ίδια είχε ιδρύσει με τη θεία της Μαρία Δραγούμη στη μνήμη του Παύλου και μαζί με την Αμαλία Οικονόμου, τη διευθύντρια της σχολής, αναχώρησαν για την Καστοριά. Η πληροφορία του ταξιδιού της διέρρευσε κι από όπου περνούσαν έβγαιναν οι χωρικοί με δάκρυα στα μάτια να τις προϋπαντήσουν τραγουδώντας για τον Παύλο Μελά. Στην Καστοριά την υποδέχθηκε και τη φιλοξένησε ο Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης, που είχε και τη συνολική ευθύνη για την τελετή. Στη διάρκεια της ανακομιδής, η Ναταλία λύγισε κι έπεσε λιπόθυμη στην αγκαλιά της Αμαλίας Οικονόμου. Όταν συνήλθε και τη ρώτησαν, αν επιθυμεί να πάρει τα οστά του Παύλου στην Αθήνα, απάντησε,
«—Όχι! Ό άντρας μου θυσιάστηκε για τη Μακεδονία. Εδώ σκοτώθηκε και τούτη η γη ας κρατήσει τα οστά του σαν αρραβώνα μυστικό και άγιο με τη λευτεριά!…».

Μετά το θάνατο του Παύλου Μελά

Με προσπάθειες της Ναταλίας Μελά δημιουργήθηκε στο Μοναστήρι, το Νοέμβριο του 1904, λίγο καιρό μετά το θάνατο του Παύλου Μελά, η σχολή χειροτεχνημάτων ο «Άγιος Παύλος», καθώς και παρόμοια σχολή με το ίδιο όνομα στη Θεσσαλονίκη, τον Σεπτέμβριο του 1905 με διευθύντρια την Αμαλία Οικονόμου από το Σιδηρόκαστρο. Οι δύο σχολές ήταν παραρτήματα των «Ελληνικών Βασιλικών Σχολών Χειροτεχνημάτων», που είχαν έδρα την Αθήνα και παρείχαν μόρφωση, προστασία και επαγγελματική αποκατάσταση σε ορφανά κορίτσια Μακεδονομάχων, ενώ ήταν κέντρα διερχομένων και ανεφοδιασμού του Μακεδονικού Αγώνος.

Ανταποκρίθηκε στην έκκληση που απηύθυνε ο Μητροπολίτης Δράμας Χρυσόστομος, ο μετέπειτα εθνομάρτυρας Σμύρνης, και ανέλαβε τη δαπάνη ανεγέρσεως Ελληνικού διδακτηρίου, σε οικόπεδο που είχε δωρίσει η Μαριγώ Αριτζίδου, στη Δράμα. Τη μελέτη και τα σχέδια κατάρτισε ο αρχιτέκτονας Γεώργιος Χατζημιχάλης, μυστικά διορισμένος υπολοχαγός από το ελληνικό κεντρικό κομιτάτο. Το κτίριο κατασκευάστηκε σε σχήμα Π σε ένδειξη τιμής κι ευγνωμοσύνης προς τη Ναταλία Μελά, και για να τιμηθεί η μνήμη του συζύγου της. Τα εγκαίνια του σχολείου έγιναν το 1909 κι αποτελεί ιστορικό μνημείο για τη Δράμα. Την ίδρυση παρομοίου σχολείου χρηματοδότησε και στη Νέα Ζίχνη του Νομού Σερρών, όπου αργότερα φοίτησε και ο μετέπειτα Πρωθυπουργός και Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής. Με υπόδειξη της προσωπικής της φίλης Καλλιρρόης Κοεμτζοπούλου, που ήταν πρόεδρος του συλλόγου «Αναγέννησις», χρηματοδότησε την ίδρυση υφαντηρίου και παραρτήματος κέντρου ελληνικής λαϊκής τέχνης στα Σέρβια του Νομού Κοζάνης και την ανακήρυξαν επίτιμο Πρόεδρο της «Αναγεννήσεως».

Τον Οκτώβριο του 1912 ακολούθησε σαν εθελόντρια αδελφή τον Ελληνικό στρατό στην απελευθερωτική του εξόρμηση στη Μακεδονία κι έδειξε στοργή προς τους τραυματίες, συνέβαλε στην οργάνωση της φιλανθρωπίας κι ενδιαφέρθηκε για την πνευματική ανύψωση των πληθυσμών και ιδιαίτερα της Μακεδόνισσας γυναίκας. Από το 1914 συμμετείχε ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου στο «Πατριωτικό Ίδρυμα Κοινωνικής Προλήψεως Αντιλήψεως» [«Π.Ι.Κ.Π.Α.»]. Το 1925, η Ναταλία συνάντησε τυχαία τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο σπίτι της Πηνελόπης Δέλτα. Δεν του έδωσε το χέρι και, «...μετά από μια παγωμένη παύση, θα του γυρίσει την πλάτη και θα βγει απ’ το δωμάτιο». Το 1927 και το 1930, συμπαραστάθηκε στην Εύα και τον Άγγελο Σικελιανό στην πραγμάτωση της Δελφικής Ιδέας. Το Σεπτέμβριο του 1930, ίδρυσε στην Αθήνα «Την Ελληνική Λαϊκή Τέχνη» για την προστασία και διάσωση της πατρογονικής κληρονομιάς. Αρθρογράφησε με ιδιαίτερη επιμέλεια και επιτυχία σε ξένα περιοδικά και εφημερίδες και διέλυε τα ψέμματα που διέσπειρε η βουλγαρική προπαγάνδα για να επηρεάσει τη διεθνή κοινή γνώμη, στο ζήτημα της Μακεδονίας.

Οικία Μελά

Το 2009 το Δημοτικό Συμβούλιο Κηφισιάς κήρυξε την κατοικία του Παύλου και της Ναταλίας Μελά ως Εθνικό Μνημείο. Την ίδια περίοδο και το υπουργείο Πολιτισμού, επί υπουργίας Αντώνη Σαμαρά, χαρακτήρισε το οίκημα διατηρητέο νεότερο μνημείο και αποφασίσθηκε η άμεση εκτέλεση εργασιών στερέωσης, προκειμένου να αποτραπεί η κατάρρευσή του. Το 2012 εγκρίθηκε από την Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού, η πλήρης μελέτη αποκατάστασης της οικίας του Παύλου Μελά. Έκτοτε η μελέτη παραμένει στα συρτάρια του υπουργείου και οι εργασίες ανακαινίσεως έχουν «βαλτώσει» λόγω έλλειψης κονδυλίων ή πολιτικής βουλήσεως [8].

Εργογραφία

Tο 1926, στην Αλεξάνδρεια, εξέδωσε ανώνυμα τη βιογραφία

  • «Παύλος Mελάς», ιστορικό ντοκουμέντο.

Tο βιβλίο της ανασυνθέτει τη ζωή του Παύλου μέσα από τις διηγήσεις του, τις αφηγήσεις φίλων του και τις δικές της αναμνήσεις. Ως πολύτιμη μαρτυρία της εποχής και του φρονήματος εκείνων των ανθρώπων, δημοσιεύονται στο βιβλίο τα γράμματα του Μελά προς τους οικείους του, καθώς και απόρρητες επιστολές των συντρόφων του ή και υπηρεσιακές, φωτίζοντας αρκετές πτυχές του Μακεδονικού Αγώνος, καθώς και πολλά στοιχεία της σύντομης ζωής του.

  • «Βατραχομυομαχία», μετάφραση από τα αρχαία στη νεοελληνική.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Διαβάστε τα λήμματα

Παραπομπές

  1. ↑ [Ο Παύλος Μελάς σε επιστολή του που σώζεται προς τη σύζυγό του, μεταξύ άλλων της γράφει, « ... τα πολυάριθμα παραδείγματα πατριωτισμού και θάρρους φυσικού, αλλ' ιδίως ηθικού, τα οποία συνάντησα εις την αγαπητήν, την αγία σου οικογένεια μ' εβοήθησαν ...».]
  2. ↑ [Ο Φίλιππος Δραγούμης, σε επιστολή του προς την εφημερίδα «Μακεδονία-Θράκη» το 1960, έγραψε σχετικά με την προέλευση του ονόματος της οικογένειας του, όπου καταρρίπτει κάθε ισχυρισμό για την τουρκική προέλευση του ονόματος της οικογένειας Δραγούμη:«...Επειδή εξακολουθούσαν οι επιδρομές εξισλαμισμένων Αλβανών ή Τουρκαλβανών και ο συστηματικός εξισλαμισμός των κατοίκων της Ηπείρου, όσοι δεν δέχονταν ν' αλλαξοπιστήσουν και δεν εύρισκαν πια καταφύγια στα ορεινά μέρη της Ηπείρου, κατέφευγαν άλλοι στα Επτάνησα, άλλοι στη Βενετία η στην Νότιαν Ιταλίαν και Σικελία, άλλοι στην Κρήτη και στα νησιά του Αιγαίου και άλλοι στη Μακεδονία κλπ. Έτσι και η οικογένειά μου κατά τον 16ο η 17ο αιώνα κατέφυγε μόνη η μ' άλλους συμπατριώτες της στη δυτική Μακεδονία, στο Βογατσικό της Καστοριάς, για να μην τουρκέψη. Εκεί ξέρουμε θετικά πως εγεννήθη ο προπάππος μου Μάρκος Αθανασίου Δραγούμης στα 1770, που πέθανε στην Αθήνα στα 1854. Τ' όνομά μας λοιπόν προέρχεται από την Ήπειρο και την Αλβανία και δεν έχει καθόλου τουρκικήν προέλευση».]
  3. ↑ Επιστολή του Φιλίππου Στ. Δραγούμη προς την εφημερίδα Μακεδονία-Θράκη το 1960.
  4. ↑ [O ναύαρχος Αντώνιος Επαμ. Κριεζής, εγγονός του Υδραίου αγωνιστή και πρωθυπουργού της Ελλάδος, εκτελέστηκε από μέλη των ενόπλων συμμοριών του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, στις 22 Δεκεμβρίου 1944, στα Κιούρκα Αττικής. Μαζί του εκτελέστηκε και η Φαίνη Ξύδη, κόρη της Αλεξάνδρας Δραγούμη και ανιψιά του Ίωνα. Τα πτώματα τους βρέθηκαν μετά από δυόμιση μήνες στα Κιούρκα. Η Αλεξάνδρα και μία κόρη της, η Ρωξάνη Ξύδη, διέφυγαν το θάνατο, μετά από 25 μερόνυχτα ομηρίας. Το ημερολόγιο της Αλεξάνδρας Δραγούμη-Ξύδη-Κριεζή, εμπιστεύτηκε στο Σπύρο Μαρκεζίνη η κόρη της Ρωξάνη.]
  5. ↑ [«Μια μαρτυρία από τον Εμφύλιο», Αλεξάνδρα Κριεζή, εκδόσεις «Εστίας»]
  6. ↑ [Ναταλίας Μελά, «Παύλος Μελάς», σελίδα 52.
  7. ↑ Η Ναταλία Μελά δια το βιβλίο «Παύλος Μελάς». Περιοδικό «Νέα Εστία», τεύχος 1258, σελίδα 1263.
  8. ↑ Καταρρέει ξεχασμένο το σπίτι του Παύλου Μελά στην Κηφισιά Εφημερίδα «Πρώτο Θέμα», 13 Οκτωβρίου 2015, Ηλεκτρονική έκδοση.




Ανακτήθηκε από «http://el.metapedia.org/m/index.php?title=Ναταλία_Μελά&oldid=136815»