Άρνο Μπρέκερ

Ο Άρνο Μπρέκερ, [Arno Breker], Γερμανός εθνικοσοσιαλιστής, ίσως ο σπουδαιότερος γλύπτης του 20ου αιώνα, που χαρακτηρίστηκε ως «Μιχαήλ Άγγελος του Αδόλφου Χίτλερ», και αρχιτέκτονας γνωστός για τα δημόσια έργα του στην εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία που εκπροσώπησε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον το πάντρεμα αρχαιοελληνικού και γερμανικού πολιτισμού κι έχει αναγνωρισθεί ως ένας από τους γίγαντες του νεοκλασικισμού του 20ου αιώνα, γεννήθηκε στις 19 Ιουλίου 1900 στην κωμόπολη Έμπενφελντ, [Elberfeld] του Βούπερταλ στην περιοχή της Ρηνανίας-Βεστφαλίας στη Βόρειοδυτική Γερμανία και πέθανε από γρίπη, την ώρα του ύπνου του, το ξημέρωμα της 13ης Φεβρουαρίου 1991 στο Ντύσελντορφ [Düsseldorf] στην περιοχή της Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Η κηδεία πραγματοποιήθηκε στις 10:30 το πρωί της Τρίτης 19 Φεβρουαρίου 1991 στο Βόρειο Νεκροταφείο του Ντύσελντορφ.

Το 1937 ο Άρνο παντρεύτηκε στο Παρίσι, σε πρώτο γάμο, με την Ελληνίδα Δήμητρα [Μιμίνα] Μεσσάλα, κόρη γνωστής οικογένειας με καταγωγή από τη Ζάκυνθο και δεν απέκτησαν κληρονόμους. Το 1958, δύο χρόνια μετά το θάνατο της Μιμίκας Μεσσάλα, ο Άρνο παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο με τη Πολωνικής καταγωγής νοσοκόμα Σαρλότ Κλούγκε [Charlotte Kluge], με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά, το 1959 τον Gerhart και το 1962 την Carola. Ο Μπρέκερ έζησε με την Σαρλότ Κλούγκε μέχρι το θάνατο του.

Άρνο Μπρέκερ
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 19 Ιουλίου 1900
Τόπος: Έμπενφελντ, Ρηνανία-Βεστφαλία (Γερμανία)
Θάνατος: 13ης Φεβρουαρίου 1991
Τόπος: Ντύσελντορφ, Ρηνανία-Βεστφαλία (Γερμανία)
Υπηκοότητα: Γερμανική
Ασχολία: Γλύπτης, Αρχιτέκτονας.

Βιογραφία

Πατέρας του Άρνο ήταν ήταν ο Arnold Breker, λιθοτόμος και γλύπτης κοντά στον οποίο μαθήτευσε επί έξι χρόνια όταν τελείωσε το επαγγελματικό γυμνάσιο, ενώ μητέρα του ήταν η Luise, που κατάγονταν από Λουθηρανούς Ουγενότους οι οποίοι μετοίκησαν στη Γερμανία μετά το 1685 και την κατάργηση του διατάγματος της Ναντ. Ο Άρνο ήταν το πρωτότοκο από τα παιδιά της οικογένειας κι είχε τρία μικρότερα αδέλφια, την Grete, τον Hans και την Herta. Ο πατέρας του μετέδωσε στον Άρνο την αγάπη για την τέχνη και την αξία της δημιουργίας. Ο Άρνο παρακολούθησε τα μαθήματα του Γυμνασίου από το 1916 κι άρχισε να μελετά αρχιτεκτονική και ανατομία, ενώ λόγω της στρατεύσεως του πατέρα του στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου, ανέλαβε τη διεύθυνση της οικογενειακής επιχειρήσεως.

Ο Άρνο αποφοίτησε από το Γυμνάσιο το 1920 και το Φθινόπωρο του ίδιου χρόνου έγινε δεκτός στην ακαδημία Καλών Τεχνών του Düsseldolf όπου είχε δασκάλους τον Ουβέρτο Νέτζερ [Hildebrand Hubert Netzer] στην γλυπτική και τον Βίλχελμ Κράιζ [Wilhelm Kreis], μαθητή του Χίλντερμπραντ, στην αρχιτεκτονική. Το 1924 ταξίδεψε στο Παρίσι και γνωρίστηκε με τον απολίτικο, ομοφυλόφιλο ποιητή Ζαν Κοκτώ [Jean Cocteau], τον σκηνοθέτη Ζαν Ρενουάρ [Jean Renoir], τον Πάμπλο Πικάσο [Pablo Picasso], τον Ντάνιελ-Henry Kahnweiler, τον εθνικιστή διανοούμενο Πιέρ Ντριέ Λα Ροσέλ, τον γλύπτη Μπελμοντό, πατέρα του γνωστού ηθοποιού Ζαν Πολ Μπελμοντό, καθώς και τον διάσημο δημοσιογράφο, γκαλερίστα και έμπορο τέχνης Άλφρεντ Φλεκτχάϊμ [Alfred Flechtheim], που μετά το 1929 εκπροσωπούσε καλλιτεχνικά τον Μπρέκερ.

Προπολεμική δραστηριότητα

Το 1927 ο Άρνο γνωρίστηκε με τον Αδόλφο Χίτλερ στο σπίτι του εκδότη Ούγκο Μπούκμαν, του συζύγου της Έλσας Μούκμαν η οποία ήταν κατά το ήμισυ Ελληνικής καταγωγής καθώς παππούς της ήταν ο πρίγκιπας Δημήτριος Καντακουζηνός, απόγονοις του κλάδου της οικογένειας που είχε εγκατασταθεί στη Ρουμανία. Τον ίδιο χρόνο ο Άρνο επέστρεψε στο Παρίσι, το οποίο έκτοτε θεωρούσε ως το σπίτι του, όπου σπούδασε δίπλα στον Σαρλ Ντεσπιώ και τον Αριστείδη Μαϊλιόλ [Aristide Maillol]. Κατοικεί πρώτα στο Gentilly, ένα προάστιο του Παρισιού, ενώ στη συνέχεια απέκτησε ένα στούντιο στην Avenue d'Orléans. Έγινε αποδεκτός γρήγορα από τον έμπορο έργων τέχνης Alfred Flechtheim. Καθιέρωσε επίσης τις στενές σχέσεις με τους σημαντικούς ανθρώπους στον κόσμο τέχνης, συμπεριλαμβανομένων των Charles Despiau, Isamu Noguchi, του Maurice de Vlaminck και του André Dunoyer de Segonzac. Ταξίδεψε στη Βόρεια Αφρική, από το ταξίδι αυτό επηρεάστηκε και δημοσίευσε το έργο με τίτλο «Τυνησιακό ταξίδι», ενώ επισκέφτηκε τον Aristide Maillol, ο οποίος επρόκειτο αργότερα να τον περιγράψει ως «Michelangelo της Γερμανίας».

Το 1932 βραβεύτηκε από το Πρωσικό Υπουργείο πολιτισμού με το βραβείο της Ρώμης το οποίο συνοδεύονταν από μια υποτροφία και τον ίδιο χρόνο εγκαταστάθηκε στην εθνικιστική Ιταλία, όπου έζησε για επτά μήνες από τον Οκτώβριο 1932 έως το Μάιο του 1933, στη Villa Massimo κι ανακάλυψε την «αυτοκρατορική Τέχνη». Στη διάρκεια της παραμονής του στη Ρώμη σχεδίασε, μεταξύ άλλων, την ανακατασκευή της πρώτης έκδοσης της Πιετά του Μιχαήλ Άγγελου και συμμετείχε σε διαγωνισμό για ένα στρατιωτικό νεκροταφείο στη Γαλλία., ενώ το 1933 παρακολούθησε μαθήματα στη Φλωρεντία και τη Νάπολη. Μαγεμένος από την αρχαία ελληνική τέχνη και την ρωμαϊκή καλαισθησία, μελέτησε την ελληνική σκέψη την οποία και ασπάστηκε, διαβάζοντας Πλάτωνα και Αριστοτέλη τα συγγράμματα των οποίων αποτέλεσαν τους θεμέλιους λίθους των πεποιθήσεων του όπως αντικατοπτρίστηκαν μέσα από τα έργα του.

Στη Ρώμη ο Άρνο συναντήθηκε με τον Ιωσήφ Γκαίμπελς, που τον συμβούλευσε να επιστρέψει στην Γερμανία, «..όπου τον περιμένει μέλλον λαμπρό» κι έτσι το 1934 ο Μπρέκερ επέστρεψε μέσω Γαλλίας στη Γερμανία. Μετά από 7 χρόνια στο εξωτερικό, ο Breker ονομάστηκε «ο Γάλλος» και θεωρήθηκε ως μη αξιόλογος. Ο Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ [Alfred Rosenberg], ο εκδότης της εθνικοσοσιαλιστικής εφημερίδας «Völkischer Beobachter» και ιδεολογικός καθοδηγητής του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος τον κατηγορούσε ως εκφυλισμένο καλλιτέχνη και υποστήριζε ότι η Δήμητρα Μεσσάλα ήταν Εβραϊκής καταγωγής. Το ζεύγος Μπρέκερ δεν αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα καθώς η Δήμητρα ήταν επιτυχημένη έμπορος τέχνης ενώ διέθετε και οικογενειακή οικονομική αυτάρκεια.

Η σχέση του με τον Εθνικοσοσιαλισμό

Ο Μπρέκερ τελικά υποστηρίχθηκε από την εθνικοσοσιαλιστική ηγεσία και ειδικά από τον Αδόλφο Χίτλερ και τον αρχιτέκτονα Άλμπερτ Σπέερ [Albert Speer]. Ανέλαβε τη διακόσμηση του Βερολίνου κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο καθώς είχαν εγκριθεί τα δύο γλυπτά που αντιπροσωπεύουν την αθλητική ανδρεία, το «Zehnkämpfer» και το «Die Siegerin». Το 1937 έγινε ο «επίσημος κρατικός γλύπτης» και ο Χίτλερ του παραχώρησε ένα στούντιο με 1000 βοηθούς, ενώ τον απάλλαξε από τη στρατιωτική υπηρεσία. Εκείνη τη χρονιά εντάχθηκε και στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα, ενώ τον ίδιο χρόνο στο γερμανικό περίπτερο της Παγκόσμιας Εκθέσεως του Παρισιού γνωρίστηκε με τον Ιωσήφ Στάλιν που του ζήτησε να δημιουργεί και για αυτόν, όμως ο Μπρέκερ αρνήθηκε με ευγένεια. Το 1937 διορίστηκε καθηγητής των Εικαστικών στην Ακαδημία Καλών Τεχνών [Hochschule für bildende Kunst] στο Βερολίνο και με τη σύζυγο του ζούσαν σε ένα μεγάλο σπίτι 75 χιλιόμετρα ανατολικά του Βερολίνου.

Στις 28 Ιουνίου του 1940 ο Μπρέκερ και οι αρχιτέκτονες Άλμπερτ Σπέερ [Albert Speer] και Χέρμαν Γκίσλερ συνόδευσαν τον Αδόλφο Χίλτερ στο ολιγόωρο αεροπορικό του ταξίδι στο κατεχόμενο Παρίσι, όπου προσγειώθηκαν, στις 05:30 το πρωί, στο αεροδρόμιο Λε Μπουρζέ. Το 1942 ο Άρνο συμμετείχε σε έκθεση της εργασίας του στο Παρίσι, ο μόνος Γερμανός καλλιτέχνης που εξέθεσε έργα του στην κατεχόμενη Γαλλία, όπου ξανασυνάντησε τον ποιητή Jean Cocteau, ο οποίος εκτίμησε την εργασία του. Το 1943 ο Μπρέκερ έσωσε τον Πάμπλο Πικάσο, όταν κινδύνεψε να συλληφθεί στο Παρίσι και με την βοήθεια της συζύγου του Δήμητρας Μεσσάλα η οποία τον οδήγησε ως εκεί, ζήτησε ειδική ακρόαση στην Γκεστάπο στο Βερολίνο, ενώ προηγουμένως είχε πέρασε μια άυπνη νύχτα μέχρι να καταφέρει να αποσπάσει από τον υπεύθυνο ότι οι Γερμανοί δεν θα πείραζαν τον κομμουνιστή εικαστικό καλλιτέχνη, ενώ με παρόμοιο τρόπο διέσωσαν τη γυναίκα και την κόρη του Ανρί Ματίς, αλλά και τον κομμουνιστή εκδότη Πέτερ Σούρκαµπ.

Την άνοιξη του 1938, η έκθεση με τίτλο «Γερμανοί γλύπτες του παρόντος» με τη συμμετοχή των Breker, Georg Kolbe και Richard Scheibe σημείωσε μεγάλη επιτυχία στη Βαρσοβία και την Κρακοβία. Το 1940 ο Μπρέκερ έγινε ο πρώτος εικαστικός καλλιτέχνης που τιμήθηκε με το «Βραβείο Μουσολίνι» στην Μπιενάλε της Βενετίας. Το 1941 ο Μπρέκερ εκλέχθηκε αντιπρόεδρος του Γερμανικού Επιμελητηρίου Πολιτισμού και Καλών Τεχνών, ενώ το 1944 έγινε δεκτός από την Πρωσική Ακαδημία των Τεχνών και μέλος της Συγκλήτου της Γερμανικής Ακαδημίας. Τον ίδιο χρόνο ο Μπρέκερ ήταν το κεντρικό πρόσωπο του το ντοκιμαντέρ «Arno Breker-Δύσκολοι καιροί, ισχυρή τέχνη». Ο Μπρέκερ ήταν καθηγητής των εικαστικών τεχνών στο Βερολίνο, μέχρι την πτώση του Τρίτου Ράιχ.

Η σχέση του με την Ελλάδα

Είναι γνωστή η αγάπη που έτρεφε ο Μπρέκερ για την αρχαία αλλά και τη σύγχρονη Ελλάδα και μεταξύ των συγχρόνων του που φιλοτέχνησε τις προτομές τους ήταν κι αυτή του Έλληνα Μαραθωνιονίκη Σπύρου Λούη. Ο Μπρέκερ υπήρξε προσωπικός φίλος και συχνός συνομιλητής του εθνικιστή επιχειρηματία Ιωάννη Βουλπιώτη, του εμπνευστή των Ταγμάτων Ασφαλείας, με τον οποίο γνωρίστηκε στο παρισινό ατελιέ του. Ο Μπρέκερ και ο Βουλπιώτης βρέθηκαν στο επίκεντρο των παρασκηνίων λίγες εβδομάδες πριν από την έκρηξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, όταν ζητήθηκε από το Βουλπιώτη να χρησιμοποιήσει τις γνωριμίες του στο Βερολίνο για να αποτραπεί η ιταλική επίθεση κι εκείνος όπως και ο διπλωμάτης Αλέξης Κύρου απευθύνθηκαν στην Δήμητρα Μεσσάλα, τη σύζυγο του, και μέσω αυτής στον Μπρέκερ, όμως η διαμεσολάβηση του δεν απέδωσε καρπούς.

Ο Γιόζεφ Γκάιμπελς αναφέρει στο «Ημερολόγιο» του ότι στις 30 Απριλίου του 1941 στην καγκελαρία, όταν έγινε ιδιωτική προβολή κινηματογραφικής ταινίας που πρόβαλε την είσοδο των Γερμανικών στρατευμάτων στην Αθήνα, το ζεύγος Μπρέκερ ήταν παρόντες και ιδιαίτερα λυπημένοι. Σε επιστολή που απηύθυνε στη Δήμητρα Μεσσάλα, αμέσως μετά την κατάληψη της Ελλάδος από τα Γερμανικά στρατεύματα, ο Αδόλφος Χίτλερ, γράφει: «...Οι αδελφοί σας πολέμησαν όπως οι ήρωες της αρχαίας Ελλάδας». Όπως αποκάλυψε ο Γιάννης Βουλπιώτης η Δήμητρα και ο σύζυγος της βοήθησαν με διάφορους τρόπους την Ελλάδα στη διάρκεια της κατοχής της από τις δυνάμεις του Άξονα, ενώ ο Πέτρος Χάρης, διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού «Νέα Εστία», αλλά και η Λιλή Ιακωβίδη προσωπική παιδική φίλη της Μιμίνας Μεσσάλα κουμπάρα στο γάμο του και νονά της μοναχοκόρης του Βενέζη, αναφέρει την επιτυχή προσπάθεια της Δήμητρας από το Βερολίνο, το 1944, προκειμένου να απελευθερωθεί ο εθνικιστής συγγραφέας Ηλίας Βενέζης.

Μεταπολεμική δραστηριότητα

Περισσότερα από το 90% των δημόσιων έργων του Μπρέκερ καταστράφηκαν από μπουλντόζες του Αμερικανικού στρατού, κατασχέθηκαν, λεηλατήθηκαν ή κλάπηκαν από τους Αμερικανούς και τους κομμουνιστές συμμάχους τους πριν τη λήξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου, την πτώση του εθνικισμού και την κατοχή της Γερμανίας, ενώ καταστράφηκαν εξ ολοκλήρου τα τρία εργαστήρια του Μπρέκερ. Με το τέλος του πολέμου, ο Μπρέκερ δέχθηκε προσκλήσεις εργασίας από τον στρατηγό Φρανθίσκο Φράνκο, τον Ιωσήφ Στάλιν και τον Χουάν Περόν. Σε συνέντευξη του στον Αντρέ Μύλλερ, ο Μπρέκερ θυμάται: «...Όταν ο Στάλιν με κάλεσε, ήρθε ένας Αμερικανός στρατηγός του ΝΑΤΟ στην Βαυαρία για να με πάει προσωπικά στην Ρωσία. Αυτό δείχνει την εκτίμηση που είχαν οι Αμερικανοί σε μια τέτοια προσφορά...». Ο Άρνο υπήρξε ένας από τους ελάχιστους γλύπτες που δικάσθηκε την περίοδο της αποναζιστικοποιήσεως ως συνεργάτης του Εθνικοσοσιαλισμού, περιθωριοποιήθηκε από το κοινοβουλευτικό κατεστημένο της εποχής και έγινε στόχος ενός πολιτικού-ρατσιστικού πολέμου που δεν του επέτρεψε να ασκήσει την τέχνη του. Τον Οκτώβριο του 1945 και υπό την πίεση των συμμαχικών στρατευμάτων το ζεύγος Μπρέκερ μετακινήθηκε βόρεια στην πόλη Wemding κοντά στο Nόρλλινγκεν έχοντας χάσει το σύνολο της περιουσίας του και εγκαταστάθηκαν σ' ένα σπίτι δεκατριών δωματίων ενώ διατήρησαν στην κατοχή τους ένα αυτοκίνητο, το οποίο όπως αναφέρει σε μια επιστολή της η Δήμητρα Μεσσάλα τους ήταν απαραίτητο «...για την προμήθεια υλικών, όπως γύψο, άργιλο, δείγματα πέτρας και εργαλεία». Το 1948 ο Μπρέκερ ουσιαστικώς απαλλάχθηκε καθώς καταδικάστηκε ως «απλός συνοδοιπόρος» και του επιβλήθηκε ένα πρόστιμο 100 μάρκων το οποίο πλήρωσε, γεγονός που του επέτρεψε να εργαστεί ξανά.

Αποκατάσταση

Ο Άρνο επέστρεψε στο Düsseldorf και παρέμεινε, ταξιδεύοντας κατά περιόδους στο Παρίσι, όπου δημιούργησε ένα στούντιο το 1960, κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό Gard du Nord. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου εργάστηκε ως αρχιτέκτονας για μεγάλες εταιρείες, όμως συνέχισε να δημιουργεί γλυπτά στο γνωστό κλασσικό ύφος του για λογαριασμό πελατών του, ενώ φιλοτέχνησε πολλά γλυπτά πορτρέτου, όπως τις προτομές των φίλων του, όπως του Σαλβαδόρ Νταλί, του Ζαν Κοκτώ, που έγραψε και δημοσίευσε κείμενα υπέρ του Μπρέκερ, των εθνικιστών λογοτεχνών Έζρα Πάουντ που ολοκληρώθηκε το 1967 στη Βασιλεία και στο Παρίσι, Λουί Φερντινάντ Σελίν αλλά και του Έρνστ Γιούνγκερ. Μετά το 1970 πολλές κυβερνήσεις του ανέθεσαν το σχεδιασμό κτιρίων των πρέσβειων του και τη δημιουργία πορτρέτων ή προτομών ηγετών όπως του Ανουάρ Σαντάτ [Anwar Sadat] και των Γερμανών καγκελαρίων Κόνραντ Αντενάουερ [Konrad Adenauer] που υπήρξε ο πρώτος ομοσπονδιακός καγκελάριος μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Έρχαρντ. Την ίδια περίοδο, ο Αλεξάντερ Κλαντέλ, ο πλέον διάσημος Αμερικανός γλύπτης, δήλωνε: «Ο Άρνο Μπρέκερ είναι ο κορυφαίος ζων κλασικιστής καλλιτέχνης της εποχής μας», ενώ ο φίλος του ο εθνικιστής καλλιτέχνης Σαλβαδόρ Νταλί τον θεωρούσε ισάξιο του Μιχαήλ Άγγελου.

«Μάχη ενάντια στα ερπετά» (1940)

Το 1974 ιδρύθηκε στην Βόννη της Γερμανίας το πρώτο ίδρυμα αφιερωμένο στο έργο του Μπρέκερ με την παράλληλη λειτουργία ενός μουσείου με το όνομα του, που χρηματοδοτήθηκε από την οικογένεια Bodenstein και κατασκευάστηκε στο κάστρο Νόρβενιτς [Nörvenich], μεταξύ του Άαχεν και της Κολωνίας. Το 1979 ο Μπρέκερ χρίστηκε Ιππότης του «Τάγματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου», που είχε ιδρυθεί το 1948 από τον Βασιλέα Παύλο. Την ίδια χρονιά, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή παράγγειλε στον Μπρέκερ το γλυπτό του Μεγάλου Αλεξάνδρου το οποίο δημιούργησε προκειμένου αυτό να τοποθετηθεί στην Ελλάδα και ήταν το τελευταίο σημαντικής καλλιτεχνικής αξίας έργο του. Η αποκατάσταση του Μπρέκερ προκάλεσε αντιδράσεις από την Αριστερά και αντιεθνικιστικούς κύκλους με αποκορύφωμα τις ταραχές το 1981 στο Παρίσι όταν εκτέθηκαν μερικές από τις εργασίες του στο κέντρο «Georges Pompidou». Τα επεισόδια οδήγησαν στην ακύρωση της πρώτης μεταπολεμικής αναδρομικής εκθέσεως έργων του Μπρέκερ που έγινε τελικά στο Βερολίνο. Το 1982 ο Μπρέκερ ολοκλήρωσε το γλυπτό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όμως η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου αρνήθηκε να το παραλάβει και έκτοτε στεγάζεται μόνιμα στο «Μουσείο Άρνο Μπρέκερ».

Το 1983 ιδρύθηκε στη Νέα Υόρκη η εταιρεία «Arno Breker Society International» και τον ίδιο χρόνο ο Ζαν Κλαιρ, διευθυντής του «Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Ζωρζ Πομπιντού» αντιπαρέθεσε το έργο του Μπρέκερ στην «ισοπέδωση, την μονοτονία και την ομοιογένεια» της σύγχρονης τέχνης των δεκαετιών του '60 και του '70, ενώ το 1985 εγκαινιάστηκε το «Μουσείο Άρνο Μπρέκερ» στο Νόρβενιτς, κοντά στην Κολωνία. Την ίδια χρονιά, οι λιθογραφίες του διακόσμησαν την επίσημη έκδοση του «Αμερικανογερμανικού Συνδέσμου» για τα 300 χρόνια γερμανικής μεταναστεύσεως στις ΗΠΑ που περιλάμβανε κείμενα των Ρόναλντ Ρήγκαν, Χέλμουτ Κολ και Τζορτζ Μπους. Τον Μάιο του 2015 από την Γερμανική αστυνομία που ερευνούσε υπόθεση κλεμμένων έργων τέχνης ανακαλύφθηκε, σε μια μεγάλη υπόγεια αίθουσα στο Μπαντ Ντιρκχάιμ στη Ρηνανία Παλατινάτο, και ένα τεράστιο ανάγλυφο πέντε επί δέκα μέτρων έργο του Μπρέκερ μαζί με το έργο «Μπρούντζινα άλογα» του εθνικιστή καλλιτέχνη Γιόζεφ Τόρακ [Josef Thorak] και γλυπτά του εθνικιστή γλύπτη Φριτζ Κλιμς.

Ο Μπρέκερ μέχρι το τέλος της ζωής του διατηρούσε επαφές με εθνικιστικούς κύκλους και ήταν αναγνώστης του αντισημιτικού περιοδικού «Η Αγροτιά» [«Die Bauernschaft»], το οποίο δημοσίευσε και επικήδειο του, μετά το θάνατο του.

Εργογραφία

Ο Μπρέκερ ήταν ένας σπουδαίος καλλιτέχνης αφιερωμένος στο έργο του με επίκεντρο της δουλειάς του τον άνθρωπο και εξελίχθηκε ως εξέχων εκπρόσωπος του «εθνικοσοσιαλιστικού ρεαλισµού», δημιουργώντας μπρούντζινα αγάλματα, επιδεικτικά της μυώδους γύμνιας αρίων ηρώων εκφράζοντας το πολεμικό ιδεώδες. Ο Μπρέκερ ήταν ο αγαπημένος γλύπτης του Αδόλφου Χίτλερ και ο πλέον γνωστός Γερμανός γλύπτης του 20ου αιώνα. Τα δύο κορυφαία έργα του είναι ο «Ξιφομάχος» και ο «Λαμπαδοφόρος», δύο αγάλματα που στόλιζαν το νέο κτίριο της καγκελαρίας που έκτισε ο Σπέερ και που ο Χίτλερ μετονόμασε αντίστοιχα σε «Βέρμαχτ», επειδή έφερε ξίφος, και «Το Κόμμα», επειδή έφερε πυρσό. Τα δύο αυτά έργα ήταν τα πρώτα που του ανατέθηκαν χάρις στην γνωριμία με τον Άλμπερτ Σπέερ, μαζί με τον οποίο σχεδίαζαν να ανοικοδομήσουν την Γερμανία με αρχιτεκτονικά αριστουργήματα. Η νεοκλασσική φύση της εργασίας του Άρνο Μπρέκερ απεικόνισε τα εθνικιστικά ιδανικά και ταίριαζε με τα χαρακτηριστικά της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής. Έγινε διάσημος από τα γεμάτα ηρωισμό και αρρενωπότητα ανδρικά γυμνά του, για τις δημιουργίες του προτιμούσε αθλητές ως μοντέλα, και εξυμνούν με αμεσότητα την ωραιότητα και τη σφριγηλότητα του σώματος. Πίστευε ότι το ανθρώπινο σώμα ήταν το απόλυτο δημιούργημα του Θεού και ότι έφτανε στο αποκορύφωμα του με τον αθλητισμό. Τα γυμνά του εκπροσωπούσαν την ανδρεία και την φυλετική αγνότητα της εθνικιστικής Γερμανίας.

Η τέχνη του εξυμνούσε τις φυσιολογικές σχέσεις ανάμεσα σε έναν άνδρα και μια γυναίκα, όπως είναι εμφανές στα έργα του «Απόλλων και Δάφνη» και το «Εσύ και Εγώ» και ανέδυε Ομορφιά και Αρμονία, που κατά τον Φρειδερίκο Νίτσε είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της Αρχαιοελληνικού Πολιτισμού. Το σύνολο των καλλιτεχνημάτων του Μπρέκερ περιλαμβάνει θέματα από την αρχαία Ελλάδα καθώς προσπάθη­σε να συνδυάσει τα ιδεώδη του εθνικοσοσιαλισμού με τις διαχρονικές αξί­ες της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Η αγάπη του Μπρέκερ για το Ελληνικό κάλλος είναι γνωστή. Θαύμαζε τον Φειδία και τον Πραξιτέλη και τα γλυπτά του του διαπνέονται από τη νεοκλασική αισθητική, συνδυάζοντας επιρροές από την αρχαία Ελλάδα, τη Ρώμη, την Αναγέννηση και το Γερμανικό ρομαντισμό. Ο Σαλβαδόρ Νταλί ισχυριζόταν πως μαζί με τον Μπρέκερ και τον Ερνστ Φουξ [Ernst Fuchs] αποτελούσαν τη χρυσή τριάδα της τέχνης.

Ο Άρνο Μπέκερ το 1973 δήλωσε: «Είμαι ο γλύπτης του ανθρώπινου σώματος που ζει μέσα στην αρμονία της τριάδος σώματος, πνεύματος και ψυχής» περιέγραψε τον εαυτό του ως αντίθετο στο ιδεολόγημα της «τέχνης για την τέχνη» λόγος για τον οποίο δημιούργησε μια τέχνη κατανοητή από τον απλό λαό. Η τελευταία εργασία του Μπρέκερ ήταν η αυτοπροσωπογραφία του. Μετά το θάνατο του το 1991, ακολούθησαν πολλές εκθέσεις και εκδόσεις για το έργο του. Ο Μπρέκερ δεν μετάνιωσε ποτέ για την περίοδο 1933-1945 και δεν εξέφρασε λύπη ή μετάνοια για τη συνεργασία του με το καθεστώς της εθνικιστικής Γερμανίας. Το 1990 αρνήθηκε, απλώς, την πολιτική ανάγνωση των γλυπτών του λέγοντας πως «...Δεν έχω ...{...}... την πρόθεση να δοξάσω οποιοδήποτε σύστημα διακυβερνήσεως μέσω του καλλιτεχνικού μου έργου. Αν δοξάζω οτιδήποτε, αυτό είναι η ομορφιά». Στις 22 Ιουλίου του 2006 η επαρχιακή Γερμανική πόλη Schwerin αποφάσισε να τιμήσει τον Μπρέκερ, με µια έκθεση 70 έργων, γεγονός που προκάλεσε μια σειρά από αντιπαραθέσεις καθώς κομμουνιστές διαδηλωτές κατέλαβαν το χώρο, ενώ άλλοι υπήρξαν θετικά διακείμενοι με την ιδέα της τιμητικής εκθέσεως.

Πορτραίτα σε μπρούντζο

• Baron von Mirbach, 1920
• Friedrich Ebert, Berlin 1924 (erster Staatsauftrag)
• Walter Kaesbach, Düsseldorf, 1925
• Artur Kaufmann, 1925
• Herbert Eulenberg, 1925/26
• Otto Dix, Paris 1926/27
• Isamu Noguchi, Paris 1927
• Hermann Kesser, 1927
• Moissey Kogan, Paris 1927/28
• Inge Davemann, 1928
• Albert Lindgens, 1928
• Walter Lindgens, 1928
• «Romanichel», 1929
• Illa Fudickar, 1929
• Robert Gerling, 1929
• Arnold von Guilleaume, 1929
• Jean Marchand, 1929
• Mossey Kogan, 1929
• H. R. von Langen, 1929
• Alberto Giacometti
• Isolde von Conta, 1930
• Abraham Frohwein, 1930
• Heinrich Heine, 1930
• Edith Arnthal, 1930/31
• Demetra Breker, 1931
• Nico Mazaraki, 1931
• Robert Valancey, Paris 1931
• Prince Georg of Bavaria, 1932
• Andreas von Siemens, Berlin 1932
• Nina Bausch, 1933
• Demetra Breker, 1933
• Olga von Dahlgreen, 1933
• Arthur Kampf, 1933
• Victor Manheimer, 1933
• Nora von Schnitzler, 1933
• Robert de Valencay, 1933
• Max Liebermann, 1934
• Gottfried Bermann-Fischer, 1934
• Max Baldner, 1934
• Kurt Edzard, 1934
• Graf von Luckner, 1934
• Anne-Marie Merkel, 1934/35
• Pütze von Siemens, 1934/35
• Kurt Edzard, 1935
• Anne-Marie Merkel, 1935
• Pütze von Siemens, 1935/36
• Carl Friedrich von Siemens, 1936
• Leo von König, 1936
• Joseph Goebbels, 1937
• Paul von Hindenburg, 1937
• Wolfgang Reindl, 1938
• Adolf Hitler
• Richard Wagner, 1939
• Gerda Bormann (wife of Martin Bormann), 1940
• Edda Göring (daughter of Hermann Göring), 1941
• Albert Speer, 1941
• Grete Speer (wife of Albert Speer), 1941
• Bernhard Rust
• Gerhart Hauptmann, 1942
• Serge Lifar, 1942/43
• Aristide Maillol, 1942/43
• Alfred Cortot, 1942/43
• Abel Bonnard, 1943
• Wilhelm Kreis, 1943
• Maurice de Vlaminck, 1943
• Claude Flammarion, 1944
• Gottfried Ude-Bernays, 1945
• Johannes Bork, 1946
• Lothar Albano Müller, 1950
• Ludwig Hölscher, 1952
• Gustav Lindemann, 1952
• Wilhelm Kempff, 1953
• Emperor Haile Selassie I of Ethiopia, 1955
• Rolf Gerling, 1956
• Hans Gerling
• Friedrich Sieburg, 1961
• Jean Cocteau, 1963
• Jean Marais, 1963
• Henry de Montherland, 1964
• Marcel Pagnol, 1964
• Roger Peyrefitte, 1964
• Jeanne Castel, 1964
• Paul Morand, 1965
• Jacques Benoist-Méchin, 1965
• Henry Picker
• André Dunoyer de Segonzac, 1966
• Marcel Midy
• Ezra Pound, 1967
• King Mohammed V of Morocco
• Princess Ira von Fürstenberg
• Louis-Ferdinand Céline, 1970
• Salvador Dalí, 1974/75
• Ernst Fuchs, 1976/77
• Leopold Sedar Senghor, 1978
• Anwar El Sadat, 1980
• Ernst Jünger, 1981/82
• «The Highjumper» το 1983, στο οποίο είχε μοντέλο την Ουλρίκε Μάιφαρτ, τη Γερμανίδα Παγκόσμια πρωταθλήτρια του ύψους.
• Arno Breker, Selfportrait, 1991
  

  «Ορφέας και Ευρυδίκη» (1944)

Γλυπτά 1935-1945

• Prometheus (1935)
• Relief am Gebäude der Lebensversicherung Nordstern, Berlin (1936)
• Der Zehnkämpfer fürs Olympia-Stadion, Berlin (1936, Silvermedal)
• Die Siegerin fürs Olympia-Stadion, Berlin (1936)
• Dionysos fürs Olympia-Dorf, Berlin (1936)
• Der Verwundete (1938)
• Der Rosseführer (1938)
• Anmut (1938)
• Fackelträger («Die Partei») im Hof der Neuen Reichskanzlei (1939)
• Schwertträger («Die Wehrmacht») im Hof der Neuen Reichskanzlei (1939)
• Der Wäger (1939)
• Der Wager (1939)
• Bereitschaft (1939)
• Der Rächer (1940)
• Kameraden (1940), Breker-Museum
• Bannerträger (1940)
• Abschied (1940)
• Vernichtung (1940)
• Opfer (1940)
• Schreitende (1940)
• Der Wächter (1941)
• Psyche (1941)
• Berufung (1941)
• Der Künder (1942)
• Der Sieger (1942)
• Kniende (1942)
• Eos (1942)
• Flora (1943)

Ανάγλυφα

• Der Genius (1938)
• Der Kämpfer (1938)
• Apollo und Daphne
• Auszug zum Kampf (1941)
• Aufbruch der Kämpfer (1940/41)
• Der Rufer (1941)
• Orpheus and Eurydice (1944, Breker-Museum)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημη ιστοσελίδα Μουσείου Άρνο Μπρέκερ (Γερμανικά)
• Βιογραφία του Άρνο Μπρέκερ
• Βιογραφία του Άρνο Μπρέκερ
• The Art of Arno Breker
• Διαδικτυακή έκθεση έργων
• Ο Άρνο μπέκερ και η αρχαία Ελλάδα Γιώργος Πισσαλίδης, Ηλεκτρονική εφημερίδα «Ελληνικές Γραμμές, 10 Αυγούστου 2010

Διαβάστε τα λήμματα

• Εθνικοσοσιαλισμός
• Τρίτο Ράιχ
• Αδόλφος Χίτλερ
• Ρούντολφ Ες
• Γιόζεφ Γκαίμπελς
• Λένι Ρίφενσταλ
• Όσβαλντ Σπένγκλερ
• Μάρτιν Χάιντεγκερ
• Σάβιτρι Ντέβι
• 14 λέξεις

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org