Νικόλαος Πετιμεζάς-Λαύρας

Ο Νικόλαος Πετμεζάς (Λαύρας), Έλληνας εθνικιστής, ανώτερος αξιωματικός που αποστρατεύθηκε με το βαθμό του Συνταγματάρχη (ΠΒ), λογοτέχνης, ποιητής, μεταφραστής, δημοσιογράφος, πολιτικός που υπηρέτησε ως Νομάρχης, διευθυντής των αρχείων της Ελληνικής Γερουσίας, γεννήθηκε το 1873 στα Καλάβρυτα του νομού Αχαΐας ή σύμφωνα με κάποιες άλλες πηγές στην Αθήνα και πέθανε στις 17 Αυγούστου 1952 στην Αθήνα.

Συνοπτικές πληροφορίες
Νικόλαος Πετιμεζάς (Λαύρας)
Γέννηση: 1873
Τόπος: Αθήνα, Αττική (Ελλάδα)
Σύζυγος: Ελένη Βάμβα
Τέκνα: Ηρακλής, Άννα
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Αξιωματικός, δημοσιογράφος συγγραφέας, πολιτικός.
Θάνατος: 17 Αυγούστου 1952
Τόπος: Αθήνα, Αττική (Ελλάδα)

Το 1900 νυμφεύτηκε την Ελένη Βάμβα, το γένος εκ μητρός, Μακκά και από το γάμο του έγινε πατέρας ενός γιου, του Ηρακλή Πετιμεζά και μιας κόρης, της Άννας.

Βιογραφία

Το αρχικό επώνυμο της οικογένειας ήταν «Βλάσσης» και το «Πετιμεζάς» της αποδόθηκε, είτε λόγω της επαγγελματικής ιδιότητος κάποιου από τους προγόνους της είτε εξαιτίας του φόνου ενός Τούρκου ονόματι «Πετιμέζη». Η οικογένεια εξαναγκάστηκε να εγκαταλείψει την περιοχή του οικισμού Σουδενά στο Ζαγόρι της Ηπείρου, πιθανόν κυνηγημένη από τους Τούρκους και εγκαταστάθηκε κοντά στα Καλάβρυτα, όπου ίδρυσε το χωριό Κάτω Σουδενά που ονομάστηκε αργότερα Κάτω Λουσοί, όπου σώζεται ως τις μέρες μας το πυργόσπιτο της οικογένειας, ένας από τους παλαιότερους πύργους της ορεινής Πελοποννήσου, έργο του 17ου αιώνα. Οι Πετιμεζαίοι συμμετείχαν στα Ορλωφικά, όπου 16 μέλη της οικογένειας φονεύτηκαν μαχόμενοι στο χωριό Σκεπαστό, ενώ και στη διάρκεια των διώξεων των αρματολών και κλεφτών κυνηγήθηκαν άγρια από τους Τούρκους.

Εθνεγερσία 1821 & χρόνια ανεξαρτησίας

Με την κήρυξη της Ελληνικής εθνεγερσίας του 1821 οι Πετιμεζάδες συγκρότησαν στρατιωτικό σώμα και συμμετείχαν σε αρκετές μάχες. Μετά την επανάσταση μέλη της οικογένειας ασχολήθηκαν με την πολιτική και εκλέχθηκαν βουλευτές στην περιφέρεια Καλαβρύτων, ενώ άλλοι ακολούθησαν στρατιωτική καριέρα. Από την οικογένεια, 28 άτομα έχασαν τη ζωή τους σε Εθνικούς αγώνες, 36 υπήρξαν αγωνιστές- οπλαρχηγοί, 5 υπήρξαν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, 9 ήταν στρατηγοί, 15 ανώτατοι αξιωματικοί και ένας αντιναύαρχος. Ένα μέλος της οικογένειας αναδείχθηκε Πρόεδρος της Ελληνικής Βουλής και άλλοι τρεις αντιπρόεδροι, οκτώ διετέλεσαν υπουργοί, 12 βουλευτές και 1 γερουσιαστής. Έξι μέλη της οικογένειας εκλέχθηκαν ή διορίστηκαν Δήμαρχοι, ένας καθηγητής Πανεπιστημίου και ένας Πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού. Aπό τους τελευταίους απόγονους όλων των κλάδων της οικογένειας είναι ο Aντώνιος Πετμεζάς γιος του αντιναυάρχου και προέδρου του Ελληνικού Eρυθρού Σταυρού, Γκολφίνου Πετμεζά.

Πρόγονοι Νικ. Πετιμεζά

Προπάππος του Λαύρα ήταν ο Αθανάσιος Πετιμεζάς, ο οποίος σκότωσε με ρόπαλο, περίπου το 1790, έναν έφιππο Τούρκο. Μετά τη δολοφονία έγινε κλέφτης και έφθασε μέχρι την Κόρινθο, υπό τον αρματολό Γιαννιά. Ο βοεβόδας των Πατρών τον κατεδίωξε και ενώ ετοιμαζόταν να κατέλθει στην Πάτρα, δολοφονήθηκε στις 11 Ιουλίου 1804. Παππούς του ήταν ο Νικόλαος Πετιμεζάς (1790-1865), στρατιωτικός, αγωνιστής του 1821 και πολιτικός που γεννήθηκε στα Σουδενά Καλαβρύτων ο οποίος μετά το θάνατο του πατέρα του κατέφυγε στη Ζάκυνθο και κατατάχθηκε στα ρωσικά το 1805, στα γαλλικά το 1807 και στα αγγλικά τάγματα ελαφρού πεζικού το 1810, υπό τη διοίκηση του Τζων Όσγουολντ. Το 1822 επέστρεψε στην επαναστατημένη Ελλάδα και συμμετείχε στις μάχες Πουρναρόκαστρου, Γηροκομείου, Ρωμανού, όπου πληγώθηκε στο δεξιό πόδι.

Γονείς

Πατέρας του Νικόλαου ήταν ο αντιστράτηγος Ηρακλής Πετιμεζάς (1818-1895) ο οποίος γεννήθηκε στα Σουδενά. Φοίτησε στην Στρατιωτική Σχολή και το 1841 έγινε ανθυπασπιστής πυροβολικού. Αναδείχθηκε αρχηγός του Α' και του Γ' Αρχηγείου Στρατού. Εκλέχθηκε πληρεξούσιος Καλαβρύτων στην Β' Εθνική Συνέλευση στην Αθήνα και το διάστημα από τον Μάιο μέχρι τον Ιούνιο του 1863 διατέλεσε αντιπρόεδρος της ενώ αποστρατεύτηκε το 1894 με το βαθμό του αντιστράτηγου. Μητέρα του Νικόλαου, ο οποίος παρακολούθησε τα τα μαθήματα της εγκυκλίου και της μέσης εκπαιδεύσεως στην γενέτειρα του, ήταν η Άννα Ηρακλή Πετιμεζά.

Στρατιωτική καριέρα

Μετά το Γυμνάσιο ο Νικόλαος φοίτησε στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία αποφοίτησε το 1894 και -με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού- κατατάχθηκε στο Πυροβολικό, παρά την επιθυμία του. Συμμετείχε στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο, τον αποκαλούμενο ατυχή πόλεμο, του 1897, στους Βαλκανικούς Πολέμους της περιόδου 1912-1913 ως διοικητικής Ορεινής Πυροβολαρχίας. Στις 7 Ιανουαρίου του 1913 συμμετείχε στη μάχη στην ορεινή περιοχή Αετορράχη, απέναντι από τα Ιωάννινα. Γράφει ο ίδιος:

«Την πρωίαν 6 ο Γαλανός με ειδοποιεί ότι έμαθε ότι σήμερον πρόκειται να γίνη η επίθεσις. Η ημέρα είναι παγερά αλλά μετ΄ όλίγον ήλιος ανατέλλει λαμπρός προάγγελος της επιτυχίας της ημέρας». 

Εκεί στην Αετοράχη δόθηκε σφοδρή μάχη, υπό καταρρακτώδη βροχή και δυνατό άνεμο, και επιτεύχθηκε η προώθηση των Ελληνικών στρατευμάτων με στόχο την κατάκτηση του Μπιζανίου. Ο Πετιμεζάς υπηρέτησε ως στρατιωτικός ακόλουθος στην Ελληνική πρεσβεία στο Παρίσι, αλλά και ως καθηγητής στις Στρατιωτικές σχολές. Το 1916 με το βαθμό του Αντισυνταγματάρχη προσχώρησε στο Κίνημα της «Εθνικής Άμυνας» του Βενιζέλου όμως τον επόμενο χρόνο παραιτήθηκε, με το βαθμό του συνταγματάρχη, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί σε πολιτικές θέσεις.

Ο ίδιος γράφει:

«Δεν είχα καμιά κλίση στα στρατιωτικά. Οι παραδόσεις στην οικογένειά μου με ανάγκασαν να μπω άθελά μου στη Σχολή Ευελπίδων στα 1889 και να βγω ανθυπολοχαγός πυροβολικού στα 1894. Δεν ήμουν ευχαριστημένος από τη στρατιωτική ζωή. Η πειθαρχία, η υποταγή στη θέληση του άλλου, το αυθαίρετο, το μιλιταριστικό περιορισμένο πνεύμα, επαναστατούσε όλο το είναι μου και έπνιγε τα φιλελεύθερα αισθήματά μου».

Πολιτικές θέσεις

Ο Νικόλαος Πετιμεζάς μετά την παραίτηση του από το στράτευμα διορίστηκε, αρχικά, νομάρχης Κερκύρας ενώ υπηρέτησε ως Νομάρχης Σύρου το 1919, Αττικής & Βοιωτίας την περίοδο της Μικρασιατικής εκστρατείας όπου συνεργάστηκε με την εκεί υπάλληλο την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη και τον εθνικιστή και αντικαπιταλιστή ποιητή Κώστα Καρυωτάκη. Το 1929 ο Πετιμεζάς τοποθετήθηκε στη θέση του διευθυντή των αρχείων της Γερουσίας έως και την κατάργηση του σώματος. Στις 11 Ιουνίου του 1948 ήταν μεταξύ εκείνων που υπέγραψαν την ιδρυτική πράξη της οργανώσεως Ελληνική Εταιρεία Λογοτεχνών την μετέπειτα Εθνική Εταιρεία Λογοτεχνών και υπέγραψε το ψήφισμα καταγγελίας της αντεθνικής δράσεως των συμμοριών του Κομμουνιστικού Κόμματος, τις ομαδικές σφαγές, τους βιασμούς γυναικών κάθε ηλικίας και το παιδομάζωμα .

«Εθνική Εταιρεία Λογοτεχνών»

Στις 24 Απριλίου 1948, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος προσκάλεσε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, στην οδό Πατησίων 47, λογοτέχνες της εποχής, με σκοπό να ιδρύσουν μία λογοτεχνική Εταιρία. Εκεί ο Λίνος Καρζής και μαζί του οι Αλκιβιάδης Γιαννόπουλος, Νίκος Προεστόπουλος, Γεώργιος Ι. Φουσάρας και Γιάννης Χατζίνης, ανέλαβαν να φροντίσουν για τη σύνταξη και την έγκριση από το Πρωτοδικείο Αθηνών του Καταστατικού του σωματείου που αρχικά έφερε τον τίτλο «Ελληνική Εταιρία Λογοτεχνών», το οποίο αργότερα μετονομάσθηκε σε «Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών».

Ο Τσάτσος περιλαμβάνεται μεταξύ των λογοτεχνών που στις αρχές Ιουνίου 1948 αφού αρχικά παραιτήθηκαν ο ίδιος καθώς και οι Κώστας Ουράνης, Ιωάννης Μ. Παναγιωτόπουλος και Πέτρος Χάρης, αποχώρησαν από την «Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών» και δημιούργησαν στις 20 Ιουνίου 1948 την «Εθνική Εταιρεία Λογοτεχνών». Οι λογοτέχνες αυτοί εξέδωσαν ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε την 1η Ιουλίου 1948 στο περιοδικό «Νέα Εστία», με την οποία καταδίκαζαν την κομμουνιστική ένοπλη εξέγερση στην Ελλάδα λέγοντας, «...[...] Οι υπογραφόμενοι λογοτέχνες διακηρύσσουν πως η ανταρσία, που σήμερα αιματοκυλίζει τον τόπο , είναι ένας αντεθνικός αγώνας που υποδαυλίζεται από ξένους και από τους ίδιους ξένους συντηρείται. Κάθε αληθινός Έλληνας (sic) έχει χρέος να πάρει απέναντί της αυτή τη σαφή στάση. Πράξεις σαν το παιδομάζωμα, την αρπαγή γυναικών και το σταύρωμα των ιερωμένων, βρίσκεται σε βαθιάν αντίθεση με τις ευγενικές παραδόσεις της φυλής μας . [...]...».

Εκτός του Νικόλαου Πετιμεζά-Λαύρα υπέγραψαν, μεταξύ άλλων, και οι Τάσος Αθανασιάδης, Λουκής Ακρίτας, Άρης Δικταίος, Άγγελος Δόξας, Χρήστος Ζαλοκώστας, Γεώργιος Θεοτοκάς, Άλκης Θρύλος, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Μίτια Καραγάτσης, Ανδρέας Καραντώνης, Λίνος Καρζής, Στράτης Μυριβήλης, Κούλης Αλέπης, Μιχάλης Περάνθης, Μιχάλης Δ. Στασινόπουλος και Γιάννης Χατζίνης.

Συγγραφικό & λογοτεχνικό έργο

Ο Πετιμέζάς πρωτοεμφανίστηκε στα νεοελληνικά γράμματα ήδη από το 1909 και το 1910 δημοσίευσε πεζογραφήματα όπου υπέγραφε πάντα σαν «Λαύρας». Με το ίδιο ψευδώνυμο δημοσίευσε στίχους στο περιοδικό «Νουμάς» από το 1919, ήταν τότε Νομάρχης Σάμου, ενώ από το 1925 εργάστηκε στην εφημερίδα «Εστία» ως τακτικός χρονογράφος μέχρι το θάνατο του. Υπήρξε αρχισυντάκτης στην «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια» του Μακρή και στο περιοδικό της εγκυκλοπαίδειας δημοσίευσε ποιήματα του πρωτοεμφανιζόμενου Νίκου Καββαδία. Συνεργάστηκε, επίσης, με το περιοδικό «Πειραϊκά Γράμματα» καθώς και το χριστιανικό περιοδικό «Ακτίνες». Το 1925 μετέφρασε:

• «Τα τραγούδια της Μιάρκας» , του Γάλλου ποιητή Ζαν Ρισπέν.

Η ποίηση του, ο Πετιμεζάς έγραψε και Χριστιανική ποίηση , χαρακτηρίζεται από σκεπτικισμό που δεν επηρέασε όμως την λυρική του διάθεση και από τόνους μελαγχολίας. Περιέγραψε την «παλιά Αθήνα» και αντιμετώπισε με ιδιαίτερη συμπόνια το καθημερινό δράμα της προχωρημένης ηλικίας. Το ζωηρό ηθογραφικό του χρώμα χαρακτηρίζεται περισσότερο από την προσπάθεια διείσδυσης στην ψυχολογία των ανθρώπων του λαού. Ήταν αρχικά επηρεασμένος από την ποίηση των Μιλτιάδη Μαλακάση, Ζαν Μορεάς και Αλμπέρ Σαμέν, αργότερα όμως αφομοίωσε τις επιδράσεις σ’ έναν προσωπικό τόνο ποιημάτων, που συνδυάζουν την πείρα με τη λυρική αβρότητα. Ποιήματα του μελοποιήθηκαν από τον μουσικοσυνθέτη Γιάννη Σπανό . Έγραψε τις ποιητικές συλλογές:

• «Απλά Λόγια», το 1920,
• «Εγκόλπια», το 1922,
• «Σιγαλές Φωνές», το 1925.

Εξέδωσε, επίσης, τα έργα:

• «Ένας Έρωτας», πεζογραφήματα το 1940, από τον εκδοτικό οίκο «Πυρσός» και
• «Ημερολόγιο Εκστρατείας 1912-1913», δίτομο έργο, έκδοση «Παγκαλαβρυτινή Ένωσις», Αθήνα, 1981, που περιλαμβάνει τις αναμνήσεις του από τη συμμετοχή του στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Αρχείο Νικ. Πετιμεζά-Λαύρα

Μεγάλο μέρος του αρχείου του Νίκου Πετιμεζά βρίσκεται στις αρχειακές συλλογές της ΕΣΗΕΑ στην οποία δωρήθηκε, το 1976, από τον γιο του Ηρακλή Πετιμεζά. Οι σημειώσεις στα εξώφυλλα των φακέλων ιδιόχειρες του Νικόλαου Πετιμεζά. Αποτελείται από τρεις φακέλους σχηματισμένους από τον ίδιο.

• Ο πρώτος περιλαμβάνει, όπως αναγράφεται στο εξώφυλλο, υπό έκδοση χειρόγραφα διηγήματά του με γενικό τίτλο «Ήρεμα ταξίδια» (1945). Στο φάκελο υπάρχει μόνο το διήγημα «Ο Αιχμάλωτος».
• Στον δεύτερο φάκελο περιλαμβάνονται δεκαπέντε (15) υπό έκδοση χειρόγραφα διηγήματα του Ν. Πετιμεζά-Λαύρα (1942). Στο εξώφυλλο αναγράφεται: «Όσα σημειώνονται με μαβί μολύβι δόθηκαν στον Κ. Θεοδωρόπουλον για να εκδοθούν, 10 διηγήματα με τον τίτλο «ΚΡΥΦΟΙ ΔΕΣΜΟΙ» σήμερα 13 Ιουνίου 1942.»
• Ο τρίτος φάκελος (χωρίς χρονολογία) περιλαμβάνει τραγούδια του με γενικό τίτλο «Τα Λησμονημένα».

Όπως αναγράφεται στο εξώφυλλο του φακέλου, τα τραγούδια δεν δημοσιεύθηκαν σε κάποια συλλογική έκδοση, αλλά πολλά απ' αυτά δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες, περιοδικά και ημερολόγια.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [«Δεν θα πρέπει ποτέ να ξεχνάμε την ιστορία μας» neoskosmos.com, Αντώνης Πετμεζάς, 24 June 2021]
• [Οικογένεια Πετιμεζά Επιφανείς Καλαβρυτινοί, kalavrita.gr]
• [Πετιμεζάς ή Πετμεζάς greek_greek.en-academic.com]
• [Νίκος Πετιμεζάς-Λαύρας ekebi.gr]
• [Πετιμεζάς, Νικόλαος greekarchivesinventory.gak.gr]
• [Νικόλαος Πετιμεζάς-Λαύρας (Στιχουργός) stixoi.info]
• [Πρωτοχρονιά στα χρόνια των Βαλκανικών Πολέμων και του Β’ Παγκοσμίου tovima.gr, 29 Δεκεμβρίου 2016]
• [Ο ποιητής Ν. Πετιμεζάς-Λαύρας Περιοδικό «Νέα Εστία», τεύχος 604ο, σελίδες 1160η κ.ε.]

Διαβάστε τα λήμματα

• Ηρακλής Πετιμεζάς

Πηγή

• «Ημερολόγιον Εκστρατείας 1912-13» (δίτομο έργο, έκδοση «Παγκαλαβρυτινή Ένωσις», Αθήνα, 1981).

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org