Φώτος Γιοφύλλης

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Φώτος Γιοφύλλης Έλληνας εθνικιστής δημοσιογράφος, τεχνοκριτικός, λογοτέχνης, ζωγράφος και γλύπτης, που το πραγματικό του όνομα ήταν Σπύρος Μουσούρης, γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου 1887 στο χωριό Άγιοι Δούλοι στην Κέρκυρα και πέθανε στις 13 Δεκεμβρίου 1981 στην Αθήνα. Κηδεύτηκε στο Γ' Νεκροταφείο στην περιοχή Κοκκινιά του Δήμου Νίκαιας Πειραιώς και τάφηκε εκεί που βρίσκονταν ο τάφος της μητέρας του.

Ήταν παντρεμένος με την Ναυσικά Γεωργιάδη-Μουσούρη, με προσφυγική καταγωγή από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας και ρίζες από τα Επτάνησα, με την οποία κατοικούσαν σε σπίτι της οδού Σπετσών 47, στη συνοικία της Κυψέλης στην Αθήνα και δεν απέκτησαν απογόνους.

Φώτος Γιοφύλλης

Βιογραφία

Πατέρας του ήταν ο ειρηνοδίκης Νικόλαος Μουσούρης, με ρίζες στην Κρήτη και καταγωγή από την Ιθάκη, την οποία ο Φώτος θεωρούσε πατρίδα του. Υπέστη ατύχημα στο πόδι του σε παιδική ηλικία κι έκτοτε χώλαινε. Παρακολούθησε τα μαθήματα του Δημοτικού σχολείου και ολοκλήρωσε τα μαθήματα του Γυμνασίου στη γενέτειρα του, όπου από το 1905 έως το 1907, σπούδασε ζωγραφική και γλυπτική στην Καλλιτεχνική Σχολή του Κερκυραίου ζωγράφου Σπύρου Πιζάνη, καθώς και στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο Αθηνών, ενώ ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιταλία. Το 1907 επέστρεψε στην Ελλάδα κι εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, όπου παρακολούθησε μαθήματα στη Νομική και τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, δίχως να αποκτήσει πτυχίο.

Επαγγελματική δραστηριότητα

Την εποχή των σπουδών του στην Αθήνα ο Σπύρος άρχισε να εργάζεται ως συντάκτης στην εφημερίδα «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη και έκτοτε ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία. Υπήρξε από τους ιδρυτές της «Ενώσεως Συντακτών Ημερήσιου Αθηναϊκού Τύπου» [ΕΣΗΕΑ] και εργάστηκε σε πολλές εφημερίδες της Αθήνας και της Σύρου, ενώ από το 1918 έως το 1920 εξέδωσε την εφημερίδα «Φιλελεύθερος», της Σύρου. Διατέλεσε διευθυντής, εκδότης και συνεργάτης σε περιοδικά όπως τα «Αιτωλικά Γράμματα», «Ελεύθερα Επτάνησα», «Εφημερίς των Ιθακησίων», «Οικονομική Ζωή» και ίδρυσε τα βραχύβια περιοδικά «Πολιτισμός» [1] [2] την περίοδο 1921-22 και «Πρωτοπορία» [3] το 1929 ως το 1931. Συνεργάστηκε ως συντάκτης με την εφημερίδα «Ριζοσπάστης».

Το 1922 επιμελήθηκε την έκδοση

  • «Ανθολογία των νέων ποιητών μας 1900-1920».

Ήταν μέλος της «Ενώσεως Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών», της «Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών», του Συλλόγου Αρχαίου Δράματος «Ευριπίδης», του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» και της «Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών». Υπήρξε φανατικός δημοτικιστής, καθώς πίστευε στη διάδοση των εθνικών αξιών στον λαό, και πρότεινε ως πρότυπο τον Ιωάννη Ψυχάρη, όμως μέσω του περιοδικού«Πρωτοπορία» πρωτοστάτησε στην υιοθέτηση του λατινικού αλφαβήτου και καλούσε σε συζήτηση γύρω από το ζήτημα. Τιμήθηκε με το Α΄ Βραβείο της «Ελληνικής Γλωσσικής Εταιρείας».

Ιδεολογικές απόψεις

Σύμφωνα με τον Νικόλαο Λούβαρι, μετέπειτα υπουργό, όπως το περιγράφει στα «Απομνημονεύματα» του, ο Γιοφύλλης συνελήφθη στη διάρκεια του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, από τον Κώστα Μανιαδάκη υπουργό Ασφαλείας του καθεστώτος, για συμμετοχή σε απόπειρα φιλογερμανικού κινήματος για την ανατροπή του Ιωάννη Μεταξά, τον οποίο οι κινηματίες θεωρούσαν Αγγλόφιλο [4]. Σύμφωνα με την κατηγορία οι κινηματίες επιδίωκαν την αντικατάσταση του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού Αλέξανδρου Παπάγου από τον στρατηγό Κωνσταντίνο Πλατή, ο οποίος υπήρξε υφυπουργός Στρατιωτικών στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Δεμερτζή. Μεταξύ των συλληφθέντων, ήταν ο διευθυντής του Πυροσβεστικού Σώματος Παύλος Καραπατέας, ο απόστρατος συνταγματάρχης Δημήτριος Πολύζος, που ανέλαβε υπουργός Επισιτισμού κατά την Κατοχή και ο ηγέτης της Οργανώσεως Ελλήνων Εθνικιστών Αλέξανδρος Γιάνναρος. Παράλληλα, εκτοπίστηκαν οι πολιτικοί Σωτήριος Γκοτζαμάνης, Στέφανος Στεφανόπουλος, Θεόδωρος Τουρκοβασίλης, Πέτρος και Περικλής Ράλλης και Πέτρος Μαυρομιχάλης, ενώ απέφυγε τη σύλληψη, παρά την εμπλοκή του, ο υπουργός-διοικητής Πρωτευούσης Κωνσταντίνος Κοτζιάς.

Περίοδος της Κατοχής

Ο Γιοφύλλης υπήρξε συνεργάτης του εβδομαδιαίου προπαγανδιστικού περιοδικού «Κουαδρίβιο» [«Quadrivio»], το οποίο ήταν η Ελληνική έκδοση της Ιταλικής καθημερινής εφημερίδος «Τίβερις» αφιερωμένη στην Ιταλο-Ελληνική Συνεργασία και ασχολούνταν με θέματα λογοτεχνίας και ιστορίας, όμως συχνά στην ύλη του περιλαμβάνονταν και κείμενα με πολιτικό περιεχόμενο. Στην πέμπτη σελίδα του «Κουαδρίβιο», υπήρχε η φράση, «Διαβάζετε και διαδίδετε το Κουαδρίβιο εις τούτο συνεργάζονται Έλληνες και Ιταλοί συγγραφείς. Το Κουαδρίβιο είναι εφημερίς της Νέας Τάξεως». Το έντυπο κυκλοφόρησε από το Φθινόπωρο του 1941 έως τις 12 Απριλίου 1943 και συνεργάτες του υπήρξαν οι Έλληνες λόγιοι, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Μιχαήλ Αργυρόπουλος, Σύλβιος, Κλέων Παράσχος, Ν. Ποριώτης, Κώστας Καιροφύλας, Φώτης Κόντογλου, Ν. Λάσκαρης, Αλέκος Μιλτ. Λιδωρίκης, ο δημοσιογράφος Νίκος Γιοκαρίνης, ο καθηγητής Μιχαήλ Τόμπρος, ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς και άλλοι. Στο έντυπο δημοσιεύονταν επικριτικά κείμενα για την Αγγλία, τις Η.Π.Α. και τη Σοβιετική Ένωση καθώς και αναφορές για τους Εβραίους και τους Μαύρους΄Η έκδοση της 20ης Σεπτεμβρίου 1942, ήταν αφιερωμένη στην επίσκεψη του Μπενίτο Μουσολίνι στην Αθήνα και αποτέλεσε προπαγανδιστικό όπλο των ιταλικών δυνάμεων κατοχής στην Ελλάδα, ενώ η κυκλοφορία του ήταν πανελλαδική. Το έντυπο έδινε στους συνεργάτες του χρηματική αμοιβή και τρόφιμα. Οι Έλληνες διανοούμενοι που αρθρογραφούσαν -μεταξύ τους και ο Γιοφύλλης- έγιναν στόχος επιθέσεων μετά την απελευθέρωση για τη δραστηριότητα τους.

Τη νύχτα της 1ης προς τις 2 Αυγούστου 1944, συνελήφθη στο Χαλάνδρι όπου κατοικούσε και φυλακίστηκε από τις Γερμανικές αρχές κατοχής τις φυλακές Αβέρωφ. Παρά τις προσπάθειες της συζύγου του καθώς και των Άγγελου Σικελιανού και Μελή Νικολαϊδη, που ήταν οι τότε Πρόεδρος και Ταμίας της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, δεν κατόρθωσαν την αποφυλάκιση του, που πραγματοποιήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1944, τέσσερις ημέρες πριν την αποχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα. Στις 12 Οκτωβρίου του 1944 το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ διέγραψε ως δωσίλογους 13 από τα μέλη του σωματείου. Δέκα από τα δεκατρία ονόματα δημοσιεύτηκαν στην «Ελευθερία» της επομένης ημέρας, το φύλλο της οποίας στάθηκε αδύνατο να εντοπιστεί, κι άλλα τρία σ’ εκείνο της μεθεπομένης ημέρας, επρόκειτο για τους Σπυρίδωνα Τραυλό, Σταύρο Ευταξία και Ελευθέριο Σταυρίδη. Εφτά από τους δέκα υπόλοιπους μνημονεύονται στα απομνημονεύματα [5] του θεατρικού επιχειρηματία Θόδωρου Κρίτα. Επρόκειτο για τους Σπύρο Μελά, Αχιλλέα Μαμάκη, Κλέωνα Παράσχο, Παναγιώτη Κατηφόρη, Κονιτόπουλο, Κώστα Καιροφύλα και Νίκο Γιοκαρίνη. Το «Κουαδρίβιο» κυκλοφορούσε κάθε Κυριακή τη διετία 1941-1943, με διευθυντή τον Τελέσιο Ιντερλάντι και διευθυντή συντάξεως τον Ιωάννη Κουρούνη. Μεταξύ των επώνυμων συνεργατών του συγκαταλέγονταν φυσιογνωμίες του δημοσιογραφικού και λογοτεχνικού κόσμου όπως ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς, ο Κώστας Καιροφύλας, ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο Αλέκος Λιδωρίκης και ο Δημήτρης Γατόπουλος.

Εργογραφία

Την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο της λογοτεχνίας πραγματοποίησε το 1905 με τη δημοσίευση ενός ποιήματος στην Εφημερίδα των Ειδήσεων» της Κέρκυρας. Ακολούθησαν δημοσιεύσεις του στο περιοδικό «Νουμάς». Έγραψε και δημοσίευσε μελέτες για την ελληνική τέχνη ποιητικές συλλογές, πεζογραφήματα, έργα για το θέατρο, διηγήματα, κριτικές, ταξιδιωτικά, ανθολογίες κι έκανε μεταφράσεις αρχαίων τραγικών, όπως των Λουκιανού και Αριστοφάνη. Τα βιβλία του, πρωτότυπα και μεταφράσεις, αριθμούν 76 τόμους, ενώ έχουν καταχωρηθεί κείμενα του σε διάφορες ανθολογίες. Ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και πραγματοποίησε ατομικές εκθέσεις από το 1926 έως το 1932, ενώ πήρε μέρος και σε ομαδικές εκθέσεις.

Χαρακτηρίστηκε λυρικός ποιητής που εντάσσεται στη μεσοπολεμική γενιά του 1920-30, όπως οι Ιωάννης Γρυπάρης, Κώστας Χατζόπουλος, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Λάμπρος Πορφύρας, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Ρώμος Φιλύρας, Ρήγας Γκόλφης, Απόστολος Μελαχρινός, Κώστας Ουράνης, Κώστας Καρυωτάκης, Κ.Καθραίος, Αχιλλέας Παράσχος, Τέλλος Άγρας και η Μαρία Πολυδούρη. Η ποιητική του έχει εξάρσεις που άπτονται του ρομαντισμού αλλά ταυτόχρονα συμπλέκει αριστοτεχνικά τα προστάγματα του μετασυμβολισμού.

Το 1913 κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο

  • «Αρχοντικά».

Ακολούθησαν οι συλλογές

  • «Συνθέματα», το 1916,
  • «Το τραγούδι της Κοντέσσας», το 1920,
  • «Ανησυχίες», το 1923,
  • «Μοντέρνες αγάπες και χρώματα», το 1926,
  • «Το τάραγμα του νερού», το 1934,
  • «Αγώνες και αγωνίες», το 1946,
  • «Ποίηση Μισού Αιώνα 1906-1956», το 1964, στο οποίο περιλαμβάνονται όλες μαζί οι έως τότε ποιητικές του συλλογές,
  • «Φρέσκες φωνές», το 1970.

Έγραψε πεζογραφήματα και διηγήματα, μελέτες και ανθολογίες. Ενδεικτικά

  • «Το φετίχ», το 1915,
  • «Στο λιμάνι της αγάπης»,
  • «Το άγιο παπούτσι»,
  • «Τρία μυθιστορήματα»,
  • «Ναπολέων Λαπαθιώτης». Άγνωστο πότε γράφτηκε και πού δημοσιεύτηκε πρώτη φορά,
  • «H Ελληνική ξυλογραφία», το 1951,
  • «Γράμματα του Άγ­γελου Σικελιανού», το 1952,
  • «Τοπωνυμικό της νήσου Ιθάκης και επώνυμα Ιθακήσια»,
  • «Η Ζωγραφική στην Κέρκυρα», το 1958,
  • «Ιστορία της νεοελληνικής τέχνης (ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής και διακοσμητικής) 1821-1941», δίτομο έργο, το 1962, εκδόσεις «Tο Ελληνικό Βιβλίο».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παραπομπές

  1. [Ο «Πολιτισμός», περιοδικό ολιγοσέλιδο, μικρού σχήματος, εμφανίστηκε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1921. Διευθυντής και ιδιοκτήτης είναι ο Σπύρος Ν. Μουσούρης ο οποίος σημειώνει και το ψευδώνυμό του: Φώτος Γιοφύλλης, λογοτέχνης και δημοσιογράφος σε αθηναϊκές εφημερίδες, με το οποίο υπογράφει στο πρώτο τεύχος ένα μικρό σημείωμα, όπου εξηγεί γιατί προχώρησε στην έκδοση ενός περιοδικού αναγνώσματος όπως ο Πολιτισμός: «... Ο ποιητής, ο λογοτέχνης, ο άνθρωπος των γραμμάτων, της τέχνης και της σκέψης πρέπει νάναι και άνθρωπος του κόσμου. Αν η αυστηρά καλλιτεχνική του εργασία δεν μπορεί να φθάση έως το μεγάλο κοινόν, γιατί αυτός ν' αρνηθή να συναναστραφή μαζί του με όλους τους άλλους τρόπους;». Προσθέτει δε και μια άλλη κινητήριο αιτία για το εκδοτικό του εγχείρημα: «... Έπειτα είμαστε όλοι άνθρωποι με κρέας και με κόκκαλα. Και όταν εργαζόμαστε για τη ζωή μας και για το μέλλον μας, δεν είναι καμμιά ντροπή να παρουσιαζόμαστε θαρρετά με τ' όνομά μας». Το περιοδικό, που επιβιώνει για έναν χρόνο περίπου, κινήθηκε θεματολογικά μεταξύ των δύο στόχων που έθσε ο ιδιοκτήτης του και φιλοξένησε στις λογοτεχνικές σελίδες του δείγματα γραφής των Δημοσθένη Βουτυρά, Λάμπρου Πορφύρα, Λορέντζου Μαβίλη, Γεράσιμου Μαρκορά, Κώστα Καρυωτάκη, Αλέκου Λιδωρίκη, Κωστή Παλαμά αλλά και το ποίημα «Κτίσται» του Κωνσταντίνου Καβάφη καθώς και τα ανέκδοτα τότε ποιήματα του Σπυρίδωνος Τρικούπη. Ενδιαφερόταν για την τέχνη, τη θεατρική κίνηση, τις νέες τάσεις στη ζωγραφική ­ αντανακλώντας την ενασχόληση του Γιοφύλλη με την τέχνη αυτή, ως καλλιτέχνη και θεωρητικού, αλλά και με τις νέες εκδόσεις. Σταθερή θέση σε σειρά τευχών κρατά παράλληλα η στήλη «Η Μαντεία και η Μαγεία» από την οποία παρέχονται αναλυτικές οδηγίες διερμηνείας όλων των ειδών των οιωνών, η μόδα, η κοσμική κίνηση, η ευθυμογραφία, η επαφή του περιοδικού με τους αναγνώστες του μέσω στηλών αλληλογραφίας και διαφόρων διαγωνισμών. Μετά τα πρώτα του τεύχη, τα εξώφυλλά του αφορούν περισσότερο την κομψότητα της γυναίκας και η ψηφοφορία που διενεργεί επί μακρόν το περιοδικό μεταξύ των αναγνωστών του είναι για την πιο διαλεκτή γυναίκα μιας σειράς μεγάλων Ελληνικών πόλεων, συμπεριλαμβανομένων της Κωνσταντινουπόλεως και της Σμύρνης στη Μικρά Ασία.]
  2. «Πολιτισμός»
  3. Η «Πρωτοπορία», μηνιαίο περιοδικό λόγου και τέχνης
  4. [Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Νικολάου Λούβαρι, μεταξύ των συλληφθέντων περιλαμβάνονταν οι: Άριστος Καμπάνης, Γεώργιος Σπ. Μερκούρης, αρχηγός του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, Νικόλαος Γιοκαρίνης, επίτροπος Τύπου, γενικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου επί Κατοχής, Σταύρος Ευταξίας, προϊστάμενος της λογοκρισίας των γερμανικών εφημερίδων, Κώστας Καιροφύλας, συνεργάτης της προπαγανδιστικής έκδοσης «Κουαδρίβιο», Μιχαήλ Παπαστρατηγάκης, δημοσιογράφος της εφημερίδας «Ακρόπολις», ο οποίος το 1944 ακολούθησε την κατοχική κυβέρνηση Τσιρονίκου στην Αυστρία, Σπύρος Τραυλός, μετέπειτα διευθυντής της εφημερίδας «Καθημερινή», Φώτος Γιοφύλλης, συνεργάτης του «Κουαδρίβιο».]
  5. [«Οπως τους γνώρισα», Αθήνα 1998, σελίδα 199.]