Ανδρέας Ζάκος

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Ανδρέας Ζάκος, Έλληνας με Κυπριακή καταγωγή, μέλος και αγωνιστής της Ε.Ο.Κ.Α.-Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών που πήρε μέρος στον Κυπριακό αγώνα κατά την περίοδο της Αγγλικής αποικιοκρατίας για Ένωση με την Ελλάδα, γεννήθηκε στις 12 Νοεμβρίου του 1931, στο χωριό Λινού της επαρχίας Λευκωσίας και απαγχονίστηκε από τις Αγγλικές δυνάμεις κατοχής της Κύπρου στις 9 Αυγούστου του 1956, στις Κεντρικές φυλακές Λευκωσίας, μαζί με τους συναγωνιστές του Ιάκωβο Πατάτσο και Χαρίλαο Μιχαήλ. Τάφηκε στον περίβολο των Κεντρικών φυλακών, στο χώρο που αποκαλείται Φυλακισμένα μνήματα, σε κοινό τάφο με τον Κυριάκο Μάτση.

Ανδρέας Ζάκος

Βιογραφία

Γονείς του ήταν ο Χαρίλαος και η Αφροδίτη Ζάκου και είχε τέσσερα αδέλφια, τον Γιώργο, τον Αδόλφο, την Αστέρω και την Ευρούλα. Μεγάλωσε στο χωριό Λεύκα, όπου αποφοίτησε από το Δημοτικό Σχολείο και από νωρίς έδειξε την κλίση του στην μουσική και στην ποίηση. Φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας και στην Ελληνική Σχολή της Σολέας. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του εργάστηκε ως σχεδιαστής στην «Κυπριακή Μεταλλευτική Εταιρεία», [«C.M.C.»], με καλό μισθό.

Η Δράση στην ΕΟΚΑ

Εντάχθηκε στην Ε.Ο.Κ.Α.-Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών από την ίδρυση της και άρχισε τις δολιοφθορές κατά Αγγλικών στόχων, ενώ δραστηριοποιήθηκε στις περιοχές Λεύκας-Πύργου μεταφέροντας οπλισμό, φτιάχνοντας κρησφύγετα για τους άνδρες της Οργανώσεως και στρατολογώντας νέους. Παράλληλα εντάχθηκε στην αντάρτικη ομάδα της περιοχής της Γαλήνης και οργάνωνε δολιοφθορές, σύμφωνα με τις εντολές του Γεωργίου Γρίβα-Διγενή. Στις 15 Δεκεμβρίου 1955 έστησαν ενέδρα στην περιοχή Μερσινάκι, μαζί με τους Μάρκο Δράκο, Χαρίλαο Μιχαήλ και Χαράλαμπο Μούσκο, σε όχημα του Αγγλικού στρατού. Με την εμφάνιση του οχήματος, πυροβόλησαν και ένας Άγγλος στρατιώτης έπεσε νεκρός, ενώ δύο ακόμη, τραυματίστηκαν. Στη μάχη που ακολούθησε οι Άγγλοι υποστηρίχθηκαν από στρατιώτες που κατέφθασαν ως ενίσχυση και οι αντάρτες της ΕΟΚΑ αποφάσισαν να διαφύγουν. Στην προσπάθεια διαφυγής τραυματίστηκε σοβαρά ο Χαράλαμπος Μούσκος, όταν οι σφαίρες γάζωσαν το κορμί του και τον αποτελείωσε ο Ταγματάρχης Κουμπς, ενώ τραυματίστηκαν επίσης ο Ζάκος και ο Χαρίλαος Μιχαήλ, που συνελήφθησαν αιχμάλωτοι, ενώ διέφυγε ο Μάρκος Δράκος. O Ταγματάρχης Kούμπς ρώτησε τον Ζάκο γιατί τους χτύπησε κι εκείνος απάντησε, «Γιατί είμαι Έλληνας και αγωνίζομαι για την ελευθερία της πατρίδας μου».

Σε αντίποινα, η Ε.Ο.Κ.Α.-Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών απήγαγε τον Βρετανό απόστρατο συνταγματάρχη Τζον Κρίμμερ στην Κερύνεια, που πήγαινε καθημερινά στο Τουρκοκυπριακό χωριό Τέμπλος και εκπαίδευε Τουρκοκυπρίους να πολεμούν εναντίον της ΕΟΚΑ, απαιτώντας την απελευθέρωση του Ζάκου και δύο ακόμη αγωνιστών της, όμως εκείνος ζήτησε από την Οργάνωση να μην εκτελέσει το Άγγλο αλλά να τον απελευθερώσει [1]. Όταν οι γονείς του επισκέφθηκαν το γιο τους στη φυλακή όπου εκρατείτο, ο Άγγλος συνταγματάρχης τους έσφιξε τα χέρα λέγοντας, «Μίλησα μαζί του και με εντυπωσίασε. Συγχαρητήρια για τον γιο σας. Μου έδωσε το μαντήλι του για ενθύμιο».

Το τέλος του

Δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο δι' απαγχονισμού, από το Έκτακτο Στρατοδικείο Λευκωσίας με πρόεδρο το δικαστή Σω. Στις 7 Αυγούστου, έγραφε σε επιστολή που έστειλε στον πατέρα του, «....Όπως σας είπα αφού είμαστε χριστιανοί, πιστεύουμε στην Ουράνια βασιλεία και δεν πρέπει να μας φοβίζει ο θάνατος. Εξάλλου εμείς έχουμε το πλεονέκτημα να ξέρουμε την ώρα του θανάτου μας και έτσι να προπαρασκευαστούμε...». Ως τελευταία επιθυμία ζήτησε να απαγχονισθεί υπό τους ήχους της «ηρωικής συμφωνίας» του Μπετόβεν, όπως έγραψε σε επιστολή του στον αδελφό του Γιώργο,
«Αγαπητέ αδερφέ,
όταν θα πάρεις το γράμμα μου αυτό, θα έχω φύγει για πάντα. (Υπάρχει κανείς που θα μείνει;) Η ώρα του θανάτου πλησιάζει. Μα στην ψυχή μας φωλιάζει η ηρεμία. Τη στιγμή αυτή ακούμε την Ηρωική Συμφωνία του Μπετόβεν. Στη θέση που βρισκόμαστε τώρα, ούτε με το μικροσκόπιο δεν μπορούμε ν’ ανακαλύψουμε πού υπάρχει τραγωδία στο θάνατο. Τότε μόνο θα αισθανόμουν λύπη, αν ήξερα ότι θα μπορούσα να μείνω πάντα νέος και αθάνατος, αν απέφυγα την εκτέλεση. Νομίζω πως με την εκτέλεση θα μείνω πάντα νέος κι αθάνατος. Πρώτα ή ύστερα θα έπρεπε να διαθέσω τη ζωή μου. Δεν βλέπω πιο κατάλληλη στιγμή από την τωρινή για να το κάμω. Δίνε θάρρος στην οικογένεια. Προσπάθησε να παρηγορήσεις τη μητέρα μας. Ο πρώτος της γιος από τώρα και στο εξής θα είσαι εσύ και όχι εγώ.
Σε φιλώ,
Ο αδερφός σου Ανδρέας».

Πριν την εκτέλεση του, ζήτησε από τον δήμιο να τελειώνει όσο γίνεται γρηγορότερα, προκειμένου να συναντήσει τους Εθνομάρτυρες του Ελληνισμού και από έναν Άγγλο στρατιώτη ζήτησε να διαβιβάσει στον Γεώργιο Γρίβα-Διγενή, την επιθυμία του να συνεχίσει τον αγώνα μέχρι να ελευθερωθεί η Κύπρος. Όταν του είπαν πως αυτό δεν γίνεται, τους απάντησε, «...κάποιος θα βρεθεί να το διαβιβάσει». Το πρόσωπό του ήταν μελανιασμένο, πληροφορία που επιβεβαίωσε ο ιερέας Αντώνιος Ερωτοκρίτου, ένδειξη ότι ο θάνατός του οφειλόταν σε πνιγμό, ενώ υπάρχει η πληροφορία ότι τον κρέμασαν τρεις φορές. Ο ιερέας Φώτιος Καλογήρου, κρατούμενος, τότε, στις Κεντρικές Φυλακές, είπε, «..Την επομένη του απαγχονισμού του Ζάκου, του Μιχαήλ και του Πατάτσου, το πρωί, ήρθς στο κελί μου ο αξιωματικός Ήτεν. Έλεγαν πως ήταν ο δήμιος. Έκατσε στο κρεβατάκι μου, έπιασε το κεφάλι του με τα χέρια του κι έλεγε : Three times my father, three times my father… Ο Ήτεν πήγε στην Αμμόχωστο όπου έμενε κι ύστερα τίναξε τα μυαλά του στον αγέρα..». Μαζί του εκτελέστηκαν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, οι Χαρίλαος Μιχαήλ και ο Ιάκωβος Πατάτσος, που τάφηκαν, όπως κι εκείνος, στα Φυλακισμένα μνήματα.

Αντικείμενα μνήμης

Στις 12 Μαΐου 2015, καταχωρήθηκε δημοσίευμα στη βρετανική εφημερίδα «Daily Mail», ότι δημοπρατήθηκαν αντικείμενα του Harry Allen, ο οποίος ήταν ο δήμιος των απαγχονισθέντων ηρώων της Κύπρου. Ελληνοκύπριοι που κατοικούν στην Αγγλία επικοινώνησαν με τον Οίκο Δημοπρασίας για να τα αγοράσουν, ωστόσο τα αντικείμενα είχαν πωληθεί σε Βρετανό, ο οποίος ύστερα από επικοινωνία μαζί τους, δέχθηκε να τους τα μεταπωλήσει αντί 1.100 στερλινών. Στα αντικείμενα, που αποτελούν τεκμήρια και πειστήρια της αποικιοκρατικής θηριωδίας, περιλαμβάνεται ένας κατάλογος τριών σελίδων με λεπτομερή στοιχεία των εννέα απαγχονισθέντων της ΕΟΚΑ, όπως ημερομηνία γεννήσεως, ημερομηνία απαγχονισμού και πόσα δευτερόλεπτα πέρασαν μέχρι να αφήσει την τελευταία του πνοή ο καθένας, ένα ρόπαλο, προσωπικές φωτογραφίες του δημίου, ένα παραδοσιακό νεροκόλοκο με σκαλισμένη την επιγραφή «Εσκαλίσθη εις τας Κεντρικάς Φυλακάς στις 12 Σεπτεμβρίου του 1958», ένα ρολόι «Ωμέγα», δύο επάργυρα ποτήρια, με επιγραφές αφιερώματα προς τον Harry Allen από φίλους του, καθώς και δύο βιβλία για τη ζωή του, το ένα με τίτλο «Ο τελευταίος δήμιος της Βρετανίας» που εξέδωσε το Μουσείο των Φυλακών. Στο άλμπουμ με τις φωτογραφίες και τα στοιχεία των απαγχονισθέντων υπάρχει μια έγχρωμη σελίδα με τον κατάλογο τους, πλαισιωμένη με φωτογραφίες τους και μια γνωστή δήλωση από τον καθένα.

Τα αντικείμενα παραδόθηκαν στον Πρόεδρο της Κυπριακής Βουλής Γιαννάκη Ομήρου από αντιπροσωπεία αποδήμων Κυπρίων της Μεγάλης Βρετανίας, με επικεφαλής τη Φανούλα Αργυρού. Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εκδόθηκε, τα τεκμήρια δόθηκαν στο Μουσείο Αγώνος, «…για να εκτίθενται ως αιώνιο όνειδος της απεχθούς διαγωγής των αποικιοκρατών και για να αποτελούν διαχρονικό, αποκρουστικό δείγμα των μεθόδων της καταπίεσης, της ανελευθερίας και του ολοκληρωτισμού….». Στο διάστημα από τις 10 Αυγούστου 1955 μέχρι τις 23 Ιουλίου 1957 είχαν ανασταλεί όλες οι εκτελέσεις στη Βρετανία.

Στο βιβλίο «Ο τελευταίος δήμιος της Βρετανίας» δημοσιεύεται μια επιστολή του Υπουργείου Αποικιών της 31ης Δεκεμβρίου 1957 με την οποία καλείτο ο Harry Allen να αναλάβει καθήκοντα εκτελεστή στην Κύπρο, όμως ως την ημερομηνία αυτή είχαν εκτελεστεί όλοι οι απαγχονισμοί στην Κύπρο. Η επιστολή του Υπουργού Αποικιών φέρει σκόπιμα προχωρημένη ημερομηνία για να καλυφθεί ο Harry Allen και για να μη μπορούν να εγείρουν κατηγορίες δικηγόροι και συγγενείς των απαγχονισθέντων εναντίον της Αγγλικής Κυβερνήσεως και της Αγγλικής διοικήσεως στην Κύπρο, καθώς στην Βρετανία δεν πραγματοποιούνταν εκτελέσεις. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του βρετανικού μουσείου φυλακών, ο Harry Allen πραγματοποίησε 29 εκτελέσεις, μεταξύ τους δεν περιλαμβάνονται οι 9 ήρωες της ΕΟΚΑ, και βοήθησε σε άλλες 53.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Διαβάστε τα λήμματα

ΕΟΚΑ-1955 29-02-21-image-34.jpg

ΕΟΚΑ (1η Απριλίου 1955)
  • Η Οργάνωση
  • Ο τόπος
  • Αρχηγός
  • Πολιτική Καθοδήγηση
  • Υποστηρικτές
  • Βιβλιογραφία
Εθνικοί ήρωες
  • Επιφανείς μαχητές
Ορθόδοξοι Ιερωμένοι
  • Αρχιεπίσκοποι
  • Μητροπολίτες
  • Ιερείς


Παραπομπές

  1. [«...Ο Ζάκος ήταν κάτι το διαφορετικό. Ήταν εξαιρετικός. Είχε συλλάβει η Οργάνωση ένα γέρο Εγγλέζο, με σκοπό να τον κρεμάσουν για αντίποινα στη δική του εκτέλεση. Μου έκανε ο ίδιος έκκληση να τον αφήσουν… Ο ίδιος είπε «όχι, δεν θέλω να γίνει αυτό το πράγμα....Ο Ζάκος ήταν έν λεπτοκαμωμένο παιδί, είχε όμως δύναμη ψυχής τεράστια...».] Μαρτυρία του δικηγόρου του Γλαύκου Κληρίδη, «ΕΟΚΑ έτσι πολεμούν οι Έλληνες», τόμος Α' σελίδα 403 & τόμος Β' σελίδα 53