Αρχιεπίσκοπος Νεόφυτος
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Κυρός Νεόφυτος Ε' [κατά κόσμον Νικόλαος ή Νεόφυτος Μεταξάς όπως υπέγραφε [1] ο ίδιος], Έλληνας εθνικός αγωνιστής, ένας από τους τρείς πρωταγωνιστές της Εθνεγερσίας του 1821 στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα, ικανός συγραφέας, πατερική μορφή που εκλέχθηκε και διατέλεσε 1ος στη σειρά Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος [2] [3], μετά την ανακήρυξη του Αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ελλάδος, Προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος, Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Ελλάδος, του ανώτατου θεσμικού οργάνου διοικήσεως, καθώς και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1762 στην Αθήνα, όπου πέθανε στις 29 Δεκεμβρίου 1861.
Κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στις 30 Δεκεμβρίου [4] στο Ναό της Αγίας Ειρήνης, καθήμενος επί θρόνου σύμφωνα με το τυπικό της Ορθοδοξίας και η ταφή του έγινε στο Α' νεκροταφείο Αθηνών.
| Συνοπτικές πληροφορίες |
|---|
| Αρχιεπίσκοπος Νεόφυτος (ο Μεταξάς) [5] |
| Γέννηση: 2 Νοεμβρίου 1762 |
| Τόπος: Αθήνα (Ελλάδα) |
| Θάνατος: 29 Δεκεμβρίου |
| Τόπος: Αθήνα (Ελλάδα) |
| Υπηκοότητα: Ελληνική
|
| Συνοπτικές πληροφορίες αξιώματος * 1ος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών * |
| Έναρξη Θητείας : 2 Σεπτεμβρίου 1850 |
| Λήξη θητείας : 2 Δεκεμβρίου 1861 |
| Προκάτοχος |
|
| Διάδοχος |
|
|
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Ο Νικόλαος, όπως ήταν το βαπτιστικό του όνομα, κατάγονταν από σπουδαία οικογένεια των αθηνών του γένους Μεταξά. Πατέρας του ήταν ο Δημήτριος Μεταξάς και μητέρα του η Μαρία Μεταξά. Σε ηλικία έξι ετών έμεινε ορφανός από πατέρα και την ανατροφή του ανέλαβε ο ιερέας θείος του Συμεών Μεταξάς.
Σπουδές
Ο Νικόλαος σπούδασε στην Αθήνα κοντά στον Ελληνιστή Ιωάννη Βενιζέλο και είχε καθηγητή μαθηματικών τον Ιωάννη Βόδα από την Ήπειρο. Όταν περάτωσε τις σπουδές του εργάστηκε για μικρό χρονικό διάστημα ως δάσκαλος [6] σε παιδιά οικογενειών [7] της Αθήνας στην Πατριαρχική Ιερά Μονή Πεντέλης, όπου είχε χειροτονηθεί διάκονος στις 7 Αυγούστου 1792 και του δόθηκε το εκκλησιαστικό όνομα Νεόφυτος. Στη συνέχεια μετακόμισε και για κάποιο διάστημα εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη κοντά στον θείο του Μητροπολίτη Καισαρείας Γρηγόριο, είτε λόγω της οικονομικής του αδυναμίας να μεταβεί για σπουδές στην Ιταλία, είτε για να αποφύγει το ερωτικό ενδιαφέρον μιας Οθωμανής.
Μητροπολίτης Ταλαντίου
Αργότερα επέστρεψε στην Αθήνα και το 1803 εγκαταστάθηκε στην Λιβαδειά, όπου ο Γαβριήλ, τότε επίσκοπος Ταλαντίου με έδρα την Αταλάντη, τον προσέλαβε ως αρχιδιάκονο και γραμματέα της Επισκοπής του. Τον ίδιο χρόνο, μετά το θάνατο του Γαβριήλ, ο Νεόφυτος τον διαδέχθηκε στον επισκοπικό θρόνο. Έτσι με τη βοήθεια του Φίλωνα που ήταν προεστός της Λιβαδειάς και με την συναίνεση των κατοίκων χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταλαντίου στη Λιβαδειά.
Πριν εκραγεί η επανάσταση ο Αλή Πασάς, κυρίαρχος τότε στην περιοχή της Ηπείρου και στην Ανατολική Στερεά, προσκάλεσε στα Γιάννενα το Νεόφυτο όπου τον απογύμνωσε από την περιουσία της Επισκοπής του και τον ανάγκασε να χρεωθεί. Ύστερα απ’ αυτό Ο Νεόφυτος επισκέφτηκε με συστάσεις του Πατριαρχείου, ως επαίτης, πολλά μέρη της Ευρωπαϊκής Τουρκίας με σκοπό να συγκεντρώσει χρήματα και να πληρώσει τα χρέη του. Ο Νεόφυτος ήταν ήπιος ως χαρακτήρας, έτσι κατάφερε να επηρεάσει και να κατευνάσει πολλές φορές το θυμό του Αλή Πασά εναντίον των Ελλήνων, αποτρέποντας πολλές θηριωδίες. Παράλληλα, με την αγάπη του για την παιδεία, παρέσυρε και τον Βελή Πασά, το γιο του Αλή, να διαθέσει χρήματα για την ίδρυση σχολείου στην Αταλάντη.
Επανάσταση του 1821
Ο Νεόφυτος ανέπτυξε σημαντική αφανή πατριωτική δράση η οποία εκδηλώθηκε ανοικτά με την έκρηξη της Εθνεγερσίας του 1821. Έτσι στις 27 Μαρτίου 1821, στο Μοναστήρι του οσίου Λουκά Λιβαδειάς και υπό τον Αθανάσιο Διάκο, οι επίσκοποι Ταλαντίου Νεόφυτος και Σαλώνων Ησαΐας, ευλόγησαν την κήρυξη της εθνεγερσίας στη Ρούμελη. Ο Νεόφυτος μαζί με τον Αντώνη Κοντοσόπουλο, εξάδελφο του Αθανασίου Διάκου, ηγήθηκαν της εξεγέρσεως στην Αταλάντη η οποία απελευθερώθηκε στις 31 Μαρτίου 1821, ενώ οι όροι της παραδόσεως των Τούρκων συμφωνήθηκαν από τον Επίσκοπο Νεόφυτο, τον Κοντοσόπουλο και τους πρόκριτους του Ταλαντίου Φίλιππο Παναγιώτη και Ευστάθιο Σπυρίδωνος και από τον Χατζή Μεχμέτ και τον υποδιοικητή Χαλίλ Βεντόζ. Την ίδια μέρα, όταν υψώθηκε η σημαία της Ελευθερίας στο Μητροπολιτικο Ναό της Λιβαδειάς και τελέσθηκε δοξολογία για την κατάληψη του φρουρίου της πόλης από τον Αθανάσιο Διάκο, ο Νεόφυτος, ο Σαλώνων Ησαΐας και ο Μητροπολίτης Αθηνών Διονύσιος έλαβαν μέρος σ’ αυτήν και ευλόγησαν το πλήθος και τη σημαία της ελευθερίας.
Στις 22 Απριλίου 1821 προσπάθησε να βοηθήσει τον Αθανάσιο Διάκο, που ήταν αποκλεισμένος στην Αλαμάνα, οργανώνοντας μια ομάδα αγωνιστών όμως δεν κατάφερε να φτάσει εγκαίρως. Αμέσως μετά, μετέβη στην Πελοπόννησο, για να μεριμνήσει για την σύσταση Κυβερνήσεως. Στις 25 Αυγούστου 1821, από τη Βυτίνα του νομού Αρκαδίας μαζί με άλλους εννιά εκπροσώπους επαρχιών απηύθυνε επιστολή προς τους Κ. Καρατζά, Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και Θεόδωρο Νέγρη, στην οποία αναφέρουν «...παρακαλούμεν υμάς, ω άνδρες, μετ’ εντάσεως δια του παρόντος μας ως πατριώτας Έλληνας και τα αυτά με ημάς έχοντας δικαιώματα και χρέη προς την Ελλάδα να αναλάβητε την προστασίαν και φροντίδα των Ελληνικών πραγμάτων, ώστε συναγωνιζόμενοι μετά των προυχόντων των επαρχιών μας πολιτικών τε και πολεμικών να προσπαθήσητε εις την ευτυχίαν του διακινδυνεύοντας ημών έθνους, η οποία συνίσταται εις την εξολόθρευσιν του τυράννου, την ολομέλειαν και ανεξαρτησίαν του πανελληνίου, υποσχόμεθα δε και ημείς να δεχθώμεν προθύμως τα προβαλλόμενα παρ’ υμών όσα τείνουσι εις τον τριπλούν τούτον σκοπόν... προσκαλούμεν λοιπόν υμάς εις τούτον τον ιερόν και Σωτήριον αγώνα...». Στις 31 Αυγούστου 1821, από τα Καλάβρυτα, συνέταξε επιστολή προς τους προκρίτους των Σπετσών ζητώντας τη συνδρομή τους για τη Ρούμελη.
Στις 15 Νοεμβρίου του 1821 στην Άμφισσα κηρύχθηκε η έναρξη των εργασιών της Συνελεύσεως των αντιπροσώπων της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος, στην οποία συμμετείχαν 73 πληρεξούσιοι. Στη Θεία Λειτουργία που τελέστηκε ο Νεόφυτος εκφώνησε λόγο, με τον οποίο απεδείκνυε την ιερότητα της επαναστάσεως κατά των Τούρκων. Στη διάρκεια των εργασιών θεσπίστηκε ο οργανισμός του Πολιτικού Σώματος ή Νομική Διάταξη, ένας είδος συντάγματος με εκτελεστικό-διοικητικό όργανο τον Άρειο Πάγο και ο Επίσκοπος Νεόφυτος ορίστηκε πρόεδρος του δικαστικού τμήματος του Αρείου Πάγου. Συμμετείχε στη Συνέλευση των Σαλώνων στις 15 Δεκεμβρίου 1821. Ο Νεόφυτος με εκπροσώπους των επαρχιών της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος επισκέφθηκε το Δημήτριο Υψηλάντη στο στρατόπεδο του και του ζήτησαν «…άνθρωπον άξιον να διοργανώση πολιτικός τας επαρχίας της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος και να προστατεύση εις την διοίκησιν των στρατευμάτων».
Συμμετείχε ακόμη, στην Α' Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου το 1822, του Άστρους της Κυνουρίας το 1823, ως Πρόεδρος του Αρείου Πάγου και ως πληρεξούσιος του Ταλαντίου. Τον ίδιο χρόνο του ανατέθηκε και η Επισκοπή Θερμοπυλών. Ο Νεόφυτος πήρε μέρος σε μάχες, εμψυχώνοντας και ενισχύοντας τους πολεμιστές. Το 1823 στο νησί της Μυκόνου συναντήθηκε και στρατολόγησε [8] στον αγώνα τη Μαντώ Μαυρογένους, όταν εκείνη είχε επισκεφθεί το νησί της μητέρας της. Τον Μάρτιο του 1824, ύστερα από απόφαση του Εκτελεστικού, ορίστηκε τοποτηρητής των Επισκοπών Παροναξίας και Αθηνών, μετά τον θάνατο του Μητροπολίτου Αθηνών Διονυσίου, ανεψιού του Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε', και τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου ορίστηκε τοποτηρητής της επαρχίας Ύδρας, μετά από απόφαση του Βουλευτικού σώματος, η οποία ανέφερε «...να διορισθή ο Άγιος Ταλαντίου κύριος Νεόφυτος επ’ αρετή και συνέσει γνωστός οίος πρέπει να είναι ο αρχιερεύς, πολλά παθών εν ταυτώ και απωλέσας εις τον ιερόν τούτον αγώνα και ήδη ενδιατριβών εν εκείνη τη νήσω. Τη 23 Ιουλίου 1824 εν Ναυπλίω, ο Αντιπρόεδρος Βρεσθένης Θεοδώρητος. Ο Α Γραμματεύς Ιω. Σκανδαλίδης».
Ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελεί η σχέση του με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, για τον οποίο αναφέρει σε μια επιστολή του, στις 13 Οκτωβρίου του 1822, «...εκηρύχθη παρά των Λεβαδιτών και των Αθηναίων Αρχιστράτηγος πάσης Ανατολικής Ελλάδος και της Θεσσαλίας ο Εθνοκατάρατος…», την οποία ο Νεόφυτος υπογράφει ως Επίσκοπος Ταλαντίου και Πρόεδρος του Αρείου Πάγου. Οι δύο άνδρες είχαν έρθει σε σύγκρουση, όταν ο Νεόφυτος ήταν πρόεδρος του Αρείου Πάγου, ο δε Ανδρούτσος, που κατάγονταν από τις Λιβανάτες, ένα από τα χωριά της Αταλάντης, ήταν Οπλαρχηγός. Είναι άγνωστο αν ο Νεόφυτος Μεταξάς ήταν αναμειγμένος στην συνωμοσία κατά του Ανδρούτσου, πολλοί όμως του καταλογίζουν ηθική αυτουργία διότι εκείνη την περίοδο ήταν πρόεδρος του Αρείου Πάγου και αδιαφόρησε σε κάτι που γινόταν εις βάρος του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Συγκεκριμένα κατηγορούν τον Νεόφυτο Μεταξά, για την υπονόμευση του Ανδρούτσου από τον Άρειο Πάγο κατά την αποβίβαση του στην Αγία Μαρίνα, Στυλίδα, Αχινό και την απόπειρα δολοφονίας του, όταν είχε καταφύγει στην Δρακοσπηλιά κι είχαν στείλει το Νούτσο και τον Μπαλάσκα να τον δολοφονήσουν.
Μετεπαναστατικά
Στις 23 Ιανουαρίου 1828, ο Ιωάννης Καποδίστριας διόρισε τον Νεόφυτο Μεταξά μέλος της Εκπαιδευτικής Επιτροπής, μιας πενταμελούς εκκλησιαστικής επιτροπής για τη διοίκηση της Εκκλησίας και την εξέταση της γενικότερης εκκλησιαστικής καταστάσεως, απόφαση που επικυρώθηκε με το υπ’ αριθμό 46 διάταγμα της 18ης Οκτωβρίου 1829, ενώ στις 28 Μαΐου 1830, του εμπιστεύθηκε την επαρχία Λιβαδειάς. Τον ίδιο χρόνο, ανέλαβε τη διοίκηση και τη Δημογεροντία των Αθηνών.
Επίσκοπος Αττικής & Αρχιεπίσκοπος Αθηνών
Στο Ναύπλιο, στις 23 Ιουλίου 1833, συνυπέγραψε το πρωτόκολλο του Αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ελλάδος, υπό τον τίτλο «ο Επίσκοπος Ταλαντίου Νεόφυτος και Τοποτηρητής Αθηνών», και τον ίδιο μήνα με το Βασιλικό διάταγμα, διορίστηκε συμπληρωματικός σύμβουλος της Ιεράς Συνόδου. Το 1834 απείλησε με αφορισμό τους γονείς που θα έστελναν τα παιδιά τους στο σχολείο του Ιωνά Κινγκ, το οποίο είχε ιδρυθεί στην Αθήνα. Από το 1841 έως το 1850 διατέλεσε συμπληρωματικό μέλος της Ιεράς Συνόδου. Στις 25 Μαρτίου του 1938, ο Νεόφυτος Μεταξάς χοροστάτησε στον πρώτο εορτασμό και τέλεσε τη Δοξολογία ανήμερα της επετείου της Εθνικής εξεγέρσεως του 1821.
Από το 1834 ως το 1843 ο Επιτάφιος της Αγίας Ειρήνης, ναός που ήταν τότε η Μητρόπολη Αθηνών, έφτανε μπροστά στο παλάτι, όπου τελούνταν σύντομη δέηση και το βασιλικό ζεύγος προσκυνούσε. Το 1845, όταν ήταν πρωθυπουργός ο Ιωάννης Κωλέττης, φίλος του Βασιλιά Όθωνα και μισητός στην αντιπολίτευση, η εφημερίδα «Ελπίς», εχθρική προς το παλάτι, έγραφε ότι κανείς από τους υπουργούς ή τους συνοδικούς δεν είχε το θάρρος να καταργήσει την αντιχριστιανική συνήθεια. Έτσι ο επίσκοπος Νεόφυτος αποφάσισε να περιοριστεί η περιφορά ολόγυρα από τις εκκλησίες. Όταν ο Κωλέττης έδωσε εντολή στην πομπή του Επιταφίου να οδεύσει προς την οδό Ερμού, ο Επίσκοπος Νεόφυτος σταμάτησε την πομπή και φώναξε: «Εδώ ορίζω εγώ, κύριε Πρωθυπουργέ!».
Το 1850 μετά την έκδοση του «Συνοδικού Τόμου» από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με τον οποίο ανακηρύχτηκε αυτοκέφαλος η Ορθόδοξος Εκκλησία της Ελλάδος, διορίστηκε μόνιμος Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου και με το διάταγμα της 2ας Σεπτεμβρίου 1850, ονομάστηκε Μητροπολίτης Αθηνών [9]. Ο Συνοδικός τόμος όριζε ότι η Εκκλησία θα διοικούνταν ελεύθερη και απόλυτη από πάσης κοσμικής επεμβάσεως. Ο Μητροπολίτης Αθηνών ορίστηκε μόνιμος πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, που αποτελούνταν από 5 μέλη, ενώ ο θεσμός του βασιλικού επιτρόπου και η παλαιά δικαιοδοσία του διατήρησαν την ισχύ τους.
Ως Επίσκοπος Αθηνών υποστήριξε τον Χριστόφορο Παπουλάκο, όταν παρουσιάστηκε στην Ιερά Σύνοδο το 1848, ζητώντας να του χορηγηθεί άδεια ιεροκήρυκα. Ο Νεόφυτος και ο Μητροπολίτης Σύρου & Τήνου Δανιήλ υποστήριξαν την αίτησή του, όμως οι Καλαβρύτων Βαρθολομαίος, Οιτύλου Προκόπιος και ο αρχιμανδρίτης Θεόκλητος Φαρμακίδης, υπερίσχυσαν αρνούμενοι την χορήγηση αδείας, διότι δεν συγκέντρωνε τα «απαιτούμενα προσόντα και εφόδια» [10]. Τελικά η άδεια του δόθηκε το 1851, όταν σχηματίστηκε κυβέρνηση υπό τον ναύαρχο Αντώνιο Κριεζή, κι έγιναν υπουργοί στελέχη της «Φιλορθόδοξης Εταιρείας» [11]. Έτσι με την στήριξη της κυβερνήσεως, ο Μητροπολίτης Αθηνών Νεόφυτος Μεταξάς, κατάφερε να πείσει την Ιερά Σύνοδο να χορηγήσει την αιτηθείσα και απορριφθείσα άδεια κηρύγματος.
Το έργο του
Ο Νεόφυτος υπήρξε μεγάλη Εκκλησιαστική και Εθνική προσωπικότητα και είναι ο μακροβιότερος όλων των Αρχιεπισκόπων της Εκκλησίας της Ελλάδος καθώς παρέμεινε στο Θρόνο του για 28 χρόνια. Διέθετε μόρφωση εκκλησιαστική, ζούσε βίο ενάρετο, άσκησε πολυσήμαντη ποιμαντορία, ήταν προικισμένος με σπάνια οξύνοια, απέραντη αγάπη για την πατρίδα και δυνατό πάθος για την ελευθερία. Ζώσθηκε πετραχήλι και καριοφύλι για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία και υπήρξε ένας από τους πιο μεγάλους αγωνιστές Ιεράρχες που ετίμησαν την Εκκλησία και την Ελλάδα και δικαίως κατατάσσεται στην πρώτη τάξη των αγωνιστών της Ελληνικής Εθνεγερσίας. Συμμετείχε σε όλα τα συμβούλια για την σύνταξη νόμων, την τακτοποίηση εκκλησιαστικών θεμάτων, καθώς και επίλυση διαφόρων προβλημάτων της Εκκλησίας και της κοινωνίας. Η Ελληνική Πολιτεία τον κατέταξε στην Α’ Τάξη των Αγωνιστών του 1821, για την μεγάλη προσφορά του στον υπέρ πίστεως και πατρίδος αγώνα.
Ήταν μέλος της «Φιλομούσου Εταιρείας» που ιδρύθηκε το 1812, και της «Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας» από την ίδρυσή της –το 1836- η οποία τον τίμησε με Δίπλωμα και αργυρό Μετάλλιο για τις υπηρεσίες του. Ο Νεόφυτος, Επίσκοπος Αθηνών και στη συνέχεια πρώτος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, όταν ο βασιλιάς Όθωνας αποφάσισε να μετατρέψει την Εκκλησία της Ελλάδος σε Αυτοκέφαλη, είναι ο πρώτος και ο μόνος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος που έχει καταγωγή από την Αθήνα. Εργάσθηκε με ζήλο για την ανάπτυξη της Εκκλησίας της Ελλάδος και των θεσμών της, και βρέθηκε αντιμέτωπος με τον όθωνα, τότε Βασιλιά της Ελλάδος, για την Εκκλησιαστική και Μοναστηριακή περιουσία.
Σύμφωνα με τον Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, ο Νεόφυτος ήταν «...εις των μεγάλων αγωνιστών Ιεραρχών, ενεργώς συμμετασχών του ιερού αγώνος και υπέρμαχος των εθνικών δικαίων», «...παράδειγμα αρετής έργω μεν και λόγω ταύτην διδάσκων», αλλά και «...ζηλωτής αυστηρός των δικαίων της Εκκλησίας τηρητής». Στις 18 Μαρτίου του 2000, έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του στην Αταλάντη, μπροστά από το μητροπολιτικο Ναό των Αγίων Θεοδώρων, από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χριστόδουλο Παρασκευαΐδη.
Συγγραφικό έργο
Έγραψε βιβλία και άρθρα θεολογικού και ιστορικού περιεχομένου. Μεταξύ τους τα έργα
- «Ομιλία Παραινετική», τον Απρίλιο του 1826, στο Ναύπλιο,
- «Ορθόδοξος Ομολογία», το 1828 στην Αίγινα,
- «Εγχειρίδιο των Επτά Μυστηρίων της Ανατολικής και Αποστολικής του Χριστού Εκκλησίας», το 1832 στην Αθήνα,
- «Ιερογραφικό Απάνθισμα», το 1840,
- «Ιερά ακολουθία της Οσίας μητρός ημών Φιλοθέης εξ Αθηνών», το 1842,
- «Ακολουθία του Οσίου Πατρος ημών Σεραφείμ, ασκήσαντος εν τω όρει Δομπού» [12], τα έτη 1828, στην Αίγινα, 1855 και 1861 [13].
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Αρχιεπίσκοποι Αθηνών-Πρόεδροι Ιεράς Συνόδου ecclesia.gr
- Μεταξάς Νεόφυτος kapodistrias.info
Παραπομπές
- ↑ Συνετέθη παρά του πανιερωτάτου...Νεοφύτου Μεταξά. Εν Αιγίνη: Εν τη Εθνική Τυπογραφία, 1828. anemi.lib.uoc.gr
- ↑ Αρχιεπίσκοποι Αθηνών-Πρόεδροι Ιεράς Συνόδου. Εκκλησία της Ελλάδος.
- ↑ [Ιστορικά ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α' (ο Παπαδόπουλος) είναι ο ο πρώτος «Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος», καθώς όλοι οι προγενέστεροι απ' αυτόν ήταν Μητροπολίτες Αθηνών που απλώς έφεραν τον τίτλο και «Πάσης Ελλάδος» και συγκαλούσαν μεν την Ιεραρχία, αλλά δεν είχαν ακόμη τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου.]
- ↑ Επικήδειος λόγος στην κηδεία του Νεόφυτου Μεταξά. anemi.lib.uoc.gr
- ↑ [Πίνακας Διονυσίου Τσόκου]
- ↑ [Στη Μονή Πεντέλης λειτουργούσε κρυφό σχολειό στο οποίο δίδαξαν, μεταξύ άλλων, ο δάσκαλος Βησσαρίων Ρούφος και ο Νεόφυτος Μεταξάς. Το σχολείο της Μονής συνέχισε τη λειτουργία του μέχρι το 1920.]
- ↑ [Ο Νεόφυτος Μεταξάς, που ως μοναχός συνέχισε την παράδοση των μοναχών της Πεντέλης να διδάσκουν τα σκλαβωμένα Ελληνόπουλα, γράφει, μεταξύ των άλλων, ότι «οι εφημέριοι των μοναστηριών και των ενοριών διετήρησαν, άλλοτε κρυφά και άλλοτε φανερά, με την διδασκαλίαν της πατρίου γλώσσης την παρακαταθήκην αμόλυντον και άμωμον».]
- ↑ [«Επίσκοπος Ταλαντίου Νεόφυτος Μεταξάς», Κώστας Β. Καραστάθης, Αθήνα 2011.]
- ↑ [Μετά την Απελευθέρωση, ανακηρύχθηκε από την Αντιβασιλεία η ανεξαρτησία της Εκκλησίας της Ελλάδος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το 1833 ιδρύθηκε η Επισκοπή Αττικής, που περιελάμβανε όλο τον σημερινό νομό, εκτός από τα νησιά, με έδρα την Αθήνα. Πρώτος Επίσκοπος διορίστηκε ο έως τότε Επίσκοπος Ταλαντίου Νεόφυτος Μεταξάς. Με την έκδοση του Πατριαρχικού Τόμου της 29ης Ιουνίου 1850, που παραχωρούσε το Αυτοκέφαλο στην Ελλαδική Εκκλησία, και τη συνακόλουθη έκδοση των Νόμων Σ’ και ΣΑ’ της 9ης Ιουνίου 1852, στις 2 Σεπτεμβρίου 1850 με Διάταγμα η Επισκοπή Αττικής ονομάστηκε Αθηνών και κατέστη η μοναδική Μητρόπολη του Ελληνικού Κράτους, ενώ ο Μητροπολίτης της ορίστηκε μόνιμος Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου. Το 1852, μετά την παραίτηση του αρχιερέα Σαμουήλ της προσωρινής Επισκοπής Αιγίνης, Αγκιστρίου και Σαλαμίνος, τα νησιά υπήχθησαν στη Μητρόπολη Αθηνών. Με το άρθρο 2 του Ν. 2891/21-7-1922, ΦΕΚ 124/25-7-1922, τ. Α’,, όλες οι Επισκοπές της χώρας κατέστησαν Μητροπόλεις, ενώ στον Μητροπολίτη Αθηνών δόθηκε ο τίτλος «Μακαριώτατος Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης της Ελλάδος». Με τον Καταστατικό Νόμο της Εκκλησίας της Ελλάδος της 31ης Δεκεμβρίου 1923, ΦΕΚ 387 τ. Α’, που καταρτίσθηκε μετά την εκλογή, χειροτονία και εγκατάσταση στον θρόνο των Αθηνών του Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, υλοποιήθηκε πρόταση της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος και ο Μητροπολίτης Αθηνών έλαβε τον τίτλο «Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος».]
- ↑ [Αθανάσιος Κοτταδάκης, «Αυτοί που άνοιξαν το δρόμο», Τήνος 1976.]
- ↑ [To 1839 η «Φιλορθόδοξη Εταιρεία» απαιτούσε «....καταδίωξιν και εξαφάνισιν από την Ελλάδα όλων των αμερικανικών σχολείων και των από τας Βιβλικάς Εταιρίας εκδοθέντων βιβλίων ανεξαιρέτως....».]
- ↑ [Στον Όσιο Σεραφείμ, η μνήμη του τιμάται στις 6 Μαΐου, οφείλεται η συνήθεια του αγιασμού των υδάτων μπροστά από τον Άγιο Σπυρίδωνα στον Πειραιά. Σύμφωνα με όσα γράφει στη διήγηση των θαυμάτων του Οσίου ο Νεόφυτος Μεταξάς, ο Όσιος Σεραφείμ, που γεννήθηκε περί το 1527 στο Ζέλι Λοκρίδος και το κοσμικό του όνομα ήταν Σωτήριος, στα τέλη του 16ου αιώνα έπεσαν στην Αττική σμήνη καταστρεπτικών ακρίδων που απειλούσαν τις καλλιέργειες στους αγρούς των Αθηναίων, τα δένδρα και τη βλάστηση. Οι κάτοικοι θυμήθηκαν τον Σεραφείμ που ασκήτευε στη Βοιωτία, τον έφεραν στον Πειραιά και τον παρακάλεσαν να τους απαλλάξει από τη θεομηνία. Ο Σεραφείμ, κατέβηκε στον Πειραιά, πήγε στο μοναστήρι «...και εκεί λιτανείας γενομένης έψαλεν αγιασμόν και ότε είπε το: "Σώσον Κύριε τον λαόν σου" και έβαλε τον Σταυρόν εις την θάλασσαν, ω του θαύματος! Άπαν το σμήνος των ακρίδων επισωρευθέν έπεσεν εις την θάλασσαν και απεπνίγει». Πολλοί ήπιαν από το νερό και «...εθεραπεύθησαν από των χρονίων αυτών νόσων».]
- ↑ «Ακολουθία του Οσίου Σεραφείμ Δομβούς». Ολόκληρο το έργο. anemi.lib.uoc.gr
