Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Έλληνας κορυφαίος στρατιωτικός και πολιτικός της Εθνεγερσίας του 1821, που διατέλεσε συγκυβερνήτης της Ελλάδος, ως μέλος της τριμελούς επιτροπής διακυβερνήσεως, μετά τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, γεννήθηκε στις 3 Απριλίου 1770, τη Δευτέρα μετά την Ανάσταση, στο Ραμοβούνι της Μεσσηνίας και πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου 1843 στο σπίτι του, στη γωνία των σημερινών οδών Κολοκοτρώνη και Λέκκα, στην Αθήνα, από εγκεφαλική συμφόρηση, λίγη ώρα μετά το γάμο του γιου του Κωνσταντίνου. Ο τάφος του βρίσκεται στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.
Το 1790 ο Κολοκοτρώνης παντρεύτηκε στο Λιοντάρι με την Αικατερίνη Καρούσου [1], η οποία πέθανε τον Αύγουστο του 1820 και ήταν η μικρότερη κόρη του προεστού του Ακόβου [2] της Φαλαισίας. Από το γάμο τους απέκτησαν 3 αγόρια, τον Πάνο, που σκοτώθηκε το 1825, το Γιάννη, μετέπειτα πρωθυπουργό της Ελλάδος, γνωστό ως Γιάννη και τον Κωνσταντίνο ή Κολίνο και δύο κορίτσια, την Γεωργίτσα που πέθανε μικρή και την Ελένη, η στα 1820 παντρεύτηκε με τον Νικήτα, τον αδελφό του Παπαφλέσσα. Το 1836 ο Κολοκοτρώνης απέκτησε, εκτός γάμου ένα ακόμη γιό, τον Πάνο Κολοκοτρώνη από τη σχέση του με την Μαργαρίτα Αγγελή Βελισσάρη [3].
| Συνοπτικές πληροφορίες |
|---|
| Γέννηση: 3 Απριλίου 1770 |
| Τόπος: Ραμοβούνι Μεσσηνίας (Ελλάδα) |
| Θάνατος: 4 Φεβρουαρίου 1843 |
| Τόπος: Αθήνα (Ελλάδα) |
| Σύζυγος: Αικατερίνη Καρούσου |
| Τέκνα: Πάνος Κολοκοτρώνης, |
| Υπηκοότητα: Ελληνική |
| Ασχολία: Στρατιωτικός, Εθνικός ήρωας, |
| Συνοπτικές πληροφορίες αξιώματος * Συγκυβερνήτες * |
| Έναρξη Θητείας: 9 Οκτωβρίου 1831 |
| Λήξη θητείας: 23 Μαρτίου 1832 |
| Προκάτοχος |
|
|
| Διάδοχος |
|
|
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Ο Θεόδωρος ήταν πρωτότοκος γιος του Κωνσταντίνου Κολοκοτρώνη. Η μητέρα του, η Ζαμπέτα (Ζόμπια ή Ζαμπία, εκ του Ελισάβετ: Ελιζαμπέτα, Ζαμπέτα, Ζαμπία) Κωτσάκη [4], κατάγονταν από την Αλωνίσταινα, ενώ η οικογένεια Κολοκοτρώνη καταγόταν από το Λιμποβίσι Αρκαδίας και αδέλφια του ήταν ο Χρήστος, ο Νικόλαος και ο Γιάννης. Τον βάφτισε ο Γιαννάκης Παλαμήδης από τη Στεμνίτσα, και του έδωσε το όνομα προς τιμήν του Θεόδωρου Ορλώφ. Ο πατέρας του είχε συμμετάσχει το 1770, στα Ορλωφικά και από το 1771 συγκρούστηκε με τους Τούρκους. Το 1779, μαζί με τα αδέλφια του Αποστόλη, Γιώργο και Αναγνώστη, συμμετείχε στην εξόντωση των Αλβανών που μάστιζαν την Πελοπόννησο.
Οικογενειακή κατάσταση
Η Σοφία, η αδελφή της συζύγου του Κολοκοτρώνη, παντρεύτηκε το Σταματέλο Τουρκολέκα ή Σταματελόπουλο, πατέρα του Νικηταρά του «Τουρκοφάγου». Το 1836 στην Αθήνα απέκτησε εκτός γάμου, με την πρώην μοναχή Μαργαρίτα Αγγελή Βελισσάρη, τον Πάνο Κολοκοτρώνη, τον οποίο αναγνώρισε με τη διαθήκη του στις 3 Μαΐου 1841, ως νόμιμο παιδί του. Το 1780 οι Τούρκοι με στρατό υπό τον Καπουδάν πασά, αποβιβάστηκαν στο Γύθειο και κατευθύνθηκε στην Καστάνιτσα, όπου ήταν το ορμητήριο του Κωνσταντή. Μετά από πολιορκία 12 ημερών ο Κωνσταντής και ο αρματολός Παναγιώταρος Βενετσανάκης με τις οικογένειες τους, επεχείρησαν έξοδο στην οποία σκοτώθηκε ο Κωνσταντής και δυο αδέλφια του, ενώ σώθηκε ο αδελφός του Αναγνώστης και η γυναίκα του μαζί με το Θεόδωρο και μια αδελφή του, οι οποίοι κατέφυγαν στην Αλωνίσταινα, στο πατρικό σπίτι της οικογένειας της μητέρας του. Το 1885, με τη μητέρα του εγκαταστάθηκαν στο Άκοβο, κοντά στο θείο του Αναγνώστη και διορίσθηκε κάπος στην επαρχία Λεονταρίου.
Οπλαρχηγός
Ο Θεόδωρος εντάχτηκε αρχικά στο σώμα του Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη, ο οποίος συγκρότησε την Ομοσπονδία των αρματολών και έγινε Γενικός αρχηγός της, ενώ τις θέσεις των υπαρχηγών ανέλαβαν οι Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και Αθανάσιος Πετμεζάς. Στη συνέχεια συγκρότησε δικό του σώμα και σε νεαρή ηλικία έγινε οπλαρχηγός και έκτοτε ως το 1821 υπήρξε συνεχώς άλλοτε αρματολός και άλλοτε κλέφτης και πολέμησε πολλές φορές με τους Τούρκους. Οι πρώτες του μάχες, που τον ανέδειξαν πολεμικό ηγέτη, ήταν εκείνες που έδωσε το 1792 για να βοηθήσει τον Ανδρούτσο, τον πατέρα του Οδυσσέα, εναντίον των Τούρκων, όταν ο γενναίος εκείνος επαναστάτης εγκαταλείφθηκε από την τσαρίνα Αικατερίνη Β' και προσπαθούσε με τους 400 άνδρες του να περάσει στη Στερεά, εγκαταλείποντας την Πελοπόννησο.
Το 1805, για να αποφύγει τη σύλληψή του από τους Τούρκους, προτίμησε τη θάλασσα καθώς απέκτησε τη δική του γαλλιότα και κούρσευε Τουρκικά πλοία. Στη συνέχεια κατέφυγε στη Ζάκυνθο, όπου έφτασε στις 10 Απριλίου 1806, και το 1807 ήρθε σε συνεννοήσεις με το Γάλλο στρατηγό Ντονζελότ, διοικητή της Κέρκυρας για εξέγερση στην Πελοπόννησο και την ίδρυση σ` αυτή χριστιανοοθωμανικής δημοκρατίας. όταν τα νησιά ήταν υπό Αγγλική κατοχή, υπηρέτησε στον αγγλικό στρατό σαν ταγματάρχης σε Σύνταγμα Ελλήνων εθελοντών και έμαθε άριστα τη στρατιωτική τέχνη. Μετά τη διάλυση του Συντάγματος Εθελοντών το 1816, ασχολήθηκε με το ζωεμπόριο και την 1η Δεκεμβρίου 1818 πραγματοποιήθηκε στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων της Ζακύνθου η τελετή μυήσεως του στην Φιλική Εταιρεία, από το φιλικό Νικόλαο Πάγκαλο, άλλοτε ταγματάρχη του Ρωσικού Στρατού που είχε υπηρετήσει στα Επτάνησα.
Συνάντηση με τον Καποδίστρια
Την άνοιξη του 1819 ο Ιωάννης Καποδίστριας, υπουργός Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, έφθασε στην Κέρκυρα για διακοπές και ο Κολοκοτρώνης πήγε να τον συναντήσει, όμως διέδωσε ότι θα μετέβαινε για να ζητήσει από τον αρμοστή των Ιονίων νήσων, Φρειδερίκο Μαίτλαντ,τους μισθούς που του όφειλαν από τη θητεία του στον Αγγλικό Στρατό. Ήταν μια ανώφελη συνάντηση καθώς ο μελλοντικός κυβερνήτης, δεν θέλησε να δημιουργήσει φρούδες ελπίδες σε όσους τον επισκέφθηκαν.
Ο Καποδίστριας αναφέρει στα «Απομνημονεύματα» του:
«...Συνομιλών με τους άνδρας τούτους, τους τόσο δυστυχείς, όσον και σεβαστούς, μετεχειρίσθην την γλώσσαν ην μοι είχεν ορίσει ο Αυτοκράτωρ, γλώσσαν άλλως τε, υπό τας τότε συνθήκας, σύμφωνον και προς τας ιδικός μου πεποιθήσεις. Προσεπάθησα να αποδείξω εις αυτούς ότι ο Αυτοκράτωρ της Ρωσίας ουδόλως ήτο διατεθειμένος να προκαλέση πόλεμον κατά των Τούρκων ή να περιπλέξη τας σχέσεις του μετά της Αγγλίας. Ότι παν, ό,τι ήτο κατορθωτόν να γίνει υπέρ αυτών άνευ κινδύνου προκλήσεως πολέμου, θα εγίνετο, αλλά προς τούτο έπρεπε αυτοί να οπλισθούν με υπομονήν και καρτερίαν προσπαθούντες εν τω μεταξύ να αναθρέψουν κα λώς και εθνικώς τα τέκνα των, επαφιέμενοι δε, προς τα λοιπά, εις τον χρόνον και την θείαν Πρόνοιαν».
Επαναστατική δράση
Ο Κολοκοτρώνης έφυγε από τη Ζάκυνθο στις 3 Ιανουαρίου 1821 και στις 6 Ιανουαρίου, έφτασε στην περιοχή Σκαμαρδούλα στην Καρδαμύλη της Μάνης, όπου φιλοξενήθηκε από το φίλο του Παν. Μούρτζινο. Στις 23 Μαρτίου 1821, ύψωσε με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στις 23 Μαρτίου 1821 τη σημαία της Επανάστασης στην Καλαμάτα και επικεφαλής πολλών άλλων αγωνιστών, την απελευθέρωσε και στη συνέχεια έλαβε μέρος σε επιχειρήσεις γύρω από την Τρίπολη Αρκαδίας, την οποία πολιόρκησε και κατέλαβε στις 23 Σεπτεμβρίου 1821, αφού προηγουμένως είχε νικήσει τους Τούρκους στις 27 Μαρτίου στην Καρύταινα, στις 12-13 Μαΐου στο Βαλτέτσι και αργότερα στα Δολιανά και στα Βέρβενα.
Ύστερα από τις επιτυχίες του αυτές η πρώτη ελληνική κυβέρνηση τον διόρισε στρατηγό και διέσωσε την Επανάσταση συντρίβοντας τη στρατιά του Δράμαλη το διάστημα από τις 26 έως τις 28 Ιουλίου 1822, στα Δερβενάκια. Εκλέχτηκε αρχιστράτηγος και κατέλαβε στις 30 Νοεμβρίου 1822, το Ναύπλιο. Στον εμφύλιο που ξέσπασε το 1824 σκοτώθηκε στις 13 Νοεμβρίου ο γιος του Πάνος, και ο ίδιος παραδόθηκε στις 30 Δεκεμβρίου στην κυβέρνηση και φυλακίστηκε στην στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στην Ύδρα. Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, ανάγκασε τους πολιτικούς να τον απελευθερώσουν, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον θανάσιμο κίνδυνο. Ο Κολοκοτρώνης κήρυξε γενική επιστράτευση και ανέκοψε την πορεία του Ιμπραήμ παρενοχλώντας συνέχεια το στρατό του, ενώ κράτησε ψηλά το ηθικό του πληθυσμού και παράλληλα διακήρυξε ότι αξίζει «φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους».
Στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στην Ύδρα, όπου φυλακίστηκε ο Κολοκοτρώνης έμεινε μέχρι τις 17 Μαΐου 1825, όταν κι αποφυλακίστηκε με διάταγμα γενικής αμνηστίας. Στη διάρκεια της κρατήσεως του τον φρόντιζε η μοναχή Μαργαρίτα Βελισσάρη, η οποία με την αποφυλάκιση του αποσχηματίστηκε, τον ακολούθησε στο υπόλοιπο της ζωής του και από τη σχέση τους γεννήθηκε ο Πάνος Κολοκοτρώνης, όπως ήταν το όνομα του σκοτωμένου πρωτότοκου Πάνου Κολοκοτρώνη, που φονεύτηκε στο δεύτερο εμφύλιο το 1824. Ο Κολοκοτρώνης αναγνώρισε τον Πάνο στη διαθήκη του, ενώ την Μεγάλη Τεσσαρακοστή του 1842 όταν θέλησε να αποχαιρετήσει τα μέρη που πολέμησε, να συναντήσει παλιούς του συμπολεμιστές, να συγχωρεθεί και να συγχωρήσει, πήρε μαζί του και τον τότε 6χρονο Πάνο.
Πολιτική δράση
Μετά την εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια, ο Κολοκοτρώνης έγινε υποστηρικτής του, ενώ όταν έγινε η εκλογή του βασιλιά Όθωνα, ήρθε σε σύγκρουση με την αντιβασιλεία, η οποία τον απέκλεισε από το στρατό, και τον καταδίκασε στην ανεργία και τη φτώχεια. Στις 7 Σεπτεμβρίου 1833 συνελήφθη με τους Δημήτριο Πλαπούτα, Νικόλαο Κριεζώτη και Τσάμη Καρατάσο, για ανατρεπτική δράση. Στις 20 Μαρτίου 1834 παραπέμφθηκε σε δίκη στο Ναύπλιο, δικάστηκε για εσχάτη προδοσία και καταδικάστηκε σε θάνατο στις 25 Μαΐου 1834, όπως και ο Δημήτριος Πλαπούτας. Την απόφαση δεν υπέγραψαν οι δικαστές Γεώργιος Τερτσέτης και Αναστάσιος Πολυζωίδης, ενώ η ποινή του δεν εκτελέστηκε. Με την ενηλικίωση του, ο Όθωνας υπέγραψε τα σχετικά διατάγματα και στις 27 Μαΐου 1835, μαζί με τον Πλαπούτα, αποφυλακίστηκε σχεδόν τυφλός και με πολλά προβλήματα υγείας.
Διακρίσεις
Στον Κολοκοτρώνη απονεμήθηκε από τον βασιλιά Όθωνα,
- ο βαθμός του στρατηγού,
- διορίσθηκε σύμβουλος Επικρατείας εν ενεργεία και του
- απονεμήθηκε ο Μεγαλόσταυρος του Σωτήρος, ενώ
- διορίστηκε ως μέλος της επιτροπής για την ανέγερση του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μιλώντας στην Πνύκα [5] στις 7 Οκτωβρίου 1838, ο Κολοκοτρώνης είπε:
«Όταν αποφασίσαμε να κάμομε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα ούτε πώς δεν έχομε άρματα ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε: “πού πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιταροκάραβα βατσέλα;”, άλλά ως μία βροχή έπεσε εις όλους μας ή επιθυμία της ελευθερίας μας, και όλοι, και ο κλήρος μας και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι, εσυμφωνήσαμε εις αυτό το σκοπό και εκάμαμε την Επανάσταση».
H πατρίδα, τιμώντας τον εθνικό ήρωα, του έστησε χάλκινο ανδριάντα, έργο του γλύπτη Σώχου, που τον παριστάνει έφιππο, στο Ναύπλιο και έναν όμοιό του στην Αθήνα, μπροστά στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής. Η συμβολή του υπήρξε γενικά από τις πιο αποφασιστικές για την έκβαση του αγώνα. Χωρίς αυτόν η Επανάσταση θα είχε ίσως συντριβεί και δε θα φτάναμε ποτέ στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου, στην οποία οφείλεται η απελευθέρωση.
Απομνημονεύματα
Τη γεμάτη περιπέτειες και ηρωισμούς ζωή του ο Κολοκοτρώνης την εξιστόρησε στα «Απομνημονεύματα» του, που τα υπαγόρευσε στον λόγιο Γεώργιο Τερτσέτη. Το κείμενο κυκλοφόρησε το 1851 με τον τίτλο
- «Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836»,
τα οποία αποτελούν πολύτιμη πηγή για την Ελληνική Εθνεγερσία του 1821 και μνημείο της νεοελληνικής γραμματείας.
Tο τέλος του
Στο Ναύπλιο, το Μάιο του 1841, ο συμβολαιογράφος Χαράλαμπος Παπαδόπουλος συνέταξε τη διαθήκη του Κολοκοτρώνη, την οποία ο ιστορικός Τάκης Κανδηλώρος δημοσίευσε το 1906, στην έκδοση «Αρκαδική Επετηρίς». Λίγο καιρό πριν πεθάνει ο Κολοκοτρώνης ταξίδεψε, μαζί με τον γιο του Πάνο, όλη την Πελοπόννησο, τις Σπέτσες και την Ύδρα, όπου συμφιλιώθηκε με τον Κουντουριώτη και με τον Μέξη, και την 1η Φεβρουαρίου 1843, πάντρεψε τον Κωνσταντίνο (Κολίνο) με την εγγονή του άλλοτε ηγεμόνα της Βλαχίας, πρίγκηπα Ιωάννη Καρατζά.
Στις 3 Φεβρουαρίου 1843, 11.00 το πρωί, ο Κολοκοτρώνης είπε τα τελευταία του λόγια προς τον γιο του τον Γενναίο κι άφησε την τελευταία του πνοή. Του φόρεσαν τη στολή του στρατηγού και τα τσαρούχια του, τον έζωσαν με το σπαθί με το οποίο ξεκίνησε τον Αγώνα, καθώς και την περικεφαλαία με τη στολή που φορούσε στα Επτάνησα. Το Συμβούλιο της Επικρατείας διέκοψε την προγραμματισμένη συνεδρίαση του, τα μέλη του, πήγαν στο σπίτι του νεκρού για να εκφράσουν τα συλλυπητήρια τους και το υπουργικό συμβούλιο διέταξε τριήμερο εθνικό πένθος. Την ημέρα της κηδεία του η νεκρώσιμη πομπή διέσχισε την οδό Ερμού και μέσω της οδού Αιόλου, έφθασε στο Μητροπολιτικό ναό της Αγίας Ειρήνης, όπου ψάλθηκε η νεκρώσιμη ακολουθία και ο εκκλησιαστικός ρήτορας Οικονόμου εξ Οικονόμων, εκφώνησε τον επικήδειο λόγο. Ο Κολοκοτρώνης τάφηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών έχοντας κάτω από τα τσαρούχια του την Τουρκική Σημαία, την οποία πατούσε συμβολικά ώστε να θυμούνται οι Έλληνες πόσο μισούσε τους Τούρκους. Στις 8 Φεβρουαρίου 1854 ο έφιππος ανδριάντας του τοποθετήθηκε στη θέση που βρίσκεται σήμερα, μπροστά στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής, στην Αθήνα.
Στις 10 Οκτωβρίου 1930 τα οστά του διακομίσθηκαν στο Μνημείο των προκρίτων, δίπλα στην πλατεία Άρεως της Τρίπολης στην Αρκαδία, και στις 25 Σεπτεμβρίου 1933, τοποθετήθηκαν σε κρύπτη στη βάση του ανδριάντα του, που τον αναπαριστά πάνω στο άλογό του. Στις 25 Μαρτίου 1942, οι Ιταλοί καραμπινιέροι τμήμα του στρατού κατοχής των δυνάμεων του Άξονα που κατείχαν την Ελλάδα, οργισμένοι από τον εορτασμό της επετείου που διοργάνωσε ο τότε Δήμαρχος Τριπόλεως Ιωάννης Τσουτσάνης που διοργάνωσε μεγαλοπρεπή δοξολογία στους Άγιους Ταξιάρχες και τελετή στο μνημείο πεσόντων και μετά από διαταγή του διοικητή τους Φεστούτσι βεβήλωσαν το μνημείο των πεσόντων, άνοιξαν την κρύπτη και σκόρπισαν τριγύρω τα οστά του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Το ίδιο βράδυ, ο Δήμαρχος με τη βοήθεια του γιού του Γιώργου Τσουτσάνη [6] συγκέντρωσαν τα διασκορπισμένα οστά του Κολοκοτρώνη, τα έπλυναν και τα αρωμάτισαν και στη συνέχεια τα μετέφεραν στην κρύπτη που στο μεταξύ είχε επισκευαστεί [7].
Ο όρκος του Κολοκοτρώνη
Ο «Όρκος του Κολοκοτρώνη», ένα έγγραφο μοναδικής ιστορικής σημασίας και ανεκτίμητης αξίας. Το έγγραφο είναι η απόφαση των Μελών της Πελοποννησιακής Γερουσίας, στις 16 Οκτωβρίου 1822, να ενεργήσουν από κοινού για τη σωτηρία της πατρίδος και φέρει τις υπογραφές όλων των μελών της. Έχει μελετηθεί από το 1934 και έχει πιστοποιηθεί η γνησιότητά του. Το έγγραφο δημοπρατήθηκε στην Αθήνα, την Πέμπτη 14 Μαρτίου 2019, από τον οίκο δημοπρασιών «Βέργος». Μετά από μια διαδικασία, που από την τιμή εκκινήσεως των 11.000 ευρώ έφτασε στο ποσό των 80.000 ευρώ, συνολικά 116.000 ευρώ με την αμοιβή προμήθειας και τους φόρους, το έγγραφο με τον όρκο του Κολοκοτρώνη αποκτήθηκε από το «Ίδρυμα Μιχαήλ Στασινόπουλος» [8] [9]. Καθοριστικό ρόλο στην απόκτηση του από το ίδρυμα, διαδραμάτισε ο στρατηγός Νικηφόρος Κομίνης, ήρωας του πολέμου της Κύπρου τον Ιούλιο του 1974.
Εξωτερικές συνδέσεις
- Απομνημονεύματα Κολοκοτρώνη Ebooks.Gr
- Βιογραφία Θεόδωρου Κολοκοτρώνη Truthison.com
- Θεόδωρος Κολοκοτρώνης Flamehistory.blogspot.com
- Βιογραφία Θεόδωρου Κολοκοτρώνη Pare Dose.Net
- Ο τάφος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη Τάκης Κανδηλώρος
Παραπομπές
- ↑ [Η Αικατερίνη Καρούσου, γεννημένη μεταξύ των ετών 1772-1976, ήταν η μικρότερη κόρη του προεστού της Άκοβας (ή Άκοβου) ∆ηµήτρη Καρούσου (η Καρούτσου) του «Βιλαετίλη». Αδελφή της Αικατερίνης ήταν η Σοφία, η μητέρα του Νικήτα Σταματελόπουλου, από το χωριό Τουρκολέκα. Την εποχή του γάμου του ο Κολοκοτρώνης ήταν 20 χρονών και οπλαρχηγός του Λεονταρίου. Την προίκα της Αικατερίνης αποτελούσαν λίγα αιγοπρόβατα, δυο χαμόσπιτα και περί τα δέκα στρέμματα αμπελώνες. Η οικονομική κατάσταση τους ήταν εξαιρετικά δύσκολη και, όπως γράφει ο Κανέλλος Δεληγιάννης, ωθούσε τον Κολοκοτρώνη στην ζωοκλοπή και λησταποδοχή. Η Αικατερίνη ακολούθησε τον Κολοκοτρώνη δυο φορές στην εξορία στην Ζάκυνθο, όπου γέννησε τα παιδιά της και άφησε την τελευταία της πνοή, τον Αύγουστο του 1820. Ο θάνατός της συγκλόνισε τον Κολοκοτρώνη και όπως γράφει ο Γεώργιος Τερτσέτης: «Εἰς τὸ μνημόσυνόν της ἐπῆρε εἰς τὸ κεφάλι του τὸν δίσκον μὲ τὰ κόλυβα ἀπὸ τὸ σπίτι του ἕως εἰς τὴν ἐκκλησίαν, σημεῖον τῆς ἀγάπης του».]
- ↑ [Η Άκοβα υπήρξε μια μεσαιωνική πόλη κοντά στο σημερινό χωριό Βυζίκι Αρκαδίας η οποία την περίοδο της Τουρκοκρατίας αποτελούσε το τέταρτο τμήμα του βιλαετίου της Καρύταινας και ονομαζόταν και Πέρα Μεριά.]
- ↑ [H Μαργαρίτα κόρη του Αγγελή Βελισσάρη, από τα Χαλικιάνικα ένα ορεινό χωριό της πρώην Επαρχίας Καλαβρύτων, ήταν μοναχή στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στην Ύδρα, την εποχή που ο Κολοκοτρώνης κρατούνταν εκεί, φυλακισμένος από την κυβέρνηση του Κουντουριώτη. Όταν ο Κολοκοτρώνης απελευθερώθηκε η Μαργαρίτα αποσχηματίστηκε και τον ακολούθησε. Έμεινε μαζί του ως το θάνατο του όμως δεν νομιμοποίησαν τη σχέση τους ποτέ.]
- ↑ [222 χρόνια μετά Αθανάσιος Iω. Τερζάκης (Κωτσάκης)]
- ↑ [Ο λόγος του Κολοκοτρώνη στην Πνύκα.]
- ↑ [O Γιώργος Τσουτσάνης, που έσωσε με κίνδυνο της ζωής του τα οστά του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, μαζί με τον πατέρα του τότε Δήμαρχο Τριπόλεως Γιάννη Τσουτσάνη, πέθανε στις 13 Απριλίου 2020, ανήμερα της Κυριακής των Βαΐων, σε ηλικία 91 ετών.]
- ↑ [1942: Ποιος έσωσε τα οστά του Κολοκοτρώνη που Ιταλοί καραμπινιέρι είχαν σκορπίσει στις λάσπες (pics) fosonline.gr, 7 Νοεμβρίου 2020.]
- ↑ [Στο Ίδρυμα Μ. Στασινόπουλος ο «Όρκος του Κολοκοτρώνη».]
- ↑ [Ίδρυμα Μιχαήλ Δ. Στασινόπουλος. ]
