Γεώργιος Φωτεινός

Ο Γεώργιος Θ. Φωτεινός, Έλληνας εθνικιστής, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών , διαπρεπής γιατρός δερματολόγος-αφροδισιολόγος, αναμορφωτής του κλάδου της δερματολογίας-αφροδισιολογίας στην Ελλάδα, καθηγητής δερματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών πρωτοπόρος στον αντιαφροδισιακό αγώνα στην Ελλάδα που μελέτες του και τα δημοσιεύματά του θεωρούνται σταθμός στην εξέλιξη της δερματολογίας στην Ελλάδα, στενός συνεργάτης του Εθνικού καθεστώτος της 4ης Αυγούστου και του Πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, γεννήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 1878 στο χωριό Μυλοπόταμος Κυθήρων και πέθανε στις 22 Φεβρουαρίου 1958 στην Αθήνα. Η νεκρώσιμη ακολουθία του τελέστηκε την Τρίτη 25 Φεβρουαρίου στις 11:00 το πρωί από τον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών και ακολούθησε η ταφή του στο Α' Νεκροταφείο, όμως αργότερα τα οστά του μετεφέρθησαν στη γενέτειρα του, και εναποτέθηκαν σε τάφο στο προαύλιο του Αγίου Χαραλάμπους Μυλοποτάμου.

Ο Φωτεινός ήταν άγαμος και δεν απέκτησε απογόνους.

Βιογραφικά στοιχεία

Πατέρας του Γεώργιου ήταν ο Θεόδωρος Φωτεινός.

Σπουδές

Ο Γεώργιος παρακολούθησε τα μαθήματα της εγκυκλίου εκπαιδεύσεως στα Κύθηρα και ακολούθως στη Γαλλική Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης στη Μικρά Ασία, όπου μέλη της ευρύτερης οικογένειας Φωτεινού διατηρούσαν ακμάζουσες επιχειρήσεις, μεταξύ τους και η Ελληνική Φαρμακοποιΐα Γεωργίου Φωτεινού , μακρινού προγόνου του. Το 1894 ενεγράφη στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού Πανεπιστημίου και ως φοιτητής διατέλεσε βοηθός της εγχειρητικής και τοπογραφικής Ανατομίας του καθηγητού Παύλου Ιωάννου. Αποφοίτησε το 1898 με πτυχίο διδάκτορος της Ιατρικής και στη συνέχεια αρίστευσε και στις πρακτικές εξετάσεις. Ως διδάκτορας διορίστηκε βοηθός του νοσοκομείου των δερματικών παθήσεων στο πλευρό των καθηγητών Ιωάννου, Καλλιοντζή και Κατερινόπουλου. Το 1902 εγκατέλειψε την Ελλάδα και συνέχισε τις σπουδές του στο εξωτερικό, παρακολουθώντας μαθήματα δερματολογίας και συφιλιδολογίας στο Παρίσι [Hôpital Saint-Louis] μεταξύ 1902 και 1905 και συνέχισε την εκπαίδευση του στο Βερολίνο με τον καθηγητή Oskar Lassar, όπου γνώρισε τον γλύπτη Heinrich Kasten, ο οποίος του δίδαξε τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες στον τομέα της ιατρικής χυτεύσεως, ενώ παρακολούθησε μαθήματα στο Λονδίνο και στην Βιέννη.

Διδακτική δραστηριότητα

Επιστρέφοντας στην Αθήνα ο Φωτεινός διορίστηκε επιμελητής της κλινικής Αφροδισίων νόσων και στη συνέχεια επιλέχθηκε ως Τακτικός καθηγητής των αφροδισιακών και δερματικών νοσημάτων του Πανεπιστημίου Αθηνών, επί πρωθυπουργίας του Στέφανου Δραγούμη. Το 1914 ίδρυσε και λειτούργησε την Ελληνική Αφροδισιολογική και Δερματολογική Εταιρεία και το 1915 διατέλεσε κοσμήτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Την 1η Δεκεμβρίου του 1935 με την ιδιόχειρη διαθήκη του ο Φωτεινός κληροδότησε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το ακίνητο ιδιοκτησίας του επί των οδών Γ' Σεπτεμβρίου 42 και Πολυτεχνείου. Το κτίσμα, κατασκευής του 1920, έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο και έργο τέχνης. Το Ακαδημαϊκό έτος 1936-37 ο Φωτεινός αναγορεύθηκε Αντιπρύτανης και το επόμενο έτος Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών έως το 1941 , καθώς και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Τον ίδιο χρόνο ήταν αντιπρόεδρος του αυτοτελούς κρατικού ιδρύματος «Λαϊκά Υπνωτήρια», το οποίο υπαγόταν στο υπουργείο Κρατικής Αντιλήψεως, όπως ονομαζόταν τότε το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Το ίδρυμα διοικούνταν από Συμβούλιο και εποπτευόταν από το Πατριωτικό Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας και Αντιλήψεως [Π.Ι.Κ.Π.Α.]. Πρόεδρος του Συμβουλίου ήταν ο καθηγητής της Εγκληματολογίας Κωνσταντίνος Γαρδίκας ενώ μέλη του ήταν εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής, καθώς και ο διοικητής της Δημόσιας Ασφάλειας εθνικιστής αστυνόμος Σπυρίδων Παξινός. Ο Φωτεινός δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών μεταξύ των ετών 1910-1946 και οι ειδικότητές του ήταν οι δερματικές παθήσεις όπως η λέπρα. Επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την εκπαίδευση και τη διάδοση της γνώσεως σχετικά με τα αφροδίσια νοσήματα και το 1954 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών .

Επιστημονική δραστηριότητα

Το 1910 ο Φωτεινός ανέλαβε τη διεύθυνση του Νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός» , σύμφωνα με τη διαθήκη της Ιφιγενείας Συγγρού, καθώς διατηρούσε στενή επαφή με επιστήμονες από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, ήταν δε επιστημονικά προσανατολισμένος κυρίως προς το Παρίσι και με σαφή επίδραση της Γαλλικής Σχολής. Το 1912 με φροντίδα του Φωτεινού, που υπήρξε ο εμπνευστής και κατασκευαστής των προπλασμάτων, τεχνική που παρά τις προσπάθειες του δεν διδάχθηκε στο Παρίσι, δημιούργησε το Μουσείο Κέρινων Προπλασμάτων Δερματικών και Αφροδίσιων Νοσημάτων στο νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός» με 1660 κέρινα προπλάσματα αφροδισίων και δερματικών νόσων, που πλέον θεωρείται το τρίτο μεγαλύτερο στον κόσμο, μετά απ' αυτή του Παρισιού [Hôpital Saint-Louis] και της Βιέννης [Narrenturm].

Στο Πανεπιστήμιο στο Παρίσι τα συμπτώματα των ασθενειών διδάσκονταν από κέρινα ομοιώματα και ο Φωτεινός ζήτησε να του μάθουν την τέχνη όμως, ο Μπαρέτα, [Jules Baretta] ο κατασκευαστής των κέρινων ομοιωμάτων του Μουσείου St. Louis που είναι το μεγαλύτερο και παλαιότερο στον κόσμο, αρνήθηκε. Τελικά ο Φωτεινός διδάχθηκε την τεχνική στο Βερολίνο. Για την κατασκευή ομοιωμάτων χρησιμοποιούσε ως μοντέλα, τους ασθενείς του, στους οποίους άλλαζε βασικά χαρακτηριστικά του προσώπου τους για να μη στιγματιστούν. Το 1913 ο Φωτεινός παρουσίασε εξήντα ομοιώματα του, που απεικόνιζαν σωματικές βλάβες από κρυοπαγήματα και τραυματισμούς των Ελλήνων στρατιωτών στη μάχη του Μπιζανίου στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, στη Στρατιωτική Σχολή του Παρισίου Val de Grace και γιατρός Arnaud, τον παρακάλεσε να μην τα πάρει πίσω στην Ελλάδα. Έτσι ο Φωτεινός τους τα δώρισε. Ο καθηγητής μετέφερε τη γνώση της κατασκευής προπλασμάτων και σε συνεργάτες του, ώστε να συνεχίσουν το έργο του, μεταξύ τους και ο ζωγράφος Κώστας Μητρόπουλος, ο οποίος έφτιαξε τα περισσότερα εκθέματα. Το τελευταίο κέρινο ομοίωμα δημιουργήθηκε το 1958.

Στη δεκαετία του 1920 για τη διάγνωση της σύφιλης χρησιμοποιούνταν το τεστ Βάσερμαν, που έπρεπε να βγαίνει αρνητικό, και ως αγωγή και ως θεραπεία προτείνονταν το «606», το οποίο συμπληρωνόταν με μία δόση υδράργυρου, φάρμακο που διαφημιζόταν στις εφημερίδες από τον Φωτεινό. Η ενδοφλέβια θεραπεία του ήταν οδυνηρή, επικίνδυνη και απαιτούσε μεγάλη προσοχή, ώστε να μην καταστρέψει τα νεφρά του ασθενούς. Το καλοκαίρι του 1920 ο Φωτεινός, σε έκθεση του προς τον υπουργό των Eσωτερικών Κωνσταντίνο Pακτιβάν, κατήγγειλε την έλλειψη «των αναγκαιούντων προφυλακτικών μέτρων», τονίζοντας ότι αυτή θα δημιουργούσε κατάσταση «επικίνδυνη διά το μέλλον του έθνους ημών», που δεν θ’ αργούσε να καταστεί «πολύ δυσχερής ώστε να διορθωθεί». Για την απάλειψή της πρότεινε «προς άμεσον εφαρμογήν» μία σειρά από μέτρα ώστε να καταστεί δυνατή η περιστολή και η διάδοση των αφροδισίων «ιδία εν τη πρωτευούση του βασιλείου». Προς καταπολέμηση της σύφιλης ο Φωτεινός ανέφερε την «ευρυτάτης εφαρμογής σαλβαρσάνη, νεοσαλβαρσάνη και νοβαρσενοβενζόλη», την επονομαζόμενη ως «φάρμακο του Ehrlich», που χορηγούνταν στο νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός στην Αθήνα. Σύμφωνα με τον ίδιο, «μέχρι νεωτέρων παρατηρήσεων... η σύφιλις ιάται μόνον διά του νέου φαρμάκου» και πρέπει να υπάρχει συνδυασμός της παλιάς με τη νέα θεραπεία .

Συγγραφικό έργο

Ο Φωτεινός συνέγραψε αρκετές πρωτότυπες επιστημονικές διατριβές στα Γαλλικά και τα Γερμανικά, οι οποίες απέσπασαν ευμενή σχόλια Γάλλων και Γερμανών πανεπιστημιακών καθηγητών. Αυτοτελώς κυκλοφόρησαν, μεταξύ άλλων, τα έργα του:

• «Η ιστορία της συφιλίδος από μικροβιολογικής επόψεως και το τρεπόνημα το ωχρόν ως παθογόνον αίτιον αυτής. Λόγος εναρκτήριος εκφωνηθείς εν τη μεγάλη αιθούση της Νομικής Σχολής τη 27 Οκτωβρίου 1910», τυπογραφείο «Π. ∆. Σακελλαρίου», Αθήνα, 1911,
• «Η δράσις του Νοσοκομείου Ανδρέου Συγγρού κατά τον Ελληνοτουρκικόν και Ελληνοβουλγαρικόν πόλεμον του 1912- 1913 και τα εξ αυτής πορίσματα και διδάγματα», «Εθνικό Τυπογραφείο», Αθήνα, 1916,
• «Εγχειρίδιον Αφροδισίων Νόσων» των Augagneur-Carle, μετάφραση Γεωργίου Θ. Φωτεινού, εκδότης «Βασιλικόν Τυπογραφείον Ν. Α. Χιώτη», Αθήναι, 1918,
• «Σωθήτε από τα αφροδίσια πάθη. Σύφιλιν Βλεννόρροιαν Μαλακά Έλκη. Συμβουλαί διά τους αρρώστους και διά τους υγιείς», έκδοση «Εθνικό Τυπογραφείο», Υπουργείον Εσωτερικών-Διεύθυνσις Δημοσίας Υγείας και Δημοσίας Αντιλήψεως, Αθήνα, 1921,
• «Το ημέτερον θεραπευτικόν σύστημα κατά της συφιλίδος», εκδότης «Ι.Λ. Αλευρόπουλος και Σία», Αθήνα, 1938,
• «Ο αντιαφροδισιακός αγών εν Ελλάδι», εκδότης «Ι.Λ. Αλευρόπουλος και Σία», Αθήνα, 1939.

Μνήμη Γεωργίου Φωτεινού

Ο Φωτεινός με τον δυναμισμό που τον διέκρινε, με την δημιουργική προσωπικότητα του και παρά τις αντίξοες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες αλλά και τις συνεχείς πολεμικές αναμετρήσεις στις οποίες ενεπλάκη η Ελλάδα κατάφερε να οργανώσει την κλινική του νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός» με βάση τα διεθνή δεδομένα και να καθιερώσει υψηλά πρότυπα εκπαιδεύσεως για την ειδικότητα της Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας. Στη διάρκεια της Κατοχής της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα, όταν σημαντικός αριθμός Ιταλών και Γερμανών στρατιωτών ασθένησαν από σύφιλη, ο καθηγητής Φωτεινός συνελήφθη και φυλακίστηκε στα κρατητήρια της Γκεστάπο με την κατηγορία της δολιοφθοράς κατά των Γερμανικών δυνάμεων δια μέσου της διασποράς της νόσου. Απλά, η έλλειψη τροφίμων στο νοσοκομείο είχε οδηγήσει τις έγκλειστες ασθενείς ιερόδουλες να δραπετεύουν κατά δεκάδες, προκειμένου να μεταβούν στους οίκους ανοχής, εξασφαλίζοντας έτσι τη σίτισή τους. Ο Φωτεινός, που παρέμεινε ως διευθυντής της κλινικής στο νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός» ως το 1946, πραγματοποίησε μεγάλο αγώνα για την ενημέρωση του κοινού, αλλά και του ιατρικού προσωπικού και ήταν ο «κατάλληλος άνθρωπος, στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή» όπως έγραφαν τα πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών. Ανιψιός του ήταν ο Παναγιώτης Β. Φωτεινός ο οποίος το 1939 έγινε Επικουρικός Καθηγητής στην έδρα της Δερματολογίας και το 1947, λόγω κενώσεως της Έδρας, έγινε Εντεταλμένος Έκτακτος Καθηγητής και από το 1950 ως το 1964 Τακτικός Καθηγητής.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Γεώργιος Φωτεινός-Σκιαγραφία Ημερολόγιο Σκόκου]
• Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός»-Ιστορική Αναδρομή 109 Χρόνια Ιστορίας]
• [Γεώργιος Θ. Φωτεινός Πανδέκτης]
• [Γεώργιος Θ. Φωτεινός, ο Κυθήριος ακαδημαϊκός, καθηγητής της δερματολογίας. eleniharou.gr]
• [Φωτεινός Γεώργιος Απεικόνιση: ανάγλυφο, δημιουργός: Μιχάλης Τόμπρος]

Διαβάστε τα λήμματα

4η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1936 Πολιτικά πρόσωπα Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς Υπουργοί Κορυζής Αλέξανδρος Αλιβιζάτος Χαράλαμπος Αποστολίδης Ανδρέας Δημητράτος Αριστείδης Δουρέντης Ιωάννης Ζαφειρόπουλος Γεώργιος Κάβδας Περικλής Κριμπάς Ηλίας Κυριακόπουλος Μενέλαος Κυριακός Γεώργιος Μανιαδιάκης Κωνσταντίνος Μπουρμπούλης Κοσμάς Νικολαΐδης Γεώργιος Νικολούδης Θεολόγος Οικονομάκος Πέτρος Οικονόμου Άγγελος Παπαβασιλείου Ιπποκράτης Παπαδήμας Νικόλαος Παπαχελάς Αλέξανδρος Πάσσαρης Μιχαήλ Πλατής Κωνσταντίνος Πολυζωγόπουλος Σταύρος Σπέντζας Νικόλαος Σκυλακάκης Θεόδωρος Ταμπακόπουλος Άγις Τζίφος Αμβρόσιος Υποστηρικτές (1ο) Οργανώσεις Ε.Ο.Ν. [Εθνική Οργάνωση Νέων] Επικεφαλής Κανελλόπουλος Αλέξανδρος Πολιτικά στελέχη Αρβανίτης Ιωάννης Αργυρόπουλος Μιχαήλ Βουγιουκλάκης Ιωάννης Ζαμάνης Ζήσης Καραϊσκάκη Σίτσα Κοτζιάς Κωνσταντίνος Κύρου Αχιλλέας Αξιωματικοί Παξινός Σπυρίδων Πιτσίκας Ιωάννης Σακελλαρίου Αλέξανδρος Λογοτέχνες Αγγελομάτης Χρίστος Γεδεών Σοφία Καμπάνης Άριστος Μπαστιάς Κωνσταντίνος Πρεβελάκης Παντελής Σεφέρης Γεώργιος Φουσάρας Ι. Γεώργιος Καλλιτέχνες Βέμπο Σοφία Υποστηρικτές (2ο) Θεολόγοι Τσιριντάνης Αλέξανδρος Πανεπιστημιακοί Βλησίδης Θρασύβουλος Κιτσίκης Νικόλαος Κούμαρος Νικόλαος Κυριακίδης Στίπλων Λούβαρις Νικόλαος Μαρινάτος Σπυρίδων Τουρνάκης Ιωάννης Φωτεινός Γεώργιος Πολιτικοί Πλεύρης Κωνσταντίνος Τουρκοβασίλης Θεόδωρος

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org