Ζήσης Ζαμάνης
Ο Ζήσης Ζαμάνης, Έλληνας εθνικιστής, ιδεαλιστής παιδαγωγός, εκπαιδευτικός της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαιδεύσεως, διδάσκαλος των παιδιών της βασιλικής οικογένειας της Ελλάδος την οποία ακολούθησε στη διάρκεια της εξορίας της στην Ελβετία και επέστρεψε μαζί της στην Ελλάδα, συνεργάτης του καθεστώτος της «4ης Αυγούστου» και του πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, διευθυντής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης και Γενικός Επιθεωρητής μέχρι το 1940, γεννήθηκε το 1873, ή σύμφωνα με άλλη πηγή το 1874, στην Ανατολή της Σιάτιστας και πέθανε το 1954 στην Αθήνα.
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Ο Ζήσης Ζαμάνης παρακολούθησε τα μαθήματα της εγκύκλιας εκπαιδεύσεως και στη συνέχεια φοίτησε και αποφοίτησε από το «Τραμπάντζειο» γυμνάσιο της Σιάτιστας, ενώ με υποτροφία του κληροδοτήματος Μανούση, μετά από την παρακολούθηση των μαθημάτων του «Φιλοσοφικού Φροντιστηρίου» [1] στο οποίο αρίστευσε, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας από την οποία αποφοίτησε αριστούχος. Εργάστηκε στην «Αναξαγόρειο Σχολή» στα Βουρλά της Μικράς Ασίας και από το 1903 μέχρι το 1906, με υποτροφία του «Βελλιείου» κληροδοτήματος, σπούδασε Φιλοσοφία και Παιδαγωγικά στα Πανεπιστήμια της Ιένας, της Λειψίας και του Βερολίνου.
Εκπαιδευτική δραστηριότητα
Μετά την ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών του σπουδών και την επιστροφή του στην Ελλάδα του ανατέθηκε, το σχολικό έτος 1906-07, η διεύθυνση του «Παπάφειου Ορφανοτροφείου» στη Θεσσαλονίκη. Στη διάρκεια εκείνου του χρόνου αρνήθηκε να αναλάβει τη διεύθυνση του «Διδασκαλείου Θεσσαλίας και του «Τραμπαντζείου» γυμνασίου Σιάτιστας, από το οποίο είχε αποφοιτήσει και το 1907 διορίστηκε υποδιευθυντής στο «Μαράσλειο Διδασκαλείο» Αθηνών, όπου ανέλαβε τη διδασκαλία των Παιδαγωγικών μαθημάτων. Το 1914 του ανατέθηκε η διεύθυνση του Διδασκαλείου, ενώ ήταν εισηγητής της κριτικής επιτροπής για τα αναγνωστικά και συνηγορούσε «...πάσης φρονίμου προσπάθειας προς εισαγωγήν «σπερμάτων» της κοινής ομιλουμένης γλώσσης εις τον γραπτόν ημών λόγον».
Παρέμεινε στη θέση του Διευθυντού στο «Μαράσλειο Διδασκαλείο» Αθηνών μέχρι το Νοέμβριο του 1920, όταν μετά την εκλογική ήττα του Ελευθερίου Βενιζέλου και την κυβερνητική μεταβολή που ακολούθησε, με Βασιλικό Διάταγμα που εκδόθηκε στις 19 Νοεμβρίου του 1920 ο Ζαμάνης μετακινήθηκε στο Διδασκαλείο Τριπόλεως και αντικαταστάθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου [2]. Τη θέση του κατέλαβε ο Σπυρίδων Καλλιάφας, ο οποίος διηύθυνε μέχρι τότε το Διδασκαλείο Ιωαννίνων, όμως ο Ζαμάνης δεν δέχτηκε τη νέα του θέση, παραιτήθηκε από τη δημόσια υπηρεσία και ίδρυσε ιδιωτικό σχολείο στο Φάληρο. Το Ακαδημαϊκό έτος 1939-40 ο Ζαμάνης διατέλεσε Διευθυντής [3] [4] στη Ζαρίφειο Παιδαγωγική Ακαδημία Αλεξανδρουπόλεως.
Περιοδικό «Εκπαιδευτική Επιθεώρησις»
Ο Ζαμάνης ήταν ιδιοκτήτης και διευθυντής του περιοδικού «Εκπαιδευτική Επιθεώρησις» [5], με το οποίο στήριξε κριτικά την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση 1917-19120, ενώ η έκδοση του περιοδικού, ταυτίζεται σχεδόν με την διακυβέρνηση της χώρας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, και την εφαρμογή της γλωσσικής μεταρρυθμίσεως. Πολλά από τα άρθρα του περιοδικού είναι γραμμένα από το Ζαμάνη, ενώ συχνή παρουσία έχουν οι καθηγητές του Μαρασλείου και άλλων διδασκαλείων, οι καθηγητές του Διδασκαλείου Μέσης Εκπαιδεύσεως, Επιθεωρητές, διευθυντές άλλων ιδρυμάτων, Εκπαιδευτικοί Σύμβουλοι. Στο περιοδικό δημοσίευσε [6] δύο άρθρα ο Δημήτριος Γληνός, ως Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας, τα οποία αναφέρονται στον τρόπο λήψεως των αποφάσεων στη Θεσσαλονίκη, στους στόχους της μεταρρυθμίσεως και στο έργο των ανωτέρων εποπτών. Ο Γληνός ενοχλημένος από την κριτική που άσκησε ο Ζαμάνης στην εφαρμογή της μεταρρυθμίσεως έκλεισε το δεύτερο από τα άρθρα του με την υπόμνηση «έπεται συνέχεια», όμως δεν επανήλθε στο διάλογο.
Με την έκδοση του περιοδικού ο Ζαμάνης ζητά μια γλώσσα μικτή, ενώ παρεμβαίνει στη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής και συμβάλει στην κατεύθυνση της εκπαιδευτικής μεταρρυθμίσεως. Στα τρία εισαγωγικά άρθρα των τριών τόμων του περιοδικού με τον τίτλο: «Πόθοι και ελπίδες της Εκπαιδευτικής Επιθεωρήσεως» στον Α' τόμο, «Πράξεις, πόθοι και ελπίδες της Εκπαιδευτικής Επιθεωρήσεως» στους δύο επόμενους, όπως και με τη σειρά άρθρων του «Συμβολή εις την ίδρυσιν νεοελληνικής παιδαγωγικής», επιχείρησε να δώσει το στίγμα των κοινωνικών και εκπαιδευτικών του απόψεων. Στα άρθρα του τάσσεται εναντίον του ιμπεριαλισμού και του μπολσεβικισμού, είναι απολύτως απορριπτικός για τις ιδέες του μαρξιστή Γεωργίου Σκληρού, όπως εκφράστηκαν στην εργασία του «Το Κοινωνικόν μας ζήτημα» και δηλώνει εμφαντικά ότι πρέπει σε όλους τους «...Σκληρούς και τους Μαλακούς να είπωμεν καθαρά ότι η ιστορία είναι έργο ηθικών παραγόντων, οι οποίοι δεν περιέχονται εις τους υλικούς, αλλά τους περιέχουν. Η ελληνική επανάσταση υπήρξε έργο του αγνοτέρου εθνικού αισθήματος εις το οποίον συνετέλεσαν προ πάντων αι τάξεις εκείνοι, αι οποίοι εις ουδέν άλλο υλικόν κέρδος ηδύνατο ν’ αποβλέπουν...» [7]. Οι θέσεις του για το γλωσσικό ζήτημα ακολουθούν τη μέση οδό και βρίσκονται κοντά στις αντίστοιχες θέσεις και τα επιχειρήματα του Γεωργίου Χατζιδάκι.
Στη σειρά άρθρων του με θέμα «Τα μαθήματα των ανωτέρων εποπτών» [Μάιος-Αύγουστος 1918] αναφέρεται στο γλωσσικό ζήτημα και τη μεταρρύθμιση, υποστηρίζει τη μεταρρύθμιση και την αλλαγή της γλώσσας των σχολικών βιβλίων όπως ορίζεται στο νόμο 827/1332 «….απαλλαγμένη παντός αρχαϊσμού και ιδιωτισμού κοινή ομιλουμένη γλώσσα…» και διατυπώνει τις αντιρρήσεις του για τον τύπο της γλώσσας που χρησιμοποιήθηκε στα σχολικά βιβλία, καθώς θεωρεί ότι η κοινή γλώσσα είναι ο προφορικός λόγος των μορφωμένων τάξεων των πόλεων. Η Παιδαγωγική Ακαδημία που αποφασίστηκε να ιδρυθεί το 1920 είχε σκοπό, σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Δελμούζο, έναν από τους πρωταγωνιστές της, «...να μορφώσουμε για τα διδασκαλεία νέο προσωπικό φωτισμένο με την ιδέα του δημοτικισμού...», προσπάθεια στην οποία ήταν αντίθετος ο Ζαμάνης.
Διακρίσεις
Ο Ζαμάνης συμμετείχε στο Διοικητικό Συμβούλιο του «Παμμακεδονικού Συλλόγου» και επιμελήθηκε την έκδοση του «Μακεδονικού Ημερολογίου» που κυκλοφόρησε από το 1908 έως το 1913 σε έξι τόμους. Τιμήθηκε από την Ελληνική πολιτεία με τον:
- Αργυρό και Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του βασιλέως Γεωργίου του Α'.
Στη Σιάτιστα σώζεται το πατρικό σπίτι της οικογένειας Ζαμάνη, σύμφωνα με την 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αποτελεί μοναδικό αρχιτεκτονικό δείγμα Μακεδονικού ρυθμού, το οποίο βρίσκεται στη Γεράνεια πάνω στον κεντρικό δρόμο. Το σπίτι αγόρασε από τους απογόνους της οικογένειας Ζαμάνη το 1954 ο Δημήτριος Πατρώνας και το έδωσε προίκα στην κόρη του Θεοδώρα Πατρώνα, σύζυγο του Στέργιου Τάτη.
Μνήμη Ζήση Ζαμάνη
Ο Ζαμάνης αν και είναι ιδεαλιστής παιδαγωγός, δεν απορρίπτει την ανάγκη της υλικής αναπτύξεως και της ευημερίας των λαών, όμως θεωρεί ότι υπάρχουν χαρακτηριστικά του Ελληνικού πολιτισμού με διάρκεια, τα οποία είναι αποδεσμευμένα από τους υλικούς όρους της ζωής. Αυτά τα χαρακτηριστικά και αυτές οι ηθικές αρχές θεωρεί ότι πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τους σκοπούς και τα περιεχόμενα της εκπαιδεύσεως. Με τα άρθρα και τις παρεμβάσεις του κάλεσε τους μετριοπαθείς και των δύο πλευρών, Δημοτικής και Καθαρεύουσας γλώσσας, να εργαστούν και να εξεύρουν κοινή λύση και παράλληλα να απομονώσουν τις ακρότητες.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- [Εθνικοί ευεργέτες Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας]
Πηγές
- [«Ο Ζήσης Ζαμάνης και η γλωσσική μεταρρύθμιση 1917-1920», Χρήστος Τζήκας Επίκουρος καθηγητής, «Αριστοτέλειο» Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2011].
Διαβάστε τα λήμματα
| |||||||||||||||
Παραπομπές
- ↑ [Εκθέσεις Φιλοσοφικού Φροντιστηρίου Προς την Σ. Πρυτανείαν του Εθνικοιύ Πανεπιστημίου.]
- ↑ [«Ιστορία της «Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής», Γεράσιμος Κονιδάρης, Αθήνα 1969, σελίδα 87η.]
- ↑ [Διευθυντές και Διευθύνοντες Διδασκαλείου και Ζαριφείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αλεξανδρουπόλεως. Το Διδασκαλείο και η Ζαρίφειος Παιδαγωγική Ακαδημία Αλεξανδρουπόλεως.]
- ↑ [1ο 12/θ Πειραματικό Σχολείο Αλεξανδρούπολης-Ζαρίφειος Παιδαγωγική Ακαδημία Σοφία Ελευθεριάδου, Νέος Παιδαγωγός online, τεύχος 21o, Νοέμβριος 2020.]
- ↑ [Το περιοδικό «Εκπαιδευτική Επιθεώρησις» κυκλοφόρησε την περίοδο 1917-20 πριν, δηλαδή, από την ίδρυση της Δ.Ο.Ε. και διευθυντής του ήταν ο βενιζελικός, διευθυντής του Μαράσλειου διδασκαλείου Ζήσης Ζαμάνης. Η σειρά των περιοδικών βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη.]
- ↑ [Περιοδικό «Εκπαιδευτική Επιθεώρησις», Σεπτέμβριος-Οκτώβριος & Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1917.]
- ↑ [«Συμβολή εις την ίδρυσιν νεοελληνικής παιδαγωγικής, Δ' Η εθνική πίστις εν σχέσει προς τα λοιπά στοιχεία της ατομικότητος των Ελλήνων του 1821», «Εκπαιδευτική Επιθεώρησις», τόμος Α', τόμος Ε' και ΣΤ', Μάιος-Αύγουστος 1918, σελίδα 262η.]
