Ιπποκράτης Παπαβασιλείου
Ο Ιπποκράτης Παπαβασιλείου Έλληνας εθνικιστής, Υποστράτηγος (ΜΧ) ε.α. στο Στρατό Ξηράς, συγγραφέας και πολιτικός που διατέλεσε συνεργάτης και υπουργός του Εθνικού καθεστώτος της 4ης Αυγούστου επί πρωθυπουργίας του Ιωάννη Μεταξά και του Αλέξανδρου Κορυζή, γεννήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1868 στην Παροικιά στο νησί της Πάρου και πέθανε στις 16 Οκτωβρίου 1951 στην Αθήνα.
|
| ||
| ||
| Γέννηση: 28 Οκτωβρίου 1868 | ||
| Τόπος: Παροικιά Πάρου, Κυκλάδες (Ελλάδα) | ||
| Σύζυγος: Αλέξάνδρα Δημοσθένη Ευγενίδη | ||
| Τέκνα: Δημήτριος, Αργυρώ (Υρώ) [2] | ||
| Υπηκοότητα: Ελληνική | ||
| Ασχολία: Αξιωματικός, Υπουργός | ||
| Θάνατος: 16 Οκτωβρίου 1951 | ||
| Τόπος: Αθήνα, Αττική (Ελλάδα) | ||
Ήταν παντρεμένος από το 1909 με την Αλεξάνδρα, κόρη του τραπεζίτη Δημοσθένη και της Καλλιόπης Ευγενίδη, και από το γάμο τους, που έγινε στο παρεκκλήσι των Ανακτόρων με παρανύμφους τη βασίλισσα Όλγα και τον τότε διάδοχο Κωνσταντίνο Α', απέκτησαν δύο παιδιά, τον Δημήτριο ανάδοχος του οποίου ήταν ο Κωνσταντίνος Α', και την Αργυρώ [Ηρώ] σύζυγο του Μιχαήλ Βυζά, κουμπάρους της οικογένειας του Ιωάννη Μεταξά. Συγαμβρός του Παπαβασιλείου ήταν ο λόγιος και διπλωμάτης Ευγένιος Ζαλοκώστας, ο οποίος είχε παντρευτεί την Μαρία Ευγενίδη την πρωτότοκη κόρη του Δημοσθένη Ευγενίδη και αδελφή της Αλεξάνδρας Παπαβασιλείου.
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Ο Ιπποκράτης κατάγεται από διεκεκριμένη αστική οικογένεια των Αθηνών. Παππούς του από την πατρική του πλευρά ήταν ο Βασίλειος Παπαβασιλείου ενώ από την πλευρά της μητέρας του, ήταν ο βουλευτής Δημήτριος Δημητρακόπουλος που νυμφεύτηκε την Μαρουσώ Μαυρογένους, κόρη οικογένειας με σημαντική παρουσία στα δρώμενα της Πάρου.
Οικογένεια Παπαβασιλείου
Πατέρας του Ιπποκράτη ήταν ο ιατρός Αθανάσιος Παπαβασιλείου, ο οποίος γεννήθηκε το 1834 στην Κερατέα Αττικής και πέθανε το 1906, που διατέλεσε και Δήμαρχος Παροικιάς Πάρου. Ο Αθανάσιος παντρεύτηκε με την Αργυρώ (Ηρώ), η οποία γεννήθηκε το 1836 και πέθανε το 1905, κόρη του βουλευτή Δημητρίου Δημητρακοπούλου από την Πάρο και ο Ιπποκράτης ήταν ο δευτερότοκος από τους τέσσερις γιους τους. Η οικογένεια Παπαβασιλείου είχε, ακόμη, τρεις γιους το Δημήτριο, γεννήθηκε το 1863, γιατρό δερματολόγο, το Σωκράτη, γεννήθηκε το 1865, υφηγητή της γεωλογίας και ορυκτολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, διευθυντή της Ναξίας Σμύριδος, προϊστάμενο του Αστεροσκοπείου Αθηνών και Γραμματέα του Υπουργού Οικονομικών επί πρωθυπουργίας του Χαρίλαου Τρικούπη βουλευτή και γερουσιαστή και τον Όθωνα, που γεννήθηκε το 1872, ναύαρχο του Ελληνικού Ναυτικού.
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Ο Ιπποκράτης Παπαβασιλείου αποφοίτησε, στις 5 Αυγούστου 1889, από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων [Σ.Σ.Ε.] με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού Μηχανικού και στη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 υπηρέτησε με το βαθμό του υπολοχαγού ως επιτελικός αξιωματικός στο αρχηγείο στρατού της Θεσσαλίας. Η παρουσία και η σοβαρότητά του έγινε αντιληπτή από τον τότε Διάδοχο Κωνσταντίνο, που του πρόσφερε υποτροφία στη Γερμανία. Μαζί με τους αξιωματικούς Ιωάννη Μεταξά και Ξενοφώντα Στρατηγό φοίτησαν, από τις 7/19 Σεπτεμβρίου 1899 έως τις 5/18 Σεπτεμβρίου 1901, στην Ακαδημία Πολέμου στο Βερολίνο. Στις 19 Ιουλίου 1903, ο Ιπποκράτης επέστρεψε στην Πάρο, από τη Γερμανία όπου είχε παρατείνει τη διαμονή και τις σπουδές τους, λόγω του θανάτου της μητέρας του.
Συμμετείχε στους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 [3] και μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης έγραψε στη σύζυγο του:
«....η Θεσσαλονίκη δεν με ενθουσιάζει παρά τον ωραίον κήπον εις το παραθαλάσσιον με κινηματογράφον, μουσικήν, cafe chantant και restaurant..» και συμπλήρωνε σε επιστολή του στις «...14 Μαῖου 1913. Εσιχάθηκα φοβερά. Θα προτιμούσα χίλιαις φοραίς να ήμουν στρατοπεδευμένος υπό σκηνήν σε κανένα βουνό παρά εδώ εις αυτήν την παρδαλήν πόλιν όπου είναι συγκεντρωμέναι όλαι αι φυλαί του Ισραήλ. Σε βεβαιώ ότι αντιπαθητικότερος τόπος δεν υπάρχει..», ενώ συμπλήρωνε στις «19 Μαῖου: Δεν ξέρω κατά πόσον δύναται να αρέσει μία πόλις με κοινωνίαν παρδαλήν, αποτελούμενην κατά τα 9/10 από Εβραίους. Δεν έχει ουδέν το Ελληνικόν αλλ' ούτε το ευρωπαϊκόν. Δεν έχει τίποτε...».
Ήταν επιτελάρχης του Μοσχόπουλου στην προσπάθεια καταλήψεως των Ιωαννίνων, όπου τον είχε διορίσει ο Μεταξάς, ο οποίος τον θεωρούσε κατάλληλο για την κατάληψη των οχυρών θέσεων Τσούκας και Δουρούτι, που θεωρούνταν απόρθητες. Το διήμερο από τις 19 έως τις 21 Ιουνίου 1913 συμμετείχε στη μάχη Κιλκίς-Λαχανά, σύμφωνα με επιστολή που απηύθυνε στη γυναίκα του [4] [5].
Γράφοντας στη γυναίκα του στα τέλη Ιουλίου 1913, την καθησύχασε σχετικά με την επιδημία της χολέρας, όμως εξέφραζε και το φόβο του για την πιθανότητα να υπάρχει στις αποσκευές ή τα ρούχα του το μικρόβιο της αρρώστιας. Στην επιστολή του, αρχικά, αστειεύεται λέγοντας ότι θα πετάξει όλα τα ρούχα του και θα παρουσιαστεί «εν αδαμιαία περιβολή», αλλά θεωρεί αναγκαίο να εμβολιασθούν η σύζυγος και τα παιδιά τους με το αντιχολερικό εμβόλιο και τη διαβεβαιώνει για την αποτελεσματικότητά του.
Το 1914 ορίστηκε επιτελάρχης του 1ου Σώματος Στρατού και τον Απρίλιο του 1916 με τη συνεργασία του Ιωάννη Μεταξά τοποθετήθηκε επικεφαλής ενός πιστού στο βασιλιά Στρατιωτικού Συνδέσμου. Έως το 1917 διετέλεσε επιτελάρχης του 1ου Σώματος Στρατού, αρχικά υπό τη διοίκηση του υποστρατήγου Κωνσταντίνου Καλλάρη. Λόγω της ενεργού συμμετοχής του στην οργάνωση του Συνδέσμου των Επιστράτων και της υποστηρίξεως του στον θεσμό της βασιλείας, αποστρατεύθηκε την περίοδο από το 1917 έως το 1920, από την κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου, ενώ εκτοπίστηκε στην Αίγινα και τη Σαντορίνη. Ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία το Νοέμβριο του 1920 και με τον βαθμό του συνταγματάρχη υπηρέτησε ως στρατιωτικός ακόλουθος της ελληνικής πρεσβείας στη Ρώμη και τη Βέρνη. Το 1922 αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του υποστρατήγου.
4η Αυγούστου
Για πολλές δεκαετίες διατηρούσε στενή φιλία και συνεργασία με τον Ιωάννη Μεταξά. Αν και θεωρούσε το Ναυτικό ως «όπλο πολυτελείας», διατέλεσε
- Υφυπουργός Ναυτικών, από τις 5 Αυγούστου 1936 έως τις 20 Απριλίου 1941 στην κυβέρνηση του Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος διατηρούσε τη θέση του Υπουργού Ναυτικών [6].
Στον Παπαβασιλείου οφείλεται η εκπόνηση τοπογραφικών χαρτών και στρατηγικών μελετών, που υπήρξαν πολύτιμα για την προετοιμασία της Ελλάδος για τον πόλεμο του 1940-41 αλλά και κατά τη διάρκεια του πολέμου. Μετά την επίθεση και τη βύθιση, από τους Ιταλούς, του ευδρόμου «Έλλη» στην Τήνο, ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς κάλεσε τον Παπαβασιλείου και του είπε:
«...Γνωρίζουμε Ιπποκράτη για τον δράστη, αλλά δεν πρέπει να οξύνουμε την κατάσταση. Ας κάνουμε πώς δεν καταλάβαμε τίποτα και ας μην δείξουμε πανικό...».
Το όνομα του Παπαβασιλείου έχει συνδεθεί με την κήρυξη του πολέμου 1940, αφού υπόγραψε το ιστορικό έγγραφο ανήμερα των γενεθλίων του. Αν και οι στρατιωτικοί ιθύνοντες διατηρούσαν δυσμενή εντύπωση για το Ναυτικό, το οποίο θεωρούσαν ως «όπλο πολυτελείας», το Ναυτικό από τις πρώτες ημέρες του πολέμου ανέλαβε την προσπάθεια να συμβάλλει στη συγκράτηση της ιταλικής προελάσεως επί της παραλιακής οδού Άνω Σαγιάδες-Κάτω Σαγιάδες-Σιρίρτι–Φιλιάτες και παράλληλα να τονωθεί το ηθικό των τμημάτων του Στρατού Ξηράς και ο Παπαβασιλείου επιβαίνοντας πλοίου, επέβλεψε το βομβαρδισμό που έγινε σε απόσταση 10-17 χιλιομέτρων με το πρώτο φως της ημέρας.
Μετά τη Γερμανική επίθεση στην Ελλάδα, συνυπέγραψε το διάγγελμα της Ελληνικής Κυβερνήσεως [7] και συμμετείχε ως
- Υφυπουργός Ναυτικών από τις 29 Ιανουαρίου 1941 έως τις 20 Απριλίου 1941, στην κυβέρνηση του Αλέξανδρου Κορυζή [8]. Παραιτήθηκε με την είσοδο των δυνάμεων του Άξονα και την κατάληψη της Ελλάδος, ενώ στη διάρκεια της κατοχής της χώρας από τις δυνάμεις του Άξονα συνελήφθη και φυλακίστηκε.
Μεταπολεμικά
Ο Παπαβασιλείου μεταπολεμικά πολιτεύτηκε στο Νομό Κυκλάδων, στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950, με το συνδυασμό της «Πολιτικής Ανεξαρτήτου Παρατάξεως», στον οποίο συμμετείχαν και οι Κώστας Κοτζιάς, Κώστας Μανιαδάκης, Θεόδωρος Τουρκοβασίλης και Νικόλαος Σπέντζας. Ως το τέλος της ζωής του υπήρξε θερμός και σταθερός υποστηρικτής των ιδεών της 4ης Αυγούστου και του Ιωάννη Μεταξά. Το όνομα του περιλαμβάνεται μεταξύ των επιφανών Τεκτόνων και φέρεται να υπήρξε μέλος της στοάς «Πυθαγόρας» [9].
Εργογραφία
Ο Παπαβασιλείου, που τιμήθηκε με πολλά μετάλλια και παράσημα, συνέγραψε διάφορες μονογραφίες και μελέτες ενώ υπήρξε συνεργάτης και συντάκτης λημμάτων της «Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας». Έγραψε και δημοσίευσε τα έργα:
- «Περί Στρατού», το 1919 (επανέκδοση το 1927),
- «Οι Ωμές Αλήθειες του βιβλίου ενός ναυάρχου»,
- «Ημερολόγια και γράμματα από το μέτωπο. Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913»,
- «Το Ναυτικόν μας κατά την προπολεμικήν και πολεμικήν περίοδον 1936-41», το 1945, εκδόσεις «Δημητράκος».
Αρχείο Παπαβασιλείου [10] [11]
Το αρχείο του Ιπποκράτη Παπαβασιλείου, που καλύπτει την περίοδο από το 1886 έως το 1941, φυλάσσεται στο Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο [Ε.Λ.Ι.Α.], στο οποίο δωρήθηκε από την κόρη του Ηρώ Παπαβασιλείου-Βυζά. Περιλαμβάνει οικογενειακή και πολιτική αλληλογραφία, προσωπικά και υπηρεσιακά έγγραφα, σημειώσεις και άρθρα για στρατιωτικά και πολιτικά θέματα, χάρτες, έντυπα, αρχιτεκτονικά σχέδια, φωτογραφίες και άλλα. Αφορά την υπηρεσία του Παπαβασιλείου στους Βαλκανικούς πολέμους, την εξορία του, τις σχέσεις του με τη βασιλική οικογένεια, τη θητεία του στην κυβέρνηση και την οικογένειά του, καθώς και τις περισσότερες από τις επιστολές του στη γυναίκα του των ετών 1912-1913, οι οποίες είναι δημοσιευμένες στο έργο
- «Ημερολόγια και γράμματα από το μέτωπο. Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913».
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- [Παπαβασιλείου, Ιπποκράτης (1868-1951) Έλληνας Αρχειονόμος]\
- [Ονοματολογία και οικοσημολογία περί Πάρου]
Διαβάστε τα λήμματα
| |||||||||||||||
Παραπομπές
- ↑ [(Προσωπογραφία του Ιπποκράτους Παπαβασιλείου από το ζωγράφο Γιώργο Ροϊλό)]
- ↑ [Ο Ιπποκράτης Παπαβασιλείου και τα παιδιά του Δημήτρης και Υρώ]
- ↑ [«...Η σημερινή γενεά απέκτησε πλέον δικαιωματικά τον τίτλο των ενδοξωτέρων προγόνων. Εγίναμε ένδοξοι απόγονοι! Οι μεταγενέστεροι θα ομιλώσι περί ημών "οι πρόγονοί μας του 1912-13"! Λησμονούμεν όλους τους κόπους, τας στερήσεις και τας θυσίας άς υπέστημεν. Οι καρποί, και οι υλικοί αλλά προπάντων οι ηθικοί, ήσαν αντάξιοι αυτών...», Ιπποκράτης Παπαβασιλείου, επιστολή της 27ης Ιουλίου 1913.]
- ↑ [«Σαρίκιοϊ 21 Ιουνίου 1913
Σήμερον ήτο η μεγαλυτέρα μας μάχη μέχρι σήμερον. Η Μάχη του Κιλκίς, διαρκέσασα δύο ημέρας. Εξοχος μεγαλοπρέπεια. Το εξοχώτερον όμως είνε ότι την νίκην την έδωσεν η Μεραρχία μου. Και ήτο μάχη σπουδαιοτάτη διότι απ” αυτήν εκρέματο η τύχη του πολέμου, της Ελλάδος ίσως.
Σήμερον το πρωί η αγωνία όλων είχε φθάση εις το κατακόρυφον. Εκάμαμεν αιφνιδιασμόν το μεταμεσονύκτιον ο οποίος εζάλισε κάπως τους Βούλγαρους και το πρωί μόλις έφεξε εις τας 3 εξακολουθήσαμεν σφοδροτάτην επίθεσιν…
Εις τας 9.40 η Μεραρχία μου ετηλεγράφη προς τον Βασιλέα «Αγγέλλω νίκην Κιλκίς»».] Απόσπασμα από την επιστολή του Ιπποκράτη Παπαβασιλείου, αξιωματικού του επιτελείου της ΙΙ Μεραρχίας, προς τη γυναίκα του. - ↑ [Σνέφτσι 23 Ιουνίου 1913
Αγαπημένη μου γυναικούλα,
Εις την εναντίον των Τούρκων εκστρατείαν σου έγραφα από Τουρκικά χωριά. Τώρα εις την εναντίον τω νΒουλγάρων σου γράφω από Βουλγαρικά. Σου έγραψα και προχθές αγάπη μου αμέσως μετά την μάχην του Κιλκίς μετά τον θρίαμβον αυτόν. Το Κιλκίς ήτο φωλέα και η ιερά πόλις των Βουλγάρων και των Κομιτατζήδων. Πατρίς δε και του Δάνεφ. Μετά την μάχηντην επυρπόλησαν. το θέαμα ήτο μεγαλοπρεπέστατον. έκαιε επί δύο ημέρας. οι κάτοικοι όλοι Βούλγα-ροι είχον φύγει από πριν. Ο στρατός μας, αγάπη μου προελαύνει διαρκώς en gallopant, καταδιώκων τους θρασυδείλους Βουλγάρους οι οποίοι φεύγουν σαν λαγοί οι αχρείοι. δεν μπορούμε να τους φθάσωμε στα πόδια. αλλά πού θα πάνε; Κάπου θα σταματήσουν. Δεν φαντάζεσαι, χρυσό μου, τι εικόνα παρουσιάζει αυτό το πεδίον του πολέμου. Παντού όπου περνούμε συναντώμεν εικόνας ερημώσεως και δυστυχίας.Οι Τούρκοι, οι οποίοι υπέφεραν τα πάνδεινα φαίνεται από τους Βουλγάρους, αντεκδικούνται τώρα και τους καίουν τα χωριά και τα γεννήματα. Παρερχόμεθα διαρκώς δια μέσου πυρπολουμένων χωρίων. οι Βούλγαροι όλοι έχουν φύγει. εις την Μακεδονίαν δενυπάρχουν πλέον Βούλγαροι. έφυγαν τα τέρατα ανεπιστρεπτί. και να τους ιδείς τι laches που είνε. οι αιχμάλωτοι τους οποίους συλλαμβάνομεν τρέμουν.Πόσον είμαι ευτυχής που έγινε αυτός ο πόλεμος διανα γλυτώσωμεν μια για πάντα με τους λεονταρήδες αυτούς εχθρούς μας, να τους γνωρίσωμεν και να μας γνωρίσουν, να τους ρίψωμεν την λεοντήν και να τους αποκαλύψωμεν εις όλον τον κόσμον τον οποίον είχον γελάση με την θρασύτητά των ώστε να τους ονομάζουν Πρώσους της Ανατολής, τους γελοίους και μωρούς! Δεν τους έφθαναν όσα πήραν οι λωποδύτες και κακόπιστοι. ηθέλησαν να αρπάσουν και την μερίδα των συμμάχων των, εκείνων οι οποίοι τους εβοήθησαν εις τας κατακτήσεις των και άνευ των οποίων θα ήσαν προ πολλού κατεστραμμένοι από τους Τούρκους. Τώρα θα χάσουν και ό,τι απέκτησαν. Είνε άξιοι της τύχης των. Επ’ αυτών εφαρμόζεται ο μύθος του σκύλου και του κρέατος.Σε έχω διαρκώς κοντά μου μαζή με τα αγαπημένα μας παιδάκια. Σε ποθώ, αλλά η νίκη με παρηγορεί καιμε ανακουφίζει διότι συντομεύει και τον χρόνον του χωρισμού μας. Υποθέτω να μη διαρκέση ο πόλεμος περισσότερον από 15 ημέρας. Τι λέγει τώρα ο Ευγένιος δια τους Βουλγάρους τους οποίους εθαύμαζε τόσον! Με όλην μου την αγάπην
Ο ανδρούλης σου.] - ↑ Κυβέρνησις ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΕΤΑΞΑ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης
- ↑ [Προς τον Ελληνικόν Λαόν.
Ο Πρεσβευτής της Γερμανίας επεσκέφθη σήμερον την 5η πρωινήν τον κ. Πρωθυπουργόν και ανεκοίνωσεν αυτώ εκ μέρους της κυβερνήσεως του ότι ο γερμανικός στρατός θα επιτεθεί κατά της Ελλάδος. Ταυτόχρονοι εκ συνόρων πληροφορίαι έφερον πραγματοποιούμενην την γερμανικήν απειλήν. Ούτω κατά τα ξημερώματα της 6ης Απριλίου του 1941 επανελαμβάνοντο ακριβούς παρά του ετέρου μέλους του άξονος τα γεγονότα της νυκτός της 28ης Οκτωβρίου 1940. Απέναντι της νέας ταύτης επιβουλής κατά της τιμής, της ελευθερίας και της ακεραιότητας της χώρας μας, ο ελληνικός στρατός και ο ελληνικός λαός καλούνται και πάλιν να πράξουν με δύναμιν και ευψυχίαν και σταθερότητα το απέναντι της λατρευτής πατρίδος καθήκον των, με πλήρη συναίσθησιν του δικαίου των, με την ευλογίαν του Θεού και την βοήθειαν των γενναίων και μεγάλων συμμάχων μας.
Ο Πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου
Αλέξανδρος Κορυζής
Τα μέλη: Άγγελος Οικονόμου, Γεώργιος Νικολαΐδης, Άγις Ταμπακόπουλος, Ανδρέας Αποστολίδης, Γεώργιος Κυριακός, Ιωάννης Δουρέντης, Ιωάννης Αρβανίτης, Κωνσταντίνος Κοτζιάς, Ηλίας Κριμπάς, Κοσμάς Μπουρμπούλης, Θεολόγος Νικολούδης, Κωνσταντίνος Μανιαδάκης, Σταύρος Πολυζωγόπουλος, Νικόλαος Σπέντζας, Αριστείδης Δημητράτος, Νικόλαος Παπαδήμας, Ιπποκράτης Παπαβασιλείου, Πέτρος Οικονομάκος, Χαράλαμπος Αλιβιζάτος, Γεώργιος Ζαφειρόπουλος, Αμβρόσιος Τζίφος, Μενέλαος Κυριακόπουλος.] Το διάγγελμα της κυβερνήσεως Αλέξανδρου Κορυζή. - ↑ KYΒΕΡΝΗΣΙΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΟΡΙΖΗ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης
- ↑ Παπαβασιλείου Ιπποκράτης, Υπουργός Μεγάλη Στοά της Ελλάδος
- ↑ [Αρχείο Ιπποκράτη Παπαβασιλείου]
- ↑ [Ιπποκράτης Αθαν. Παπαβασιλείου (Αρχείο)]
