Νίκος Κιτσίκης

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

O Νικόλαος Κιτσίκης, Έλληνας κομμουνιστής, πολιτικός μηχανικός, Πανεπιστημιακός καθηγητής που διατέλεσε Αντιπρύτανης και Πρύτανης του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου και πολιτικός που εκλέχθηκε γερουσιαστής, βουλευτής και υπήρξε υποψήφιος Δήμαρχος Αθηναίων, γεννήθηκε στις 14 Αυγούστου 1887 στο Ναύπλιο και πέθανε την Τετάρτη 26 Ιουλίου 1978 στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» στην Αθήνα. Η κηδεία του έγινε με δημόσια δαπάνη στην Αθήνα όπου και τάφηκε στο Α' κοιμητήριο της πόλεως.

Το Σεπτέμβριο του 1923 παντρεύτηκε την Μπεάτα-Μερόπη Πετυχάκη-Κιτσίκη [1] και από το γάμο τους απέκτησε τρία παιδιά, την Μπεάτα-Μαρία Παναγόπουλου-Κιτσίκη, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Σαν Χοσέ της Καλιφόρνιας, την Έλσα Σμίντ-Κιτσίκη, ψυχαναλύτρια και καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης στην Ελβετία και για μεγάλο διάστημα συνεργάτιδα του Ζαν Πιαζὲ και στις 2 Ιουνίου 1935, τον εθνικιστή καθηγητή Δημήτρη Κιτσίκη.

Νίκος Κιτσίκης

Βιογραφία

Η καταγωγή της οικογένειας Κιτσίκη είναι από το χωριό Σκόπελος της Λέσβου. Πατέρας του ήταν ο Δημήτρης Κιτσίκης που εγκαταστάθηκε το 1865 στην Αθήνα και όταν γεννήθηκε ο Νίκος ήταν Δικαστικός-Εφέτης και υπηρετούσε ως Πρόεδρος Εφετών στο Ναύπλιο, ενώ μητέρα του ήταν η Κασσάνδρα Χατσόπουλου-Κιτσίκη, κόρη του Ιωάννη Χατσόπουλου και αδελφή του Δημήτρη Χατσόπουλου, πολιτευτή και βουλευτή από το Καρπενήσι του νομού Ευρυτανίας. Ο Δημήτρης Κιτσίκης έκτισε το 1887 τριώροφη ιδιόκτητη οικία στην Αθήνα όπου ζούσε η οικογένειά του. Αδελφή του ήταν η Καλλιόπη Κιτσίκη, σύζυγος του Νικόλαου Παντελάκη. Ο Δημήτρης Κιτσίκης πέθανε το 1898, όταν ο γιος του ήταν ηλικίας έντεκα χρόνων, κι έτσι την ανατροφή του ανέλαβε η μητέρα του Κασσάνδρα. Ο Νίκος Κιτσίκης είχε έναν αδελφό, τον Κωνσταντίνο Κιτσίκη, Αρχιτέκτονα και καθηγητή στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο και μία αδελφή, τη Μαρίκα, σύζυγο Σταμάτη Γυαλίστρα.

Σπουδές

Ο Νίκος Κιτσίκης σπούδασε Πολιτικός Μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, από το οποίο αποφοίτησε το 1907, με βαθμό «Άριστα» και πρώτος στην τάξη του. Το 1908 με υποτροφία του «Αβερώφειου» κληροδοτήματος, μέσω διαγωνισμού, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πολυτεχνείο [Technische Hochshule] του Σαρλότενμπουργκ, [Charlottenburg], του Βερολίνου και στο Πολυτεχνείου της Δρέσδης. Εκεί, παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας και εργαζόταν για να συντηρείται, με την παράλληλη βοήθεια της μητέρας του από την Αθήνα. Συνέχισε σπουδές στην École Nationale des Ponts et Chaussées, στο Collège de France καθώς και φιλοσοφικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα Φυσικής, Μαθηματικών κοντά στον μεγάλο Γάλλο μαθηματικό Henri Poincaré. Ως Πολιτικός Μηχανικός, ειδικεύτηκε στην Στατική και γενικότερα στην κατασκευή σιδηρών γεφυρών και σιδηρών έργων. Μετά το τέλος των σπουδών του, εργάστηκε ως μηχανικός στη γερμανική εταιρεία Kammerrichwerke στο Βερολίνο, το διάστημα από το 1911 έως το 1913 όταν επέστρεψε στην Ελλάδα και συμμετείχε ως απλός στρατιώτης στον Β' Βαλκανικό Πόλεμο. Υπήρξε Νομομηχανικός Πρεβέζης, το 1913-14 και στη συνέχεια Πρεμετής, κατόπιν τεχνικός σύμβουλος Γενικής Διοικήσεως Μακεδονίας, μηχανικός σιδηροδρόμων Θεσσαλίας το 1914-15 και στη συνέχεια ως το 1916, αρχιμηχανικός του Δήμου Παγασών Βόλου.

Πανεπιστημιακή δράση

Το 1916, σε ηλικία 29 ετών, ο Κιτσίκης εκλέχθηκε, μεταξύ τεσσάρων συνυποψηφίων του, τακτικός καθηγητής Καθηγητής Εφηρμοσμένης Στατικής, Σιδηρών Γεφυρών και Έργων εκ Σιδηροπαγούς Σκυροδέματος στο Μετσόβειο Πολυτεχνείο. Αργότερα, εκλέχθηκε καθηγητής στην έδρα εφαρμοσμένης Στατικής και σιδηρών κατασκευών, όμως εκτός των καθαρώς θεωρητικών επιστημονικών θεμάτων, ασχολήθηκε με επιτυχία σχεδόν σε όλα τα αντικείμενα του Πολιτικού Μηχανικού. Υπήρξε ο δημιουργός του κλάδου της στατικής και εγκαινίασε νεότερες μεθόδους, όπως η φωτοδιαγνωστική. Παράλληλα, πραγματοποίησε πολλές μελέτες και συνέβαλε στην ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης, κατασκεύασε σιδηρές γέφυρες στην Μικρά Ασία και την Ελλάδα, ενώ ασχολήθηκε και με τη Ναυπηγική κάνοντας τα σχέδια ενός πειραματικού σκάφους από Beton-Arme. Το 1917-20, διορίστηκε Γενικός Διευθυντής Δημοσίων Έργων στο Υπουργείο Συγκοινωνίας, που είχε ιδρυθεί το 1914 αποσπώμενο από το Υπουργείο Εσωτερικών, επί της Υπουργίας του Αλέξανδρου Παπαναστασίου και κατάφερε να αναδιοργανώσει την Υπηρεσία. Ως Γενικός Διευθυντής είχε αποφασιστική συμβολή στη σύνταξη και ψήφιση του μεταρρυθμιστικού για το Ε.Μ.Π. νόμου 980/1917, ο οποίος καθιέρωνε την πενταετή διάρκεια σπουδών στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, ίδρυε τις Σχολές Χημικών και Τοπογράφων Μηχανικών και οργάνωνε με ακαδημαϊκό τρόπο τη διοίκηση των Σχολών καθιερώνοντας το θεσμό των Κοσμητόρων, επικεφαλής των Σχολών, και της Συγκλήτου. Το 1921-1928, ως τεχνικός διευθυντής της βρετανικής εταιρείας «Ρόμπερτ Μακ Αλπάιν & Υιοί», [Sir Robert Mcalpine and Sons], κατασκεύασε το λιμάνι του Ηρακλείου. Επίσης, από το 1925 έως το 1930, μελέτησε έργα όπως τα αντιπλημμυρικά και αποξηραντικά έργα της πεδιάδος Θεσσαλονίκης ως τεχνικός σύμβουλος της αμερικανικής εταιρείας «Φαουντέισον», [«Foundation»]. Το 1928 ο Κιτσίκης εκλέχθηκε Κοσμήτορας της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών και ήδη από τον Ιανουάριο του ίδιου έτους ήταν εκπρόσωπος των καθηγητών του Ε.Μ.Π. στην αντιπροσωπεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.

Το 1929 ο Κιτσίκης εκλέχτηκε σύμβουλος στη Διοικούσα Επιτροπή του Τ.Ε.Ε. και το 1931 πρόεδρος του με συντριπτική πλειοψηφία, ενώ το 1935 εκλέχθηκε παμψηφεί πρόεδρος του Τ.Ε.Ε., [Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος], ενώ το 1931 ήταν ιδρυτής, εκδότης και διευθυντής του περιοδικού «Τεχνικά Χρονικά». Εκλέχθηκε δύο φορές γερουσιαστής εκπροσωπώντας το Ε.Μ.Π. και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας για δύο τριετείς περιόδους, από το 1929 και το 1932, ενώ τη δεύτερη περίοδο, μέχρι το 1935, ήταν και Αντιπρόεδρος του σώματος. Ο Κιτσίκης το 1936, αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτωρ, [Doctor honoris causa], του Πολυτεχνείου του Βερολίνου, «...για τις πολυάριθμες εξαίρετες επιστημονικές εργασίες του», όπως αναγράφει το διδακτορικό του. Το 1937, ο Κιτσίκης εκλέχθηκε στη θέση του Αντιπρύτανη και από το 1937 έως το 1945 στη θέση του Πρύτανη του Μετσοβείου Πολυτεχνείου. Παράλληλα υπήρξε για οκτώ χρόνια, από το 1937 έως το 1945, τεχνικός σύμβουλος του Ο.Λ.Π. [Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς]. Το Καλοκαίρι του 1941 πρωτοστάτησε στο άνοιγμα του Πολυτεχνείου που είχε κλείσει αμέσως με την είσοδο των Γερμανών και τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου υποστήριξε την απεργία των φοιτητών του Πολυτεχνείου, η οποία ξέσπασε με οικονομικά και επιστημονικά αιτήματα, η πρώτη στην κατεχόμενη Ελλάδα. Ο λόγος που εκφώνησε με την ιδιότητα του Πρύτανη, στις 13 Νοεμβρίου 1943, αποτέλεσε φόρο τιμής στην Αντίσταση των Ελλήνων, λόγος για τον οποίο συνελήφθη και φυλακίστηκε δύο φορές, πρώτα από τους Ιταλούς και στη συνέχεια από τους Γερμανούς. Την ίδια εποχή και με την καθοριστική επίδραση της συζύγου του ασπάστηκε το μαρξισμό [2] και εντάχθηκε στις τάξεις του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος στο οποίο ανήκε εκείνη.

Στις 29 Μαΐου του 1945 ο Κιτσίκης τέθηκε σε διαθεσιμότητα για τα πολιτικά του φρονήματα και απολύθηκε στις 27 Οκτωβρίου 1946 από το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο με την κατηγορία της συμμετοχής ή υποκινήσεως σε εξέγερση τον Δεκέμβριο του 1944. Πρόκειται για την κατάληψη των κτιρίων του Πολυτεχνείου στην Πατησίων στις 6 Δεκεμβρίου 1944 από τον σπουδαστικό λόχο του Ε.Λ.Α.Σ. «Λόρδος Βύρων» με «καπετάνιο» τον τότε σπουδαστή της Σχολής Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων και μετέπειτα αρχηγό του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, Γρηγόρη Φαράκο. Η κατάληψη κατεστάλη την ίδια ημέρα από τα αγγλικά τεθωρακισμένα και το πεζικό μετά από μάχη που είχε αποτέλεσμα νεκρούς, τραυματίες και μεγάλες υλικές καταστροφές, ενώ ακολούθησε η σύλληψη, ομηρεία και εκτέλεση από τον Ε.Λ.Α.Σ. τριών εθνικιστών καθηγητών του Ε.Μ.Π., των Ι. Θεοφανόπουλου, Γ. Σαρρόπουλου και Σ. Κορώνη. Το 1945 έως το 1949, ο Κιτσίκης ήταν πρόεδρος του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου. Το Νοέμβριο του 1947 η σύζυγος του Μπεάτα-Μερόπη Πετυχάκη-Κιτσίκη συνελήφθη και στις 16 Ιανουαρίου του 1948, της απαγγέλθηκε η κατηγορία της συμμετοχής σε παράνομη δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, ενώ στις 24 Ιανουαρίου του ίδιου έτους παραπέμφθηκε στο Έκτακτο Στρατοδικείο για κατασκοπεία και παραβίαση του Γ' ψηφίσματος, που προέβλεπε την ποινή του θανάτου για όσους στρέφονταν κατά της ασφάλειας της Ελλάδος. Η Μπεάτα δικάστηκε από τις 9 Απριλίου 1948 και καταδικάστηκε σε θάνατο –ποινή που δεν εκτελέστηκε και ο Κιτσίκης έστειλε τα παιδιά του στο εξωτερικό και παρέμεινε ο ίδιος στην Ελλάδα. Το καλοκαίρι του 1951 υπήρξε αναθεώρηση της πρωτοδίκου αποφάσεως με την οποία η ποινή της Μπεάτας Κιτσίκη μειώθηκε σε επτά χρόνια φυλάκιση και αποφυλακίστηκε στο τέλος του 1951, αφού παρέμεινε έγκλειστη επί τέσσερα χρόνια στις φυλακές Αβέρωφ στην Αθήνα. Έκτοτε και έως το 1956, η οικογένεια Κιτσίκη έζησε στο Παρίσι.

Πολιτική δράση & αξιώματα

Ο Κιτσίκης την εποχή που σπούδαζε στο Βερολίνο εντάχθηκε στην κίνηση των Γερμανών σοσιαλιστών και στην κίνηση των Κοινωνιολόγων, δίπλα στους Δελμούζο, Αλέξανδρο Παπαναστασίου και Δημήτριο Γληνό. Το 1935 συμμετείχε στο βενιζελικό κίνημα της 1ης Μαρτίου εκείνου του χρόνου και τον Απρίλιο απολύθηκε από το Πολυτεχνείο, το Τεχνικό Επιμελητήριο και κατηργήθη η Γερουσία, όμως μετά από ένα εξάμηνο επανήλθε στην καθηγητική έδρα. Ως το 1941 παρέμεινε οπαδός του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ο Κιτσίκης ίδρυσε και υπήρξε Πρόεδρος στην οργάνωση ΕΠ.ΑΝ., [Επιστήμη-Ανοικοδόμηση], στην οποία εντάχθηκαν κορυφαίοι επιστήμονες από όλη την Ελλάδα, και εξέδιδαν το περιοδικό «Ανταίος». Οι μελέτες της οργανώσεως αποδείκνυαν ότι η αξιοποίηση του πλούτου του Ελληνικού υπεδάφους, όπως ο λιγνίτης, η τύρφη, ο βωξίτης, το πετρέλαιο, θα μπορούσαν να λύσουν σηματικά οικονομικά και ενεργειακά προβλήματα της Ελλάδος, ενώ οι υδατοπτώσεις, σε συνδυασμό με τη δημιουργία φραγμάτων μπορούσαν να οδηγήσουν στη αναπτυξιακή εκτίναξη με την δημιουργία βαριάς βιομηχανίας. Τα συμπεράσματα των μελετών της ΕΠ.ΑΝ. αναφέρονται στο βιβλίο με τίτλο «Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα» που φέρει την υπογραφή του Δημήτρη Μπάτση.

Στην κατοχή προσχώρησε στο Ε.Α.Μ., [Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο], και στα τέλη του 1944 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος. Στα τέλη του 1955 ο Κιτσίκης συμμετείχε στην Ελληνική αντιπροσωπεία στο Παγκόσμιο Κίνημα Ειρήνης στη Στοκχόλμη. Το 1956 εκλέχθηκε βουλευτής Αθηνών με το ψηφοδέλτιο του κόμματος «Δημοκρατική Ένωσις» και τον ίδιο χρόνο ήταν καλεσμένος από την Ακαδημία των Επιστημών της Σοβιετικής Ενώσεως σε συνέδριο στην Μόσχα. Εκεί η κινεζική αντιπροσωπεία κάλεσε το ζεύγος Κιτσίκη να επισκεφθεί την Κίνα, ο Κιτσίκης αποδέχθηκε την πρόσκληση και στις αρχές του Σεπτεμβρίου του 1956 κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε την Κίνα και παρέμεινε εκεί φιλοξενούμενη πάνω από ένα μήνα. Το 1958 ο Κιτσίκης επανεκλέχθηκε πρώτος βουλευτής Αθηνών, αυτή τη φορά με το συνδυασμό του κόμματος Ε.Δ.Α., [Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά], όπως και στις εκλογές το 1961, το 1963 και το 1964, σε πέντε συνεχείς Συνόδους όλες στην περιφέρεια του Δήμου Αθηναίων, ενώ υπήρξε υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων στις δημοτικές εκλογές της 5ης Ιουλίου 1964, με την υποστήριξη της ευρύτερης αριστεράς και κατέλαβε την πρώτη θέση, όμως στην επαναληπτική εκλογή δήμαρχος εξελέγη ο Γεώργιος Πλυτάς. Στο Πολυτεχνείο, ο Νίκος Κιτσίκης δίδαξε για 30 χρόνια ως το 1959 που συνταξιοδοτήθηκε. Το 1967, ο Κιτσίκης συνελήφθη από το Επαναστατικό καθεστώς της «21ης Απριλίου 1967», και αρχικά εξορίστηκε στο νησί της Γυάρου, όμως τον Αύγουστο του 1967 μεταφέρθηκε για νοσηλεία σε νοσοκομείο των Αθηνών. Στη συνέχεια αφέθηκε ελεύθερος και επέλεξε να ζήσει στο Παρίσι από το οποίο επέστρεψε στην Ελλάδα τον Ιούλιο οτυ 1974. Προς τιμήν του Κιτσίκη, το 2003, αναγέρθηκε το άγαλμα του στο λιμάνι του Ηρακλείου.

Βιβλιοθήκη Κιτσίκη

Το αρχείο και η βιβλιοθήκη του Νίκου Κιτσίκη στεγάζονται στο μέγαρο του Αριστείδη Στεργιάδη στο Ηράκλειο της Κρήτης. Στο νεοκλασσικό κτίριο, στεγάζονται σήμερα οι Υπηρεσίες του Τ.Ε.Ε. Ανατολικής Κρήτης, η βιβλιοθήκη του οποίου φιλοξενεί το αρχείο του Νίκου Κιτσίκη. Στο διασωζόμενο τμήμα του αρχείου του, το οποίο παραχωρήθηκε από τα παιδιά του, υπάρχει μια αξιόλογη συλλογή εκδόσεων λιμανιών της Ευρώπης και της Αμερικής.

Εργογραφία

Ο Κιτσίκης έγραψε μελέτες τεχνικές, οικονομικές, φιλοσοφικές, πολιτικές. Εξέδωσε και δημοσίευσε:

  • «Η οικονομική έρευνα των μεγάλων τεχνικών ζητημάτων», που εκδόθηκε σε 2000 σελίδες κι ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς διαλέξεων, που έδωσε για έξι μήνες το 1931, στην Αρχαιολογική Εταιρεία, οι οποίες έθεσαν τις βάσεις για τα κατοπινά Ελληνικά αναπτυξιακά προγράμματα και τις είχαν παρακολουθήσει ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και πολλά μέλη του υπουργικού συμβουλίου.

Εκτός από τα καθαρά επιστημονικά έργα του, γενικότερης σημασίας είναι:

  • «Η θετικιστική θεωρία της γνώσεως κατά Ερνστ Μαχ», το 1916,
  • «Η οικονομική έρευνα των μεγάλων τεχνικών ζητημάτων», το 1932,
  • «Στατική», δίτομο έργο το 1937,
  • «Φωτοδιαγνωστική της εντατικής καταστάσεως», το 1938,
  • «Η Φιλοσοφία της νεωτέρας Φυσικής», το 1947,
  • «Η εκβιομηχάνιση της Ελλάδος», το 1956,
  • «Ο κόσμος υπό την απειλήν της εκμηδενίσεως», το 1957,
  • «Η ανασυγκρότησις και ο μύθος των έργων», το 1958,
  • «Η σημασία της Φυσικής δια την φιλοσοφίαν»,

«Η θύελλα της Κοινής Αγοράς», το 1962.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Εσωτερική αρθρογραφία

Διαβάστε τα λήμματα

4η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1936 Cover-lite.jpg

Πολιτικά πρόσωπα

Πρωθυπουργός

Υπουργοί

Υποστηρικτές (1ο)

Οργανώσεις

Κανελλόπουλος Αλέξανδρος

Πολιτικά στελέχη

Αξιωματικοί

Λογοτέχνες

Καλλιτέχνες

Υποστηρικτές (2ο)
  • Θεολόγοι
  • Πανεπιστημιακοί
  • Πολιτικοί


Παραπομπές

  1. [Η Μπεάτα-Μερόπη Πετυχάκη-Κιτσίκη καταγόταν από πλούσια κρητική οικογένεια και κατοικούσε στο Ηράκλειο. Στους προγόνους της συγκαταλέγονταν Έλληνες ορθόδοξοι και Ιταλοί καθολικοί ευγενείς με καταγωγή από την Τεργέστη. Ο πατέρας της Μπεάτας, ο Εμμανουήλ Θεόδωρου Πετυχάκης, ήταν δικηγόρος και βιομήχανος στο Κάϊρο της Αιγύπτου, και μητέρα της ήταν η Κόριννα, κόρη τοῦ κόμητος Δαυΐδ ντ’ Ἀντώνιο Ἀντωνιάδης), με καταγωγή από την Τεργέστη, ενώ πατριός της ήταν ο Αριστείδης Στεργιάδης που διατέλεσε από το 1919 έως το 1922, ύπατος αρμοστής της Ελλάδας στη Σμύρνη, στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας και καταστροφής. Η Μπεάτα-Μερόπη Πετυχάκη-Κιτσίκη εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος και υπήρξε αντάρτισσα του Ε.Λ.Α.Σ. και καταδικάστηκε σε θάνατο. Παρέμεινε φυλακισμένη για τέσσερα χρόνια και στη συνέχεια αποφυλακίστηκε. Τη δεκαετία του 1950 η Μπεάτα Πετυχάκη-Κιτσίκη, μαζί με την μητέρα του Κώστα Σημίτη ίδρυσαν τον «Ελληνο-Κινεζικό Σύνδεσμο Φιλίας» για να στηρίξουν το κομμουνιστικό μεταρρυθμιστικό έργο του Μάο Τσε Τούνγκ.]
  2. [«....το 1945 ύστερα από την απόλυσή μου από καθηγητής και πρύτανης του Πολυτεχνείου για τα κοινωνικά και πολιτικά μου φρονήματα... απέκτησα φρονήματα..».] Απόσπασμα από αυτοβιογραφικές σημειώσεις του καθηγητή Κιτσίκη.