Σπυρίδων Τρικούπης

Ο Σπυρίδωνας Τρικούπης, Έλληνας λόγιος, μία από τις σημαντικότερες πολιτικές μορφές των πρώτων 50 χρόνων του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, ιστοριογράφος, υμνογράφος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και πολιτικός που διατέλεσε πρώτος πρωθυπουργός του ελεύθερου Ελληνικού κράτους, Υπουργός των Εξωτερικών και πρέσβης του Ελληνικού Βασιλείου στην πρεσβεία της Ελλάδος στο Λονδίνο, συνδιαμορφωτής του πρώτου Ελληνικού Συντάγματος καθώς και πατέρας του επίσης σημαντικότατου Έλληνα, Χαρίλαου Τρικούπη, γεννήθηκε στις 8 Απριλίου 1778 στο Μεσολόγγι και πέθανε στις 12 Φεβρουαρίου 1873 στην Αθήνα.

Σπυρίδων Τρικούπης
Βιογραφικά στοιχεία (συνοπτικά)
Γέννηση: 8 Απριλίου 1778
Τόπος: Μεσολόγγι, Αιτωλοακαρνανία (Ελλάδα)
Σύζυγος: Αικατερίνη Μαυροκορδάτου
Τέκνα: Εξι τέκνα (Αγλαΐα, Όθων, Χαρίλαος, Σοφία.
Υπηκοότητα: Τουρκική, Ελληνική
Ασχολία: Ιστοριογράφος, Υμνογράφος Λογοτέχνης, πολιτικός
Θάνατος: 12 Φεβρουαρίου 1873
Τόπος: Αθήνα, Αττική (Ελλάδα)
Πληροφορίες αξιώματος * Πρωθυπουργός *
Έναρξη Θητείας : 25 Ιανουαρίου 1833
Προκάτοχος
Ιωάννης Κωλέττης
Λήξη θητείας : 12 Οκτωβρίου 1833
Διάδοχος
Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος

Ήταν παντρεμένος, από το 1826, με την Αικατερίνη, αδελφή του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, με την οποία απέκτησε έξι παιδιά. Από αυτά δύο πέθαναν σε βρεφική ηλικία, δύο, η Αγλαΐα και ο Όθων σε εφηβική και επέζησαν ο Χαρίλαος, ο μετέπειτα πρωθυπουργός και η Σοφία.

Βιογραφία

Η Οικογένεια Τρικούπη είναι ιστορική και αρχοντική οικογένεια του Μεσολογγίου, μέλη της οπο΄πιας διακρίθηκαν στην πολιτική, τον στρατό, τα γράμματα, την ιατρική, ενώ συμμετείχαν στην Ελληνική Εθνεγερσία του 1821. Η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι περί το 1700. Γενάρχης της πολιτικής οικογένειας Τρικούπη ήταν ο Γεωργάκης Τρικούπης που γεννήθηκε το 1700 στο Μεσολόγγι και από το γάμο του απέκτησε έναν γιο, τον Ματθαίο.

Οικογένεια Ιωάννη Τρικούπη

Πάππος του Σπυρίδωνα ήταν ο Ματθαίος Τρικούπης, πλοίαρχος και προεστός που έζησε στο Μεσολόγγι ως το 1770. Πατέρας του ήταν ο Ιωάννης Ματθ. Τρικούπης που γεννήθηκε το 1750, Φιλικός, κατόπιν Πρόεδρος των Δημογερόντων και των Εφόρων, Γερουσιαστής και μέλος της επιτροπής που αναπλήρωνε τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Ο Ιωάννης πρωτότοκος γιος του Ματθαίου και μαθητής του Παναγιώτη Παλαμά διατέλεσε γραμματέας του μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Γαβριήλ τον οποίο ακολούθησε στην Κωνσταντινούπολη, όταν το 1780 εξελέγη οικουμενικός πατριάρχης. Ο Ιωάννης, που είχε έναν μικρότερο αδελφό, τον Συμεών, το 1785 επέστρεψε στο Μεσολόγγι και ασχολήθηκε με τα κοινά. Εκεί παντρεύτηκε την Αλεξάνδρα Παλαμά και απέκτησαν επτά γιούς, τους Σπυρίδωνα Τρικούπη, μετέπειτα ιστορικό και πατέρα του Πρωθυπουργού Χαρίλαου Τρικούπη, Αναστάσιο, Κωνσταντίνο, Νικόλαο, Μάνθο, Απόστολο και Θεμιστοκλή, και δύο κόρες, την Ειρήνη και τη Μαρία.

Σπουδές / Πρώτα χρόνια

Αρχικά ο Σπυρίδων μαθήτευσε στην ακμάζουσα σχολή των Παλαμάδων στο Μεσολόγγι, ύστερα πήγε στην Πάτρα, όπου έμαθε Ιταλικά, Αγγλικά και Γαλλικά και προσελήφθη ως υπάλληλος του εκεί αγγλικού προξενείου. Έγινε γραμματέας του λόρδου Γκίλφορδ και με υποτροφία του παρακολούθησε επί έξι χρόνια φιλολογία και φιλοσοφία στη Ρώμη και στο Παρίσι, καθώς τον είχε επιλέξει για τη θέση του εφόρου και οργανωτή της Ιόνιας Ακαδημίας, που είχε ιδρύσει ο λόρδος στην Κέρκυρα. Με την έκρηξη της επανάστασης του 1821 διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου πήρε μέρος στον Αγώνα. Νεκρολόγησε τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, τον Φραγκίσκο Άστιγγα, τον Ανδρέα Ζαΐμη, τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, τον Πανούτσο Νοταρά, ενώ περίφημος ήταν ο επικήδειος αποχαιρετισμός του στο λόρδο Βύρωνα το 1824 και το 1825, επωφελούμενος από την αμνηστία, εκφώνησε τον «περί ομονοίας» λόγο.

Πολιτική δράση

Πρωθυπουργός

Το 1824 οι συμπολίτες του τον εξέλεξαν πληρεξούσιο Μεσολογγίου. Μετά την έξοδο της 10ης Απριλίου κατέφυγε στο Ναύπλιο και εγκαταστάθηκε στο χωριό Αβδίμπεη, το οποίο είχε αγοράσει και όπου παρέμεινε για πέντε χρόνια. Το 1826 έγινε μέλος της επαναστατικής κυβέρνησης. Ο Ιωάννης Καποδίστριας τον διόρισε γενικό γραμματέα της Επικρατείας για τις εξωτερικές υποθέσεις, όμως διαφώνησε μαζί του και με εντολή του κυβερνήτη εξορίστηκε στη Μήλο, πριν καταφύγει στην Ύδρα, μαζί με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και άλλους αντιπολιτευόμενους. Μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη επέστρεψε στο Ναύπλιο και κατά την αντιβασιλεία έγινε πρωθυπουργός, όμως διαφώνησε και με τους Βαυαρούς. Το 1829, πούλησε την ιδιοκτησία του στο χωριό Αβδίμπεη και έκτισε δύο οικίες, στο Ναύπλιο και στο Άργος, όπου και εγκαταστάθηκε. Το 1934 διορίστηκε πρεσβευτής στο Λονδίνο όμως το 1838, ήρθε σε αντιπαράθεση με τον βασιλιά Όθωνα, και ανακλήθηκε αλλά το 1841, επανήλθε στην διεύθυνση της πρεσβείας.

Το 1843 με την κατάργηση των πρεσβειών, επέστρεψε στην Ελλάδα και συμμετείχε στην Εθνοσυνέλευση του 1843 συμβάλλοντας στην ψήφιση του Συντάγματος του 1844 και έγινε Υπουργός Εξωτερικών και Παιδείας στην κυβέρνηση Μαυροκορδάτου. Μετά την ανατροπή της οποίας τάχθηκε ως γερουσιαστής και αντιπρόεδρος της Γερουσίας την περίοδο 1844 μέχρι το 1849, με το Αγγλικό κόμμα. Αργότερα εγκατέλειψε την αγγλόφιλη πολιτική του και υποστήριξε τον Γεώργιο Κουντουριώτη και το Βασιλιά Όθωνα. Το 1861 και ενώ ήταν πρεσβευτής της Ελλάδας στο Λονδίνο, παραιτήθηκε για λόγους υγείας. Ως πολιτικός έδειξε θάρρος και ανεξαρτησία γνώμης και σεβασμό προς τους νόμους και τη θέληση του έθνους. Υπήρξε από αυτούς που κοπίασαν για την αποκατάσταση της ελευθερίας, την απαλλαγή από τις ξένες επεμβάσεις, την παγίωση της τάξης και την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Γενικά υπήρξε άριστος πολιτικός και εύστροφος διπλωμάτης. Αυτός έπεισε το Διονύσιο Σολωμό να γράψει στα ελληνικά τους στίχους του.

Το έργο του

Ο Σπυρίδων Τρικούπης βρισκόταν σε στενή ψυχική επαφή με τους Επτανήσιους λογοτέχνες και μέχρι το 1830 ήταν συνεπής και μαχητικός υπερασπιστής της δημοτικής. Αργότερα όμως προσχώρησε στον αρχαϊστικό λογιοτατισμό και έγινε καθαρολόγος.

• Η "Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως", τετράτομο έργο, η οποία περιέχει πολύτιμες ειδήσεις και πληροφορίες, γραμμένες με ευσυνειδησία και αμεροληψία από αυτόπτη μάρτυρα και πρωταγωνιστή.

Έγραψε επίσης τα ποιήματα,

• ο "Δήμος" και
• η "Λίμνη του Μεσολογγίου",
• "Ο καιρός αδελφοί της ελευθερίας φθάνει",

ενώ μετέφρασε το θούριο του Τυρταίου.

Αρχείο Τρικούπη

Το αρχείο του ταξινομήθηκε χρονολογικά σε πέντε λευκώματα από την κόρη του Σοφία, η οποία με τη διαθήκη της κατέστησε κληρονόμους τον εξάδελφό της Κωνσταντίνο Θ. Τρικούπη και τον γραμματέα του αδελφού της, τον Κωνσταντίνο Παπαλουκά και τους ζήτησε να συμμορφωθούν με τις προφορικές εντολές της για τη φύλαξη των αρχείων του πατέρα της και του αδελφού της. Το αρχείο του Σπυρίδωνα και το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου του Χαριλάου Τρικούπη πήρε ο Κωνσταντίνος Παπαλουκάς, και στη συνέχεια βρέθηκε στα χέρια του μακρινού του ανιψιού, δικηγόρου Χάρη Νιανιάρα, ο οποίος το εκποίησε το 1987 ή το 1989. Στο Ε.Λ.Ι.Α. υπάρχει πλήρες αρχείο του, ταξινομημένο σε τέσσερις φακέλους, [«Πολιτικά-Προσωπικά 1825-1862, Αλληλογραφία 1827-1855, Αλληλογραφία (Βασιλιάς, υπουργοί, πρεσβευτές, 1850-1861), Αλληλογραφία (Ξένοι επιστολογράφοι 1813-1865)].

Το αρχείο αναφέρεται

• στη δημόσια υπηρεσία του,
• την πολιτική του ιδιότητα ως πληρεξουσίου Μεσολογγίου,
• τα πολιτικά του αξιώματα επί Ιωάννη Καποδίστρια, Αντιβασιλείας, κυβερνήσεως Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου,
• στην πολιτική σχέση του με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο,
• στη διπλωματική του δραστηριότητα στις εξωτερικές υποθέσεις της Ελλάδος ως πρεσβευτή στο Λονδίνο.

Εξωτερικές συνδέσεις

• [1ος τόμος της Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως Anemi.gr]
• [2ος τόμος της Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως Anemi.gr]
• [3ος τόμος της Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως Anemi.gr]
• [4ος τόμος της Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως Anemi.gr]
• [Λόγος επικήδειος Εις μνήμη Γεωργίου Καραϊσκάκη.]

Εσωτερική αρθρογραφία

• Χαρίλαος Τρικούπης
• Νικόλαος Τρικούπης

Βιβλιογραφία

• «Χαρίλαος Τρικούπης», [Γεώργιος Τσοκόπουλος, Εκδόσεις «Γεωργίου Δ. Φέξη», Αθήνα, 1896]
• «Χαρίλαος Τρικούπης / Μια Βιογραφική Περιήγηση», [Λύντια Τρίχα, Εκδόσεις Καπόν, Αθήνα, 2009]

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org