Αλέξανδρος Παπαναστασίου

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, Έλληνας αντιμοναρχικός και αντιμαρξιστής νομικός, πολιτικός επιστήμονας, κοινωνιολόγος, συγγραφέας, πολιτικός, σημαντική πολιτική προσωπικότητα της νεότερης πολιτικής ιστορίας της Ελλάδος που διατέλεσε γερουσιαστής, υπουργός σε πολλές κυβερνήσεις και δύο φορές πρωθυπουργός, ιδρυτής του καθεστώτος της Αβασίλευτης Δημοκρατίας το Μάρτιο του 1924, λόγος για τον οποίο ονομάστηκε «Πατέρας της Δημοκρατίας», γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1876 στην Τρίπολη του νομού Αρκαδίας και πέθανε στις 17 Νοεμβρίου 1936 στο σπίτι του στην Εκάλη, από καρδιακή ανακοπή. Μετά το θάνατό του, η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο ναό του Αγίου Γεωργίου Καρύτση. Η κηδεία του έγινε με δημόσια δαπάνη, του αποδόθηκαν τιμές πρωθυπουργού εν ενεργεία, και δεν εκφωνήθηκαν επικήδειοι. Η ταφή του έγινε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Ήταν άγαμος και δεν απέκτησε απογόνους.

Αλέξανδρος Παπαναστασίου
Συνοπτικές πληροφορίες αξιώματος
Έναρξη 1ης Θητείας : 12 Μαρτίου 1924
Λήξη θητείας : 24 Ιουλίου 1924
Προκάτοχος
Διάδοχος
Έναρξη 2ης Θητείας : 26 Μαΐου 1932
Λήξη θητείας : 5 Ιουνίου 1932
Προκάτοχος
Διάδοχος

Βιογραφία

Οικογενειακή κατάσταση

Κατάγονταν από εύπορη αστική οικογένεια από το χωριό Λεβίδι του νομού Αρκαδίας, στα μητρώα Αρρένων του οποίου γράφτηκε και ο Αλέξανδρος [1]. Πατέρας του ήταν ο Παναγιώτης Παπαναστασίου, γυμνασιάρχης και αργότερα τμηματάρχης στο Υπουργείο Παιδείας, που το 1902 εκλέχθηκε βουλευτής Μαντινείας, ενώ μητέρα του ήταν η Μαριγώ, κόρη του Κωνσταντίνου Αποστολόπουλου, δημάρχου στο Λεβίδι Αρκαδίας. Στο επίθετό της συζύγου του ο Παπαναστασίου πρόσθεσε και το επώνυμο Ρογάρη, όπως ήταν το αρχικό επώνυμο του γένους της, με ρίζες από την Κωνσταντινούπολη. Αδελφή του Παπαναστασίου ήταν η δημοδιδασκάλισσα Αριστοβούλη [Βούλα], μετέπειτα σύζυγος του Κερκυραίου ναυάρχου Βικεντίου Λοπρέστη, που από τις 24 Μαρτίου 1924 έως τις 8 Ιουλίου 1925 διατέλεσε ανέλαβε του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού.

Ο Παπαναστασίου έζησε έως το 1883 στην Καλαμάτα, από το 1883 έως το 1889 στον Πειραιά, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του, και από το 1890 στην Αθήνα, αρχικά σε κατοικία στην οδό Πανεπιστημίου, στο Μέγαρο και τη Στοά Νικολούδη, στη συνέχεια στην οδό Εδουάρδου Λω 2, ενώ από το 1903 έως το 1936 που πέθανε, στον τρίτο όροφο κατοικίας, που δεν υπάρχει πλέον στη γωνία Σόλωνος και Πινδάρου 11β. Το 1934 απέκτησε ιδιόκτητη εξοχική κατοικία στο τότε προάστιο της Εκάλης με τραπεζικό δανεισμό και με την οικονομική συνδρομή του γαμπρού του Βικέντιου Λοπρέστη.

Σπουδές

Ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στη Σχολή Σιμοπούλου, η μετέπειτα Ιόνιος Σχολή, που βρίσκονταν στη συμβολή των οδών Ακαδημίας και Χαριλάου Τρικούπη. Φοίτησε και το 1899 ανακηρύχθηκε διδάκτορας της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη συνέχεια σπούδασε κοινωνιολογία, οικονομικά και φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια Χαϊδελβέργης και Βερολίνου και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Λονδίνο και το Παρίσι. Έγραφε και μιλούσε γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά και ιταλικά. Το διάστημα της παραμονής του στη Γερμανία επηρεάστηκε από τη συνεταιριστική πρακτική που κυριαρχούσε και γοητεύτηκε από το «δημοκρατικό σοσιαλισμό» του Έντουαρντ Μπέρνσταϊν, το ρεφορμισμό, το δρόμο των βαθμιαίων μεταρρυθμίσεων που θα μετέτρεπαν με «ειρηνικό τρόπο» τον καπιταλισμό σε σοσιαλιστική κοινωνία, θέση που υιοθετήθηκε από το οπορτουνιστικό σοσιαλδημοκρατικό ρεύμα και στη συνέχεια από νεότερα οπορτουνιστικά ρεύματα.

Ο ουμανιστικός σοσιαλισμός αποτέλεσε το ιδεολογικό υπόβαθρο της «Κοινωνιολογικής Εταιρείας» την οποία δημιούργησε το 1907, επιστρέφοντας στην Ελλάδα. Τα μέλη της «Κοινωνιολογικής Εταιρείας», τα οποία είχαν ταχθεί υπέρ του Στρατιωτικού κινήματος του 1909 στου Γουδή, ίδρυσαν το 1910, το «Λαϊκό Κόμμα» με τη σύμπραξη του Δημητρίου Γούναρη, το οποίο συμμετείχε στις εκλογές για την Α’ και Β’ Αναθεωρητική Βουλή, σε συνεργασία με τους Φιλελεύθερους. Το «Λαϊκό Κόμμα» διαλύθηκε το 1915 και οι «Κοινωνιολόγοι» εντάχθηκαν στο Κόμμα των Φιλελευθέρων. Μεταξύ των φίλων και συνεργατών του περιλαμβάνονταν οι εθνικιστές λογοτέχνες Λορέντζος Μαβίλης, Κωστής Παλαμάς, Άγγελος Σικελιανός, Σπυρίδων Μελάς, αλλά και οι Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Μανόλης Τριανταφυλλίδης και Αλέξανδρος Δελμούζος.

Πολιτική δράση

Το 1909 εκλέχτηκε βουλευτής του κόμματος των Φιλελευθέρων. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του «Εκπαιδευτικού Ομίλου», ενώ το 1911 ίδρυσε την «Εταιρεία των Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών». Συμμετείχε ως εθελοντής στους Βαλκανικούς πολέμους και πήρε μέρος στην εκστρατεία της Χίου και την πολιορκία των Ιωαννίνων. Το 1917 προσχώρησε στο κίνημα της Θεσσαλονίκης και του ανατέθηκε από την προσωρινή κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης η Γενική Διοίκηση των Ιόνιων Νήσων. Εκείνη την περίοδο εγκαταστάθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλληνίας, όπου με ομιλίες του υπερασπίστηκε τον «δίκαιον αγώνα» που είχε αναλάβει ο στρατός της Εθνικής Αμύνης. Με δικές του ενέργειες οργανώθηκε η απόβαση γαλλικού στρατού στην Πρέβεζα. Από το 1917 μέχρι το 1920 ήταν υπουργός Συγκοινωνιών στην κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου, προσωρινός υπουργός Εσωτερικών το 1918 και το 1920 υπουργός Περιθάλψεως. Στις εκλογές του 1920, όταν επισκέφθηκε την Τρίπολη για προεκλογική περιοδεία ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, οι συμπατριώτες του τον παρακάλεσαν να βοηθήσει στην αναστολή της εφαρμογής του νόμου που προέβλεπε την απαγόρευση της, νόμιμης έως τότε, καλλιέργειας χασίς. Ο Παπαναστασίου όχι μόνο δεν αντιμετώπισε θετικά το αίτημα των συμπατριωτών του, αλλά συνέστησε στον Νομάρχη να επιβάλει πιο αυστηρά μέτρα.

Στις 12 Φεβρουαρίου του 1922, δημοσίευσε το «Δημοκρατικό Μανιφέστο», που υπέγραψε από κοινού με έξι στενούς συνεργάτες, τους Γ. Βηλαρά, Σπ. Θεοδωρόπουλο, Π. Καραπάνο, Κ. Μελά, Δ. Πάζη και Θρασύβουλο Πετιμεζά. Οι επτά συνελήφθησαν και προφυλακίστηκαν με την κατηγορία της «εξυβρίσεως του Βασιλέως», λόγω των αντιβασιλικών θέσεων του Μανιφέστου [2]. Στη δίκη που ακολούθησε, τη γνωστή «δίκη της Λαμίας» καταδικάστηκαν, στις 23 Ιουνίου 1922, σε τριετή ποινή φυλακίσεως. Το Μανιφέστο προκάλεσε αίσθηση και διάφοροι «Τοπικοί Δημοκρατικοί Σύλλογοι» εμφανίστηκαν σε διάφορα σημεία της Ελλάδος. Φυλακίστηκαν στις φυλακές Παλαιάς Στρατώνος όπου παρέμειναν έως τις 12 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου, όταν τους αποφυλάκισε η Επαναστατική επιτροπή του κινήματος Γονατά-Πλαστήρα. Ο Παπαναστασίου ήταν ιδρυτής του κόμματος «Δημοκρατική Ένωση» και το Νοέμβριο του 1923 ίδρυσε την εφημερίδα «Δημοκρατία», δημοσιογραφικό όργανο της «Δημοκρατικής Ενώσεως», της οποίας εφημερίδος αποτέλεσε τον κεντρικό αναλυτή και αρθρογράφο. Στην εφημερίδα από τον Ιούνιο του 1932 έως το Μάρτιο του 1933, διατέλεσε διευθυντής ο Στράτης Μυριβήλης. Το 1924 ο Παπαναστασίου ως πρωθυπουργός, υποστήριξε στην Δ' Εθνοσυνέλευση την αγροτική μεταρρύθμιση και τη διανομή της γης των τσιφλικάδων στους ακτήμονες και μικροκαλλιεργητές, ενώ υπήρξε πρωτοπόρος στη δημιουργία της Αγροτικής Τράπεζας.

Στις 25 Μαρτίου 1924 η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Παπαναστασίου εισηγήθηκε και πέτυχε με ψήφισμα την ανακήρυξη από την Εθνοσυνέλευση του πολιτεύματος της αβασίλευτης δημοκρατίας, απόφαση που επικυρώθηκε με το δημοψήφισμα της 13ης Απριλίου του ίδιου χρόνου. Ο Παπαναστασίου δεν αποδεχόταν την καθαρεύουσα ως επίσημη γλώσσα του κράτους, ενώ τάχτηκε υπέρ των κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών. Τον ίδιο χρόνο καταψηφίστηκε στην Εθνοσυνέλευση και παραιτήθηκε. Την περίοδο 1925-26, αντιτάχτηκε στη δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου. Στην οικουμενική κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη τοποθετήθηκε υπουργός Γεωργίας και μετονόμασε το κόμμα του σε «Εργατικό και Αγροτικό». Ίδρυσε την οργάνωση «Βαλκανική Ένωση» [3], αποβλέποντας στη σύσφιξη των σχέσεων των Βαλκανικών χωρών. Το 1933 συνεργάστηκε ξανά με το Ελευθέριο Βενιζέλο και υπουργοποιήθηκε για τελευταία φορά τον ίδιο χρόνο στην τελευταία κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου, στη θέση του υπουργού της Εθνικής Οικονομίας.

Στις 4 Ιουνίου 1934, ενώ αγόρευε και εξέθετε τις απόψεις του για το ζήτημα της στρατιωτικής επετηρίδας, τραυματίστηκε στο βήμα της Βουλής από κάθισμα που εκσφενδόνισε εναντίον του βουλευτής του κόμματος του Γεωργίου Κονδύλη και στις 12 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου εκλέγεται πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Αλέξανδρος Ζαΐμης με 197 ψήφους επί συνόλου 368 βουλευτών και γερουσιαστών. Οι 18 βουλευτές του Παπαναστασίου ψήφισαν τον στρατηγό Κωνσταντίνο Καλλάρη, ενώ βρέθηκαν 112 λευκά ψηφοδέλτια. Μετά την αποτυχία του Βενιζελικού κινήματος της 1ης Μαρτίου του 1935 παραπέμφθηκε σε στρατοδικείο, αλλά στις 5 Μαΐου 1935 απαλλάχτηκε. Ο Παπαναστασίου εκλέχθηκε για τελευταία φορά βουλευτής στις εκλογές του 1936, όταν συνεργάστηκε με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Γεώργιο Καφαντάρη στο «Δημοκρατικό συνασπισμό». Την 27η Απριλίου 1936 η Βουλή χορήγησε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση του Ιωάννη Μεταξά [241 ψήφοι υπέρ, 16 κατά και 6 αποχές], όμως ο Παπαναστασίου απείχε και υποστήριξε ότι η συγκεκριμένη ψήφος του είναι «...ψῆφος διαμαρτυρίας» ἐναντίον τῶν μεγάλων κομμάτων πού δέν συνεννοοῦνται...{...}...εἶναι ἀνάγκη, διά νά ἀντιμετωπίσωμεν τά μεγάλα προβλήματα, νά συνεννοηθῶμεν, νά ἐνταφιάσωμεν ὁριστικῶς τό παρελθόν ὄχι μέ λόγια ἀλλά μέ ἔργα..». Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου του Ιωάννη Μεταξά, τον έθεσε σε κατ' οίκον περιορισμό.

Πολιτικά αξιώματα

Διατέλεσε

  • Πρωθυπουργός συνολικά 144 ημέρες, 134 το διάστημα από τις 12 Μαρτίου έως τις 25 Ιουλίου 1924 [4] και 10 ημέρες το διάστημα από τις 26 Μαΐου έως τις 5 Ιουνίου 1932 [5].

Διατέλεσε

  • Υπουργός 56 συνολικά μήνες.
    υπουργός Συγκοινωνιών, 41 μήνες το διάστημα από τις 14 Ιουνίου 1917 έως τις 4 Νοεμβρίου 1920, στις κυβερνήσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου [6],
    υπουργός Γεωργίας, 14 μήνες το διάστημα από τις 4 Δεκεμβρίου 1926 έως τις 17 Αυγούστου 1927, στην οικουμενική κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη [7], όταν προώθησε αρκετά ζητήματα των αγροτών, ενώ προχώρησε και στην ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας,
    υπουργός Εθνικής Οικονομίας και προσωρινά Γεωργίας, 1,5 μήνες διάστημα από τις 16 Ιανουαρίου έως τις 6 Μαρτίου 1933, στην κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου [8],
    υπουργός Οικονομικών, το 1924, στη δική του κυβέρνηση, ενώ το 1932 ως πρωθυπουργός,
    υπουργός Στρατιωτικών, Ναυτικών, Αεροπορίας και Εσωτερικών, στις 10 ημέρες της δεύτερης δικής του πρωθυπουργίας.

Διατέλεσε

  • πληρεξούσιος στην Α΄Αναθεωρητική Βουλή, από τις 8 Αυγούστου έως τις 12 Οκτωβρίου 1910, στη Β' Αναθεωρητική Βουλή από τις 8 Ιανουαρίου έως την 1η Ιουνίου 1911, καθώς και στην Δ' Συντακτική Συνέλευση από τις 2 Ιανουαρίου 1924 έως τις 29 Σεπτεμβρίου 1925.

Εκλέχθηκε

  • βουλευτής, στις εκλογές της 30ής Μαΐου 1912, με το συνδυασμό των «Κοινωνιολόγων» που συνεργάστηκαν με το κόμμα των Φιλελευθέρων, από τις 3 Αυγούστου έως τις 21 Οκτωβρίου του 1915, από τις 12 Ιουλίου 1917 έως τις 15 Οκτωβρίου 1920, από τις 26 Νοεμβρίου 1926 έως τις 28 Αυγούστου 1928, από τις 17 Οκτωβρίου 1928 έως τις 20 Αυγούστου 1932, την 1η Απριλίου 1935 και από τις 2 Μαρτίου έως τις 4 Αυγούστου 1936.

Εκλέχθηκε, επίσης,

  • γερουσιαστής για 38 ημέρες, από τις 30 Μαρτίου έως τις 7 Μαΐου 1933.

Πολιτικές θέσεις

Ο Παπαναστασίου δεν δίστασε να πάρει μέτρα καθαρώς αντιδημοκρατικά, προκειμένου να κατοχυρώσει τη Δημοκρατία, όπως το «Κατοχυρωτικό». Αγωνίσθηκε για τον χωρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας, το υποχρεωτικό του πολιτικού γάμου [9], την κατάργηση της θανατικής ποινής, την καθιέρωση της απλής αναλογικής ως πάγιου εκλογικού συστήματος, την καθιέρωση της γυναικείας ψήφου, την απόδοση της γης στους καλλιεργητές της, την αποκατάσταση των προσφύγων, την προώθηση συνεταιριστικής οργανώσεως των εργατών και των αγροτών, την καθιέρωση της Κοινωνικής Ασφαλίσεως, την ίδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και της Αγροτικής Τράπεζας. Υπερασπίστηκε την καθιέρωση του δημοτικισμού, την προώθηση της Ειρήνης και της Διαβαλκανικής Συνεργασίας καθώς και της ιδέας μιας ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας, της «Πανευρώπης». Σταδιακά εξελίχθηκε στον αρχηγό της βενιζελογενούς αντιπολιτεύσεως των Φιλελευθέρων, υποστηρίζοντας πιο ριζοσπαστικές θέσεις από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, με τον οποίο οι σχέσεις του, δεν ήταν οι καλύτερες [10].

Τεκτονική δράση

Ο Παπαναστασίου ήταν Τέκτονας και μυήθηκε στη Στοά «Ρήγας Φεραίος» υπ' αρ. 19 εν Αν. Αθηνών, στην ίδρυση της οποίας στις 15 Μαΐου 1895, βοήθησε ο πατέρας του Παναγιώτης Παπαναστασίου, μέλος της Στοάς «Πυθαγόρας» από το 1888. Το 1898 ο Παπαναστασίου ανεδείχθη σε αξιωματικό της Στοάς «Ρήγας Φεραίος», ανέπτυξε έντονη τεκτονική δράση, ενώ ενδιαφέρθηκε για την ίδρυση Στοάς στην Τρίπολη υπό το όνομα «Θεόδωρος Κολοκοτρώνης». Τον Αύγουστο του 1931 παρέστη σε εκδήλωση της Στοάς «Αδελφοποίησις» για τους Τέκτονες της Τριπόλεως υπό την προεδρία του Γεωργίου Σώκου, όπου είπε τα εξής, «Επιλαμβάνομαι της σημερινής ευκαιρίας όπως εκφράσω δημόσια την ευγνωμοσύνη την οποίαν αισθάνομαι δια τον Τεκτονισμόν».

Μεταθανάτιες τιμές

Στο Λεβίδι του νομού Αρκαδίας λειτουργεί από το 1976, μουσείο αφιερωμένο στη μνήμη του. Εκεί, πέραν των προσωπικών αντικειμένων του, φυλάσσεται και ο εγκέφαλος του σε λάρνακα –με ειδικό υγρό συντηρήσεως. Το μουσείο ιστορεί το βίο και τις ιδέες του Παπαναστασίου και περιλαμβάνει σπάνιους τόμους από την τεράστια βιβλιοθήκη του. Περιλαμβάνει, ακόμη, επιστημονικά συγγράμματα, μεγάλο μέρος της επιστολογραφίας του, λόγους και άρθρα, σπάνιες προσωπικές και οικογενειακές φωτογραφίες, στιγμές από τη στρατιωτική του ζωή και μια συλλογή από προσωπικά αντικείμενα, όπως η ομπρέλα του, ένα σακάκι και το κομπολόι του.

Στη Θεσσαλονίκη έχει δοθεί το όνομα του σε κεντρική οδό της πόλεως και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο τον τιμά ως ιδρυτή του με τον ανδριάντα του στο κέντρο της Πανεπιστημιούπολης. Προσωπογραφία του Παπαναστασίου, έργο του ζωγράφου Κωνσταντίνου Παρθένη, το οποίο έγινε «διά ζώσης», δηλαδή με μοντέλο τον ίδιο τον Παπαναστασίου, δωρήθηκε από την αδελφή του στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έκτοτε κοσμεί το Πρυτανικό γραφείο. Προτομή του Παπαναστασίου βρίσκεται και στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως στην Τρίπολη. Η πλούσια τεκτονική του παρουσία οδήγησε το Συμβούλιο της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος να καθιερώσει τις υποτροφίες του έτους 2005-06 προς τιμήν του Παπαναστασίου. Το Μάρτιο του 2014 ξεκίνησε τη δράση της η Ακαδημία Πολιτικής «Αλέξανδρος Παπαναστασίου».

Εργογραφία

Έγραψε το βιβλίο

  • «Εθνικισμός», έργο που γράφτηκε αμέσως μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και μέσα στη δίνη του Α' Παγκοσμίου πολέμου. Το έργο δημοσιεύθηκε με τη μορφή μελέτης το Σεπτέμβριο του 1916 στο περιοδικό «Επιθεώρησις Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών», το οποίο εξέδωσε ο ίδιος.
  • «Δημοκρατία και εκλογικόν σύστημα», το 1923.

Μελέτες

  • «Πολιτεία και Αγροτικοί συνεταιρισμοί», στο οποίο εκφράζει την αντίληψη ότι «ο συνεταιρισμός είναι ένωση προσώπων και όχι κεφαλαίων».

Το έργο είναι εμπνευσμένο από τα θεωρητικά προβλήματα του συνεργατισμού, με τα οποία ήρθε σε επαφή στη Γερμανία. Στο έργο του μελετά τα συνεταιριστικά ρεύματα της εποχή και διαμορφώνει τις συνεταιριστικές του αντιλήψεις από οικονομική, κοινωνική και πολιτική άποψη. Οι αντιλήψεις του είναι επηρεασμένες από την συνεταιριστική πρακτική που κυριαρχούσε στη Γερμανία στις αρχές του 20ού αιώνα.

  • «Τα μεγάλα ζητήματα. Το Θεσσαλικόν», το 1912 στην εφημερίδα «Νέα Ημέρα»,
  • «Μεθοδολογικά προβλήματα της Οικονομικής»,
  • «Η αντικατάστασις των χάρτινων δι αργυρών κερμάτων»,
  • «Τουρκική Επανάστασις».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παραπομπές

  1. [«... όταν τα καλοκαίρια που έμενα στο Λεβίδι, έβλεπα τους συγγενείς μου (σχεδόν όλοι οι Λεβιδιώτες είναι συγγενείς μου) να βασανίζονται από τα ξημερώματα ως το βράδυ, πότε να καλλιεργούν τη σκληροτράχηλη γη του τόπου εκεί, πότε να συγκομίζουν από μακριά τα πενιχρά τους εισοδήματα και άλλοτε για να κουβαλούν νερό ή για να φέρνουν ξύλα από το βουνό. Τους έβλεπα μαύρους από το λιοπύρι, κάθιδρους και νευρώδεις, ή βουτηγμένους στη λάσπη και βρεγμένους ως το κόκαλο, κάτισχνους από την ανεπαρκή τροφή και από την πολλή εργασία, χωρίς από το άλλο μέρος να έχουν για αμοιβή μερικές απολαύσεις εκτός από τη λειτουργία της Κυριακής, όπου ικανοποιείται η θρησκευτική τους διάθεση και τους παρέχονται κάποιες αισθητικές απολαύσεις με την εκκλησιαστική μουσική, με την τάξη που επικρατεί στην εκκλησία του χωριού και με τον καλλιτεχνικό διάκοσμο, και από κάτι σπάνιες τοπικές γιορτές και πανηγύρια η οικογενειακές γιορτές (γάμους κ.λ.π.)...»]
  2. [ Εναντίον τους ασκήθηκε ποινική δίωξη: α) «Ἐπί ἐσχάτῃ προδοσίᾳ καί συνωμοσίᾳ πρός ἀπομάκρυνσιν τοῦ βασιλέως ἀπό τόν θρόνον καί πρός μεταβολήν τοῦ πολιτεύματος» και β) «Ἐπί ἐξυβρίσει τοῦ βασιλέως καί προκλήσει μίσους καί περιφρονήσεως κατά τοῦ προσώπου του».]
  3. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου και η Βαλκανική συνεννόηση
  4. Κυβέρνησις ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης
  5. Κυβέρνησις ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης
  6. Κυβέρνησις ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης
  7. Κυβέρνησις ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΖΑΪΜΗ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης
  8. Κυβέρνησις ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης
  9. [«…αλλά της θρησκείας αποτελούσης ζήτημα συνειδήσεως, υποχρεωτικοί δια τους πολίτας πρέπει ναι είναι μόνον οι όροι του πολιτικού γάμου…» 7 Μαρτίου 1934, έρευνα, «Νέος Κόσμος».]
  10. [Ενδεικτική και μόνο, των σχέσεων του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο είναι η «ανοικτή επιστολή» της 14ης Αυγούστου 1932, την οποία του απηύθυνε μέσα από τις στήλες της εφημερίδος «Δημοκρατία», υποστηρίζει ότι ο Βενιζέλος δεν υπήρξε ποτέ δημοκρατικός, και προκαλεί πλέον την επέμβαση του στρατού στην πολιτική. Στην επιστολή του γράφει, μεταξύ άλλων. «...Ἐγώ ὁ παλαιός συνεργάτης σας σᾶς κάμνω τήν πλέον εἰλικρινῆ ἔκκλησιν. Ἀναστηλώσατε τό κῦρος τοῦ πολιτεύματος, τηρήσατε τόν ὅρκον πού ἐδώσατε, ὁδηγήσατε ταχέως τόν στρατόν εἰς τούς στρατῶνας του καί τόν λαόν εἰς ἐλευθέρας καί ἀνεπηρεάστους ἐκλογάς. Ἐάν δέν ἔχετε αὐτήν τήν δύναμιν, ἐάν σκέπτεσθε νά συνεργήσετε εἰς καταπάτησιν τοῦ πολιτεύματος, καί τόν τόπον θά καταστρέψετε καί τόν πολιτικόν βίον σας θά κηλιδώσετε καί θά τόν τερματίσετε οἰκτρῶς...».]




Κατάλογος Πρωθυπουργών της Ελλάδος
Μαυροκορδάτος Αλέξανδρος | Κανακάρης Αθανάσιος | Μαυρομιχάλης Πετρόμπεης | Κουντουριώτης Γεώργιος | Ζαΐμης Ανδρέας| Μαυρομιχάλης Γεώργιος | Καποδίστριας Ιωάννης | Καποδίστριας Αυγουστίνος | Κολοκοτρώνης Θεόδωρος | Τρικούπης Σπυρίδων  | Μαυροκορδάτος Αλέξανδρος | Κωλέττης Ιωάννης | Κόμης Josef Ludwig von Armansperg | Ignaz von Rundhart| Όθων της Ελλάδος| Μαυροκορδάτος Αλέξανδρος | Όθων της Ελλάδος | Μεταξάς Ανδρέας | Κανάρης Κωνσταντίνος | Μαυροκορδάτος Αλέξανδρος | Κωλέττης Ιωάννης | Τζαβέλας Κίτσος | Κουντουριώτης Γεώργιος | Κανάρης Κωνσταντίνος | Κριεζής Αντώνιος | Μαυροκορδάτος Αλέξανδρος | Βούλγαρης Δημήτριος | Μιαούλης Αθανάσιος | Κολοκοτρώνης (Γενναίος) Ιωάννης | Βούλγαρης Δημήτριος | Μωραϊτίνης Αριστείδης | Βάλβης Ζηνόβιος | Κυριακός Διομήδης | Ρούφος Μπενιζέλος | Ρούφος Μπενιζέλος | Βούλγαρης Δημήτριος | Κανάρης Κωνσταντίνος | Βάλβης Ζηνόβιος | Κανάρης Κωνσταντίνος | Κουμουνδούρος Αλέξανδρος | Δεληγεώργης Επαμεινώνδας | Ρούφος Μπενιζέλος | Βούλγαρης Δημήτριος | Ζαΐμης Θρασύβουλος | Τρικούπης Χαρίλαος  | Δηλιγιάννης Θεόδωρος  | Βάλβης Δημήτριος | Κωνσταντόπουλος Κωνσταντίνος | Σωτηρόπουλος Σωτήριος | Δηλιγιάννης Νικόλαος | Ράλλης Δημήτριος | Ζαΐμης Αλέξανδρος | Θεοτόκης Γεώργιος | Μαυρομιχάλης Κυριακούλης | Δραγούμης Στέφανος | Βενιζέλος Ελευθέριος  | Γούναρης Δημήτριος | Σκουλούδης Στέφανος | Καλογερόπουλος Νικόλαος | Λάμπρος Σπυρίδων | Νικόλαος Στράτος | Πρωτοπαπαδάκης Πέτρος | Τριανταφυλλάκος Νικόλαος | Χαραλάμπης Αναστάσιος | Κροκιδάς Σωτήριος | Γονατάς Στυλιανός | Καφαντάρης Γεώργιος | Παπαναστασίου Αλέξανδρος | Σοφούλης Θεμιστοκλής | Μιχαλακόπουλος Ανδρέας | Πάγκαλος Δ. Θεόδωρος  | Ευταξίας Αθανάσιος | Κονδύλης Γεώργιος | Τσαλδάρης Παναγιώτης | Οθωναίος Αλέξανδρος | Δεμερτζής Κωνσταντίνος | Μεταξάς Ιωάννης | Κορυζής Αλέξανδρος | Ταμπακόπουλος Άγις | Σακελλαρίου Αλέξανδρος | Βασιλεύς Γεώργιος Α' | Τσουδερός Εμμανουήλ | Τσολάκοκλου Γεώργιος | Λογοθετόπουλος Κωνσταντίνος | Ράλλης Ιωάννης  | Παπανδρέου Γεώργιος | Βούλγαρης Πέτρος | Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός | Κανελλόπουλος Παναγιώτης | Σοφούλης Θεμιστοκλής | Πουλίτσας Παναγιώτης | Τσαλδάρης Κωνσταντίνος | Τσαλδάρης Κωνσταντίνος | Μάξιμος Δημήτριος | Τσαλδάρης Κωνσταντίνος | Σοφούλης Θεμιστοκλής | Διομήδης Αλέξανδρος | Θεοτόκης Ιωάννης |  Βενιζέλος Σοφοκλής | Πλαστήρας Νικόλαος | Βενιζέλος Σοφοκλής | Πλαστήρας Νικόλαος | Κιουσόπουλος Δημήτριος | Παπάγος Αλέξανδρος  | Καραμανλής Κωνσταντίνος | Γεωργακόπουλος Κωνσταντίνος | Καραμανλής Κωνσταντίνος | Δόβας Κωνσταντίνος | Καραμανλής Κωνσταντίνος | Πιπινέλης Παναγιώτης | Μαυρομιχάλης Στυλιανός | Παπανδρέου Γεώργιος | Παρασκευόπουλος Ιωάννης | Παπανδρέου Γεώργιος | Αθανασιάδης-Νόβας Γεώργιος | Τσιριμώκος Ηλίας | Στεφανόπουλος Στέφανος | Παρασκευόπουλος Ιωάννης | Κανελλόπουλος Παναγιώτης | Κόλλιας Κωνσταντίνος | Παπαδόπουλος Γεώργιος | Μαρκεζίνης Σπυρίδων | Ανδρουτσόπουλος Αδαμάντιος | Καραμανλής Κωνσταντίνος | Ράλλης Γεώργιος | Παπανδρέου Ανδρέας  | Τζαννετάκης Τζαννής | Γρίβας Ιωάννης | Ζολώτας Ξενοφών | Μητσοτάκης Κωνσταντίνος | Παπανδρέου Ανδρέας | Σημίτης Κωνσταντίνος | Καραμανλής Αλ. Κωνσταντίνος | Παπανδρέου Α. Γεώργιος | Παπαδήμος Λουκάς | Πικραμμένος Παναγιώτης  | Σαμαράς Αντώνιος | Τσίπρας Αλέξης | Βασιλική Θάνου | Τσίπρας Αλέξης | Μητσοτάκης Κυριάκος | Σαρμάς Ιωάννης | Μητσοτάκης Κυριάκος