Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης
Ο Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης Έλληνας εθνικιστής, αρχαιολάτρης και εθνικός αγωνιστής, αρχιτέκτονας, πολιτικός μηχανικός και πολεοδόμος, αεροναυπηγός, πολιτικός που υπήρξε εμπνευστής της δημιουργίας του Υπουργείου Πολιτισμού & Επιστημών στο οποίο διατέλεσε Υπουργός, καθώς και προσωρινός Υπουργός Παιδείας, στην διάρκεια της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967, υπό τους Πρωθυπουργούς Γεώργιο Παπαδόπουλο και Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη, γεννήθηκε το 1919 στο σπίτι της οικογένειας του κοντά στην Πλατεία του Αγίου Γεωργίου της Κυψέλης στην Αθήνα και απεβίωσε την δεκαετία του 1980, από ενδημική ασθένεια, σε χώρα της Αφρικής όπου εργάζονταν.
Ο Κωνσταντίνος ήταν παντρεμένος με την Αγλαΐα Παναγιωτάκη.
| Συνοπτικές πληροφορίες |
|---|
| Γέννηση: 1919 |
| Τόπος: Κυψέλη, Αθήνα (Ελλάδα) |
| Θάνατος: Δεκαετία 1980 |
| Τόπος: Αφρική |
| Σύζυγος: Αγλαΐα Παναγιωτάκη |
| Τέκνα: |
| Υπηκοότητα: Ελληνική |
| Ασχολία: Αρχιτέκτονας-Μηχανικός, |
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Ο Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης γεννήθηκε στην συνοικία της Κυψέλης στην Αθήνα, όπου κατοικούσε, σε διώροφη νεοκλασικού ρυθμού μονοκατοικία, η σχετικά εύπορη και βαθιά Ορθόδοξη οικογένεια του.
Σπουδές
Ο Κωνσταντίνος ολοκλήρωσε τα μαθήματα της Βασικής και της Μέσης Εκπαιδεύσεως στην Κυψέλη. Φοίτησε και αποφοίτησε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, όπου αρχικά εντάχθηκε στην κομμουνιστική ΕΠΟΝ, παρασυρμένος από τις μαρξιστικές δοξασίες. Στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου και της Κατοχής της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα, αποχώρησε από τις ιδεολογικές γραμμές του κομμουνισμού και εντάχθηκε στην εθνικιστική φοιτητική οργάνωση «Εθνικός Σύνδεσμος Ανωτάτων Σχολών» [Ε.Σ.Α.Σ.] [1] μέσα από τις τάξεις της οποίας συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση. Μετά την λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την απελευθέρωση της Ελλάδος εγκαταστάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ως υπότροφος της Αμερικανικής κυβερνήσεως και του Ινστιτούτου Διεθνούς εκπαιδεύσεως, και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές και σπουδές αεροναυτικής στο «Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης» [M.I.T.]. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα ο Παναγιωτάκης εργάστηκε ως αρχιτέκτονας, μηχανικός και πολεοδόμος, υπήρξε συνεργάτης του Κωνσταντίνου Δοξιάδη και αντιπρόεδρος του Γραφείου Μελετών Δοξιάδη, το οποίο εκπροσώπησε σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής.
Επανάσταση 21ης Απριλίου
Την περίοδο του Εθνικής Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου ο Παναγιωτάκης διατέλεσε ειδικός σύμβουλος του Πρωθυπουργού Γεωργίου Παπαδόπουλου μέχρι την υπουργοποίηση του.
Υπουργείο Πολιτισμού & Επιστημών
Ο Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης, που διατηρούσε σχέση πάθους με τον αρχαίο Eλληνικό πολιτισμό, πρότεινε, τον Αύγουστο του 1971, στον Γεώργιο Παπαδόπουλο κι εκείνος αποδέχθηκε, τη δημιουργία Υπουργείου Πολιτισμού, πρόταση την οποία είχε υποβάλλει και σε προγενέστερους Πρωθυπουργούς. Μετά την δημιουργία του Υπουργείου ο Παναγιωτάκης ανέλαβε το σχετικό χαρτοφυλάκιο. Στον αρχαιολάτρη Παναγιωτάκη οφείλονται οι εκτεταμένες αρμοδιότητες που παραχωρήθηκαν στους αρχαιολόγους και τις οποίες αγωνίζονται να περιστείλουν έκτοτε οι πολιτικοί παράγοντες [2]. Με πρωτοβουλία του ο Παναγιωτάκης καθιέρωσε να γίνεται, από το 1971, η απονομή των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας από το Υπουργείο Πολιτισμού, τα οποία δίνονταν ως τότε από το Υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως [3].
Υπουργός
Ο Παναγιωτάκης διετέλεσε:
- Υπουργός Πολιτισμού & Επιστημών, υπήρξε ο εμπνευστής, ιδρυτής και πρώτος επικεφαλής του εν λόγω Υπουργείου, από τις 26 Αυγούστου 1971 μέχρι τις 8 Οκτωβρίου 1973, στην Κυβέρνηση του Γεωργίου Παπαδόπουλου [4].
Με την ανάδειξη του στη θέση του Υπουργού ο Παναγιωτάκης επιτέλεσε ένα «θαύμα» σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Στη διάρκεια της παρουσίας του στο Υπουργείο η Πάτμος κηρύχθηκε ιστορικός τόπος [5], θεμελιώθηκε και εγκαινιάστηκε το Μουσείο της Θεσσαλονίκης, ενώ ο ίδιος εκφώνησε τον επικήδειο λόγο στην νεκρώσιμη ακολουθία της Κατίνας Παξινού.
- Υπουργός Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων από τις 10 Ιουλίου μέχρι τις 31 Ιουλίου του 1972, στην Κυβέρνηση του Γεωργίου Παπαδόπουλου [6],
- Υπουργός Πολιτισμού & Επιστημών από τις 8 Οκτωβρίου 1973 μέχρι τις 25 Νοεμβρίου 1973 στην βραχύβια Κυβέρνηση πολιτικών προσώπων του Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη [7].
Μετά την πτώση της κυβερνήσεως του Σπυρίδωνος Μαρκεζίνη ο Παναγιωτάκης απομακρύνθηκε από τη θέση του Υπουργού Πολιτισμού & Επιστημών από το καθεστώς του Δημητρίου Ιωαννίδη.
Μεταπολίτευση
Mετά την αποκαλούμενη μεταπολίτευση υπέστη απηνείς διώξεις και με δυσκολία κατάφερε να συντηρεί τον εαυτό του και την σύζυγο του Αγλαΐα, καθώς παρεμποδίστηκε ακόμη και στην άσκηση του επαγγέλματος του. Σε βάρος του ασκήθηκε ποινική δίωξη επί εσχάτη προδοσία για τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση του Γεώργιου Παπαδόπουλου και κλήθηκε σε απολογία από τον ειδικό εφέτη ανακριτή [8], όμως δεν εμφανίστηκε να απολογηθεί καθώς είχε εγκατασταθεί σε χώρα της Αφρικής σε αναζήτηση εργασίας.
Μνήμη Κων/νου Παναγιωτάκη
Ο Παναγιωτάκης ασχολήθηκε με θέματα γλωσσολογίας, ιστορίας, λογοτεχνίας και τέχνης. Έχει συγγράψει πολλές μελέτες επί έργων αναπτύξεως. Ευτύχησε να ζήσει την υλοποίηση του ονείρου ζωής του: Την ίδρυση Υπουργείου Πολιτισμού στην Ελλάδα με σκοπό τη διατήρηση του Αρχαιολογικού Πλούτου, αλλά και για την ανάδειξη του Ελληνικού πολιτισμού διεθνώς.
Γράφει [9] η Μαίρη Παπανδρέου, η οποία γνώρισε προσωπικά τον Παναγιωτάκη:
«..Ο καλύτερος άνθρωπος που γνώρισα στη ζωή μου, υπήρξε ο Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης ο ιδρυτής του Υπουργείου Πολιτισμού, που ήταν το όραμα της ζωής του. ...{...}... Η καλοσύνη του και η αγάπη του για τον συνάνθρωπο, φανερώνεται από το εξής απίστευτο περιστατικό: Αρχές του ’50, ένα Κυριακάτικο πρωινό, που η μητέρα του έλλειπε στη Θεία Λειτουργία και ο Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης βρισκόταν στον επάνω όροφο, άκουσε ένα θόρυβο στο ισόγειο. Έσπευσε κάτω, και πρόφτασε να δει έναν λωποδύτη που πηδούσε από το παράθυρο με τα ασημικά της μητέρας του μέσα σ’ ένα σάκο.
Ο αείμνηστος Παναγιωτάκης, πήγε στη «Σήμανση» (Εγκληματολογική Υπηρεσία), όταν Διευθυντής ήταν ο εγκληματολόγος πατέρας μου. Ζήτησε να δει τους τόμους με τις φωτογραφίες των λωποδυτών, καθώς τότε, δεν υπήρχαν οι Η.Υ. Αναγνώρισε τον λωποδύτη, και συγκράτησε το όνομα και τη διεύθυνσή του, χωρίς να πει τίποτε στους Αξιωματικούς της Σήμανσης.
Αμέσως, επισκέφτηκε τον λωποδύτη στην παράγκα του – σε προσφυγική συνοικία – και χτύπησε την πόρτα του. Άνοιξε ο ίδιος κι έμεινε αποσβολωμένος μόλις τον είδε μπροστά του, αναγνωρίζοντας το «θύμα της κλοπής του». Ο Παναγιωτάκης τον καθησύχασε: «Είμαι μόνος μου, δεν έφερα την Αστυνομία. Για να κλέψεις, σημαίνει πως έχεις κάποια ανάγκη και ήρθα να βοηθήσω»!
Έμαθε τα προβλήματα που οδήγησαν τον λωποδύτη στην κλοπή των ασημικών της μητέρας του. Μόλις είχε αποφυλακιστεί ο «δράστης», κανένας δεν του έδινε δουλειά, η μητέρα του ήταν κατάκοιτη, η γυναίκα του φυματική, το ένα του παιδί προφυματικό και το δεύτερο με νοητική υστέρηση. Ο Παναγιωτάκης του πρότεινε: «Τα ασημικά η μητέρα μου τα αγαπάει επειδή είναι οικογενειακά κειμήλια και στενοχωρήθηκε αφάνταστα όταν τα έκλεψες. Πόσα θα σου έδιναν οι κλεπταποδόχοι αν τα πουλούσες; Εγώ θα σου δώσω τα διπλά χρήματα, και θα πάρω τα ασημικά στη μητέρα μου». Του βρήκε μάλιστα και μια δουλειά, για να μην ξαναπέσει στο ίδιο παράπτωμα.
Τον Κωνσταντίνο Παναγιωτάκη, τον συνάντησα μετά από 3,4 χρόνια στο Ιράκ, όπου ήταν μαζί με τον κουνιάδο μου, Αρχιτέκτονα/Πολεοδόμο Ανδρέα Παπανδρέου, ήταν Αντιπρόεδροι της Εταιρείας Δοξιάδη, και στενοί φίλοι από το Πολυτεχνείο και το M.I.T. Είχε παντρευτεί και αν δεν προλάβαινε η Αγλαΐα ή γυναίκα του, να πάρει μέρος της μηνιαίας αποζημίωσής του, δεν του έμενε ούτε ένα δηνάριο (το ιρακινό νόμισμα) μέχρι να επιστρέψει από το γραφείο στο σπίτι του, επειδή έδινε σε όποιον του ζητούσε, σε όποιον νόμιζε ότι έχει ανάγκη.
Όλοι οι Έλληνες στο Ιράκ, είχαμε μεγάλα σπίτια με κήπο, γι αυτό ήταν απαραίτητος ο κηπουρός, όπως και ένας οικιακός βοηθός. Ο Παναγιωτάκης, είχε πάντα 12-15 Ιρακινούς προσωπικό, χωρίς στην πραγματικότητα να τους χρειάζεται. Ήθελε να τους βοηθάει οικονομικά, χωρίς να νιώθουν πως τους ελεεί.
Κάποιο ξημέρωμα, 3.30, ένας Έλληνας πήγε στο σπίτι του. Ανήσυχος ο Παναγιωτάκης, τον ρώτησε σε τι οφείλει την επίσκεψη. Ο Έλληνας του είπε: «Κύριε Παναγιωτάκη, ήμουνα στο σπίτι του τάδε Έλληνα και παίζαμε χαρτιά μαζί με άλλους και ο … Έλληνας μηχανικός, είπε για εσάς...» και του μετέφερε αρνητικές κριτικές.
Ο Παναγιωτάκης, κοίταξε το ρολόϊ του και απάντησε: «Σε ευχαριστώ που ήρθες 3.30 να μου αναφέρεις τι είπε ο «τάδε» για μένα. Για τον κόπο σου, πάρε 100 δηνάρια. Αύριο, την ίδια ακριβώς ώρα, 3.30 έλα να μου πεις τι καλό είπε ο «τάδε» για μένα, και θα σου δώσω 200 δηνάρια»! Πραγματικά, δεν έμαθα αν ο Έλληνας αυτός, πήρε το μάθημα Ήθους, που του έδωσε ο Παναγιωτάκης.
Όταν έγινε η πρώτη επανάσταση τον Ιούλιο του 1958 και σκότωσαν τον Φεϊζάλ, κηρύχθηκε στρατιωτικός Νόμος και απαγορευόταν η κυκλοφορία. Ο Παναγιωτάκης, βρισκόταν στα κεντρικά γραφεία Δοξιάδη στην Αθήνα. Είχε προβλέψει όμως, πως θα συνέβαινε κάτι τέτοιο και είχε αφήσει γραπτές οδηγίες για τους Έλληνες Μηχανικούς, καθώς είχε συμφωνήσει με την Πρεσβεία των Ινδιών (ουδέτερη χώρα), να μεταφέρουν αεροπορικώς τα γυναικόπαιδα των Ελλήνων από το Ιράκ στην Ελλάδα. Εγώ, δεν έφυγα, όπως και μία ακόμα Ελληνίδα.
Την μεθεπόμενη της Επανάστασης, ο Παναγιωτάκης, έφτασε στη Βαγδάτη και ήρθε στο σπίτι μας αγνώριστος. Καταλερωμένο το λευκό του κοστούμι - πάντα κυκλοφορούσε με λευκό κοστούμι - σκασμένα χείλια, κόκκινα σαν αίμα μάτια, αξύριστος, αλλά χαμογελαστός. «Μόλις έφτασα και θα πάω σε όλα τα σπίτια των Ελλήνων.
Άρχισα από εσάς, επειδή είσαι μία από τις δύο Ελληνίδες που δεν έφυγες για την Ελλάδα»! Στην ερώτηση πως ήρθε στη Βαγδάτη εφόσον τα σύνορα ήταν κλειστά, απάντησε χαμογελώντας: «Αεροπορικώς στο Χαλέπι. Με ταξί μέχρι τα σύνορα του Ιράκ και μετά, πέρασα την έρημο με τα πόδια»! Τον ρώτησα αν είχε κάποια «ειδική άδεια». Μάθημα ζωής και πάλι ο λόγος του, καθώς χαμογελώντας είπε: «Πρέπει να ξέρεις, πως όταν λες πάντα την αλήθεια κοιτάζοντας τον άλλον κατάματα και χαμογελάς, όλες οι πόρτες, θα είναι ανοιχτές για σένα»!
Ο Κ. Παναγιωτάκης, τηρούσε απόλυτη χορτοφαγία. Τον ρώτησα αν ακολουθούσε κάποια Φιλοσοφία. Η απάντησή του, απλή και ξεκάθαρη: «Όχι, δεν ακολουθώ κανενός είδους Φιλοσοφία. Απλώς, δεν μπορώ να φάω σάρκα, με τον απλό συλλογισμό: δεν θα μπορούσα ποτέ να σφάξω, να γδάρω, να τεμαχίσω ένα ζωντανό πλάσμα, πως είναι δυνατόν να το φάω»; Δεν επέτρεπε να χρησιμοποιήσουν εντομοκτόνα στο σπίτι του, δικαιολογώντας πως και τα έντομα ίσως να ένιωθαν τον «πνιγμό» και να υπέφεραν όπως εμείς οι άνθρωποι. Όταν του ζητήθηκε να βαφτίσει ένα Ελληνόπουλο, απάντησε απλά: «Δεν θεωρώ τον εαυτό μου άξιο, για μια τέτοια θεία πράξη».
Από το Ιράκ όλοι οι Έλληνες εργαζόμενοι φύγαμε από εθνική υπερηφάνεια, όταν η Νέα Κυβέρνηση μας ζήτησε να μην ανήκομε πλέον στην Εταιρεία Δοξιάδη (Doxiades Associates), αλλά να παραμείνομε στο Ιράκ, ως Δημόσιοι Υπάλληλοι διπλασιάζοντας το μισθό μας. Όλοι λοιπόν οι Έλληνες του «Δοξιάδη», αρνηθήκαμε με αξιοπρέπεια και επιστρέψαμε στην πατρίδα. Στην Ελλάδα, όλοι βρήκαμε εργασίες, κάποιοι Πολιτικοί Μηχανικοί/Αρχιτέκτονες άνοιξαν ιδιωτικά γραφεία.
Ο Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης, είχε ένα όνειρο ζωής: να ιδρύσει στην Ελλάδα, «Υπουργείο Πολιτισμού» για τη διατήρηση του Αρχαιολογικού μας Πλούτου, αλλά και για την ανάδειξή του πολιτισμού μας διεθνώς. Καμιά Κυβέρνηση όμως, δεν μελέτησε με προσοχή στις προτάσεις του, μέχρι που ήρθε η Χούντα το 1967, που έκανε δεκτή την πρότασή του και ίδρυσε «Υπουργείο Πολιτισμού», υιοθετώντας το πρόγραμμά του. Στη Ρόδο, λαμβάναμε την ενημέρωση για τα τεκταινόμενα και την υλοποίηση των ονείρων του.
Πραγματικά, επιτέλεσε ένα «θαύμα» σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Έπεσε η «Χούντα», εκδιώχθηκε ο Παναγιωτάκης από το Υπουργείο Πολιτισμού, ευτυχώς τουλάχιστον το Υπουργείο Πολιτισμού διατηρήθηκε και λίγο αργότερα Υπουργός Πολιτισμού έγινε η Μελίνα Μερκούρη.
Ο Παναγιωτάκης, με τον χαρακτηρισμό του «Υπουργού επί Δικτατορίας», δεν μπορούσε πουθενά να βρει δουλειά, φυτοζωούσε με δανεικά από φίλους, που δεν μπορούσε να ξεπληρώσει κι αισθανόταν απαίσια.
Αναγκάστηκε να πάει σε κάποια υποανάπτυκτη χώρα της Αφρικής για βιοποριστικούς λόγους. Κάτω από αντίξοες συνθήκες και πρωτόγονες καταστάσεις, μόλις κατάφερε να «ξεπληρώσει» τα χρέη του, αρρώστησε βαριά από ενδημική ασθένεια και πέθανε, πάμφτωχος με μόνη συντροφιά τη σύζυγό του, στην οποία δεν μπόρεσε ν’ αφήσει ούτε ένα μικρό διαμέρισμα..».
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης ο Ιδρυτής του Υπουργείου Πολιτισμού Μαίρη Παπανδρέου, Εφημερίδα «Ροδιακή», Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2018 18:30
- Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης Videos, Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο
- Τελετή παράδοσης αυτοκινήτων-κινητών βιβλιοθηκών προς τις Περιφερειακές Διοικήσεις στο Παναθηναϊκό Στάδιο Video, Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο (05:56'-06:25')
- Εγκαίνια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Video, Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο (03:17'-03:57')
- Κρατικά βραβεία λογοτεχνίας και κριτικής του έτους 1971 Video, Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο (02:35'-03:00')
- Ημέρες επταετίας στο Υπουργείο Πολιτισμού. Ο Παναγιωτάκης με τον Αντώνιο Σκαρμαλιωράκη.
- [Θεόδωρος Χατζηγώγος, «Κοινός νους» Εφημερίδα «Στόχος» Πέμπτη 4 Μαρτίου 2021, φύλλο 1006 (1804), σελίδα 6η.]
Διαβάστε τα λήμματα
Παραπομπές
- ↑ [Το άλλο Πολυτεχνείο Τάσος Κωστόπουλος, «Εφημερίδα των Συντακτών», 03 Δεκεμβρίου 2017, 10:20'.]
- ↑ [Ανακαλώντας μνήμες Κώστας Ιορδανίδης, εφημερίδα «Η Καθημερινή», 28 Φεβρουαρίου 2021, 20:56'.]
- ↑ [Τα κρατικά βραβεία επί επταετίας Εφημερίδα «Το Βήμα», 24 Νοεμβρίου 2008, 22:24'.]
- ↑ [Κυβέρνησις ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης.]
- ↑ [Η νήσος Πάτμος εκηρύχθη ιστορικός τόπος. Εφημερίδα Μακεδονία, 9 Δεκεμβρίου 1971, σελίδα 6η.]
- ↑ [Κυβέρνησις ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης]
- ↑ [Κυβέρνησις ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΜΑΡΚΕΖΙΝΗ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης]
- ↑ [Άλλοι τέσσαρες χουντικοί υπουργοί απολογούνται. Εφημερίδα Μακεδονία, 7 Ιουνίου 1975, σελίδα 1η.]
- ↑ [Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης ο Ιδρυτής του Υπουργείου Πολιτισμού Μαίρη Παπανδρέου, Εφημερίδα «Ροδιακή», Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2018 18:30]
