Αθανάσιος Ευταξίας
Ο Αθανάσιος Ευταξίας, ήταν Έλληνας Θεολόγος, δημοσιογράφος, οικονομολόγος, συγγραφέας και πολιτικός που διατέλεσε βουλευτής, υπουργός, πρωθυπουργός για μικρό χρονικό διάστημα κατά τη δικτατορία του 1926, και γερουσιαστής έως την ημέρα του θανάτου του [1], γεννήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1849, στο χωριό Δαδί, σημερινή ονομασία Αμφίκλεια, της επαρχίας Λοκρίδας στο νομό Φθιώτιδας και πέθανε στις 5 Φεβρουαρίου 1931 στην Αθήνα, από «οξεία γρίπη». Η κηδεία του έγινε στις 6 Φεβρουαρίου με δημόσια δαπάνη [2] και του απονεμήθηκαν τιμές αντιστρατήγου.
Παντρεύτηκε το 1894, με την Αγλαΐα Γεωργακοπούλου και απέκτησαν τρία παιδιά, το Γεώργιο, την Ασημίνα, και τη Θάλεια.
| Συνοπτικές πληροφορίες αξιώματος - Πρωθυπουργός - |
|---|
| Έναρξη Θητείας : 19 Ιουλίου 1926 |
| Λήξη θητείας : 23 Αυγούστου 1926 |
| Προκάτοχος |
|
|
| Διάδοχος |
|
|
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Πατέρας του ήταν ο ιερέας Λουκάς Ευταξίας και μητέρα του η Ασήμω Στρογγύλη. Το πατρικό του επίθετο ήταν Παπαλουκάς, έτσι υπέγραψε και τα πρώτα του συγγραφικά έργα, και το άλλαξε σε Ευταξίας. Παρακολούθησε τα μαθήματα της Βασικής εκπαιδεύσεως στη γενέτειρα του ως τη σχολική περίοδο 1858-59 και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου συνέχισε τις σπουδές του, από το 1859 έως το 1863 στο Βαρβάκειο Γυμνάσιο και Λύκειο και στη συνέχεια από το 1863 έως το 1867, στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή. Το 1867 γράφηκε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας και αποφοίτησε το 1871, παίρνοντας το πτυχίο του.
Παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Θεολογία, στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, όπου πήγε με υποτροφία της Βασίλισσας Όλγας, υποτροφία που απώλεσε, καθώς δεν κατάφερε να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Παράλληλα με τα μαθήματα της Θεολογίας, διδάσκονταν τη Γερμανική, Γαλλική, Αγγλική, Ιταλική και την Αραμαϊκή γλώσσα, ενώ ασχολούνταν με την ξιφασκία, την ιππασία και την ξιφασκία. Παρά την απώλεια της υποτροφίας του, παρέμεινε στη Γερμανία και παρακολούθησε μαθήματα Εκκλησιαστικής Ιστορίας και Εκκλησιαστικού Δικαίου, Πολιτικών και Οικονομικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Βόννης.
Επαγγελματική δράση
Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1877 και την Άνοιξη του ίδιου χρόνου, στις παραµονές του Ρωσοτουρκικού Πολέµου, εγκαταστάθηκε στη Μακεδονία, που τότε ήταν υπό Τουρκική κατοχή και εργάσθηκε κατά της βουλγαρικής προπαγάνδας, όμως η παρουσία του στην περιοχή, καταδόθηκε στις τουρκικές αρχές και διέφυγε, επιστρέφοντας στην ελεύθερη Ελλάδα, προκειμένου να αποφύγει τη σύλληψη, την καταδίκη και τη φυλάκιση. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος από το 1883, στις εφημερίδες «Αιών», «Ακρόπολις» και «Εφημερίς», δημοσιεύοντας για εκκλησιαστικά, πολιτικά και οικονομικά θέματα, ενώ ήταν ανταποκριτής της εφημερίδας «Kölnische Zeitung», [«Εφημερίδα της Κολωνίας»]. Περιλαμβάνεται μεταξύ των πρώτων συνεργατών της εφημερίδας «Φωνή της Ορθοδοξίας» [3], που είναι το επίσημο δημοσιογραφικό όργανο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών της Ελλάδος, η οποία ιδρύθηκε το 1928 από τον Ανδρέα Βαπορίδη. Σύμφωνα με τον τόμο Πρακτικών της Αρχαιολογικής Εταιρείας για το έτος 1911, ήταν τακτικός εταίρος της Εταιρείας και κατοικούσε στην οδό Προαστείου 2 στην Αθήνα.
Πολιτική δράση
Βουλευτής
Εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής Λοκρίδος στις εκλογές της 7ης Απριλίου 1885, ως ανεξάρτητος, και έλεγε ότι όφειλε την εκλογή του σ’ ένα γερό μουλάρι, με το οποίο έφτασε σε κάθε χωριό της επαρχίας του. Αργότερα προσχώρησε στο «Τρίτο Κόμμα» του Δημητρίου Ράλλη και επανεκλέχθηκε βουλευτής Λοκρίδος ή Φθιωτοφωκίδος τα έτη 1890, 1892, 1895, 1899, 1905, 1906, 1910, 1912, 1915 και 1920, καταφέροντας να μη λείψει σχεδόν από καμία Βουλή αυτών των χρόνων. Μιλώντας ως βουλευτής το Δεκέμβριο του 1893, μετά το «Δυστυχώς Επτωχεύσαμεν» του Χαρίλαου Τρικούπη, είπε, «...Το χάος το οικονομικόν θα μας αναγάγη αναγκαίως εις τον διεθνή έλεγχον. Είναι αδύνατον πλέον να αποφύγωμεν αυτόν...», πρόβλεψη που επιβεβαιώθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα.
Στις 25 Μαΐου 1925 ο τότε πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπαναστασίου, τον διόρισε πρόεδρο της «Επιτροπής των αιματηρών οικονομιών», στο 12μελές συμβουλευτικό όργανο που είχε την ευθύνη για την εξυγίανση των οικονομικών του κράτους. Διατέλεσε επίσης, πρόεδρος από τον Ιούνιο του 1925 έως τον Ιούνιο του 1926, στην επιτροπή συντάξεως του Καταστατικού Χάρτη του Αγίου Όρους, του Εκκλησιαστικού Ταμείου και της «Αεροπορικής Αμύνης». Στις 21 Απριλίου του 1929 έγιναν οι γερουσιαστικές εκλογές, που κέρδισαν οι Φιλελεύθεροι με ποσοστό 55,77% και εξέλεξαν 66 γερουσιαστές και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αφού απέτυχε να συνεννοηθεί με την αντιπολίτευση για υπόδειξη κοινών υποψηφίων, προχώρησε στην κατάρτιση του πίνακα των «αριστίνδην», ο οποίος ψηφίστηκε στις 20 Μαΐου 1929. Οι δέκα γερουσιαστές που επιλέχθηκαν ήταν οι Αθανάσιος Ευταξίας, Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, Άθως Ρωμάνος, Πιερράκος Μαυρομιχάλης, Αλ. Αναστασιάδης, Γ. Ανδρεάδης, Αλ. Μυλωνάς, Γεώργιος Φιλάρετος, Νικόλαος Τριανταφυλλάκος και Αλέξανδρος Ζαΐμης.
Υπουργός
Ο Ευταξίας διατέλεσε Υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως,
- στην κυβέρνηση Σωτηρίου Σωτηρόπουλου το 1893,
- στην κυβέρνηση του Δημητρίου Ράλλη το 1897,
- στην κυβέρνηση του Γεωργίου Θεοτόκη το 1899, από την οποία παραιτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 1900, καθώς απέτυχε να γίνει δεκτό το νομοσχέδιο που υπέβαλλε την 1η Νοεμβρίου 1899, για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, με το οποίο, μεταξύ άλλων, είχε εισηγηθεί την διδασκαλία στο Δημοτικό Σχολείο της νέας ελληνικής γλώσσας [4].
Συμμετείχε ως Υπουργός Οικονομικών
- στην κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, μετά το κίνημα στου Γουδή και όχι μόνο ισοσκέλισε τον προϋπολογισμό του 1910, αλλά παρουσίασε πλεόνασμα,
- στην κυβέρνηση του στην κυβέρνηση Δημητρίου Γούναρη το 1915,
- στην κυβέρνηση του Νικολάου Τριανταφυλλάκου, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Ανιψιός του ήταν ο Λάμπρος Ευταξίας, μετέπειτα πολιτικός που διατέλεσε βουλευτής και υπουργός.
Πρωθυπουργός
Ορκίστηκε Πρωθυπουργός [5] στις 19 Ιουλίου 1926 αποδέχθηκε σχετική πρόταση και διαδέχθηκε στο αξίωμα τον Θεόδωρο Δ. Πάγκαλο, ο οποίος ήλπιζε ότι η τοποθέτηση του θα οδηγήσει την Ελλάδα στην πολιτική ομαλότητα, ενώ διαρκούσε το καθεστώς Πάγκαλου. Ως πρωθυπουργός, αναφερόμενος στη χορήγηση συντάξεων, διαμαρτυρόταν ότι το σύστημα δεν θα αντέξει, «....Η αναθεώρησις του νόμου περί συντάξεων εκρίθη αναγκαία λόγω του ότι σήμερον κατήντησε να λαμβάνουσιν σύνταξιν όλοι σχεδόν οι Ελληνες. Εάν το 1922 επληρώνομεν συντάξεις 22 εκατομμυρίων σήμερον πληρώνομεν 500 με κίνδυνον να φθάσωμεν τα 700 εάν παραταθή αυτή η κατάστασις…» [6]. Ο Ευταξίας ανατράπηκε, όπως και το καθεστώς Πάγκαλου, στις 23 Αυγούστου 1926, από το κίνημα του στρατηγού Γεωργίου Κονδύλη, ο οποίος τον διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία. Ο Ευταξίας συνελήφθη και τέθηκε υπό κράτηση για μικρό χρονικό διάστημα.
Εργογραφία
Η πολιτική και ιδεολογική του φιλοσοφία συμπυκνώνονταν στη φράση, «..Η Ελλάς κέκληται να πρωτοστατήση, υπό έποψιν οικονομικήν και εκπολιτιστικήν..», ενώ οι μελέτες του αναφέρονται σε ευρύ κύκλο θεμάτων.
Έγραψε και δημοσίευσε τα έργα [7],
- «Το έργον του Ελληνισμού εν Μακεδονία», το 1880.
Το φυλλάδιο τυπώθηκε «ως χειρόγραφον», δηλαδή σε περιορισμένο δηλαδή αριθμό αντιτύπων, για διανομή σε στενό κύκλο οικονομικών παραγόντων και στελεχών του ελληνικού κράτους. Ο συγγραφέας ξεκαθαρίζει στους αναγνώστες ότι «..διά λόγους ευνοήτους εκρίθη επιβλαβής η δημοσίευσις αυτής..» και τους ζητά να «...ανακοινώσωσιν αυτήν και εις άλλους, μη δυναμένους να τηρήσωσι το πράγμα εν απορρήτω..». Ο Ευταξίας ήταν ιδιοκτήτης αγροκτήματος με σλαβόφωνους κολίγους στο Τίκφες της Μακεδονίας.
- «Τα Οικονομικά της Ελλάδος», το 1893,
- «Η Ελλάς εν χρεωκοπία», το 1894,
- «Η Ελλάς εν τω μεταιχμίω ζωής και θανάτου», το 1898,
- «Μεταρρύθμισις και ανόρθωσις», το 1899,
- «Το εκκλησιαστικόν ζήτημα της Κύπρου», το 1901,
- «Περί εκκλησιαστικής μουσικής», το 1902,
- «Η γεωργική εκπαίδευσις», το 1902,
- «Προσοχή εις το Άγιον Όρος», το 1906,
- «Η διαβάθμισις της γενικής παιδείας και η μέση εκπαίδευσις εν Ελλάδι», το 1907,
- «Η εθνική μας μουσική», το 1907,
- «Η αναθεώρησις του Συντάγματος», το 1911.
Με τη διαθήκη του δώρισε το προσωπικό του αρχείο και τη βιβλιοθήκη του, που ήταν πλούσια σε σπάνια βιβλία και φυλλάδια εποχής, στο Δημοτικό σχολείο Αμφίκλειας. Στο αρχείο περιλαμβάνονται επίσης, εκθέσεις, σχόλια και υπομνήματα αναφορικά με επίμαχα, πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά ζητήματα της περιόδου 1880-1930, καθώς και εξαντλημένες εκδόσεις –βιβλίων ή φυλλαδίων- οι οποίες συμπληρώνουν πολλά κενά στην ιστορική βιβλιογραφία [8].
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Αθανάσιος Ευταξίας (1849-1931)-81 χρόνια από το θάνατο του Ημερήσιο Γενικό Λύκειο Αμφίκλειας
Παραπομπές
- ↑ Περί το ζήτημα της εκλογής αριστίνδην γερουσιαστού αντί του θανόντος Ευταξία Εφημερίδα «Μακεδονία», 28 Φεβρουαρίου 1931, σελίδα 4
- ↑ Ετελέσθη εις τας Αθήνας σεμνοπρεπής η κηδεία του αειμνήστου Ευταξία Εφημερίδα «Μακεδονία», 7 Φεβρουαρίου 1931, σελίδα 4
- ↑ H Φωνή της Ορθοδοξίας
- ↑ [«...Παρῃτήθημεν ἐκ τοῦ Ὑπουργείου τῆς Παιδείας [...], ἀφοῦ ἐπείσθημεν ὅτι ἧταν ἀδύνατο νὰ ψηφισθῶσιν τὰ ἐκπαιδευτικὰ νομοσχέδια ὑπὸ τῆς Βουλῆς.....»] Το Ύπουργείον της Παιδείας. Πῶς λειτουργεῖ τὴν σήμερον, Εφημερίδα «Ακρόπολις», Αθήνα 1900, σελίδα 42
- ↑ Κυβέρνησις ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΕΥΤΑΞΙΑ Γενική Γραμματεία της Κυβένησης
- ↑ Το κοινωνικό κράτος στην Ελλάδα Πως ξεκίνησαν οι συντάξεις
- ↑ Έργα του Αθανασίου Ευταξία (pdf format)
- ↑ «Ανάδειξη με σύγχρονα μέσα του Προσωπικού Αρχείου και της Βιβλιοθήκης του Αθανάσιου Ευταξία»
