Γεώργιος Θεοτόκης

Ο Γεώργιος Θεοτόκης, Έλληνας πολιτικός που διατέλεσε βουλευτής, υπουργός και τέσσερις φορές πρωθυπουργός, γεννήθηκε το Φεβρουάριο του 1844 στην Κέρκυρα, πέθανε στις 12 Ιανουαρίου 1916 στην Αθήνα, από πνευμονία εξ αιτίας γρίπης και τάφηκε στη γενέτειρά του.

Το 1875 παντρεύτηκε με την Αμαλία, θυγατέρα του Μιχαήλ και της Αναστασίας Δήμα. Γιοι του ήταν ο Νικόλαος Θεοτόκης, διπλωμάτης και πολιτικός που εκτελέστηκε το 1922 μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, ο επίσης πολιτικός και πρωθυπουργός Ιωάννης Θεοτόκης και εγγονός του, γιος της κόρης του Ζαΐρας, ήταν ο επίσης πολιτικός και πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης.

Γεώργιος Θεοτόκης

Συνοπτικές πληροφορίες αξιώματος
Έναρξη 1ης Θητείας : 2 Απριλίου 1899
Λήξη θητείας : 12 Νοεμβρίου 1901
Προκάτοχος
Αλέξανδρος Ζαΐμης
Διάδοχος
Θεόδωρος Δηλιγιάννης
Έναρξη 2ης Θητείας : 6 Δεκεμβρίου 1903
Λήξη θητείας : 16 Δεκεμβρίου 1904
Προκάτοχος
Δημήτριος Ράλλης
Διάδοχος
Δημήτριος Ράλλης
Έναρξη 3ης Θητείας : 14 Ιουνίου 1903
Λήξη θητείας : 28 Ιουνίου 1903
Προκάτοχος
Δημήτριος Ράλλης
Διάδοχος
Θεόδωρος Δηλιγιάννης
Έναρξη 4ης Θητείας : 8 Δεκεμβρίου 1905
Λήξη θητείας : 7 Ιουλίου 1909
Προκάτοχος
Δημήτριος Ράλλης
Διάδοχος
Δημήτριος Ράλλης

Βιογραφία

Ήταν τριτότοκος γιος του Νικολάου-Ανδρέα Θεοτόκη, η οικογένεια του οποίου κατάγονταν από την Κωνσταντινούπολη και της Αδελαΐδος Βεντούρα από την Κέρκυρα. Παρακολούθησε μαθήματα στο Ιόνιο Γυμνάσιο και στη συνέχεια φοίτησε στη Νομική Σχολή του Ιονίου Πανεπιστημίου, απ΄ όπου το 1861 έλαβε το πτυχίο του και συνέχισε τις σπουδές του ως υπότροφος από το Μοτσενίγειο Κληροδότημα στη Νομική Σχολή της Σορβόνης στο Παρίσι. Στις 5 Μαρτίου του 1868 υποστήριξε τη διδακτορική διατριβή του με τίτλο Droit Romain: De fidejussoribus-Droit Français: Du Cautionnement [«Περί εγγυήσεως, κατά το ρωμαϊκό και το γαλλικό δίκαιο»], πόνημα το οποίο αποτελεί μια αυστηρά νομική μελέτη συγκριτικού δικαίου. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του εργάστηκε ως δικηγόρος στην Κέρκυρα από το 1868, ενώ είχε και σύντομες θητείες ως πάρεδρος στο Πρωτοδικείο της Κέρκυρας και ως πρωτοδίκης στο Μεσολόγγι. Η διευθέτηση εκκρεμών οικογενειακών υποθέσεων ώθησε τον Θεοτόκη να μεταβεί και να παραμείνει για 13 περίπου μήνες στη Ρωσία κατά τα έτη 1870-1871. Το 1880 με ποσοστό 65% εκλέχθηκε δήμαρχος Κερκυραίων, θέση στην οποία επανεκλέχθηκε το 1884, όμως το 1885 και ήταν υποψήφιος στις βουλευτικές εκλογές. Ως Δήμαρχος φρόντισε το 1885 για την κατασκευή του Δημοτικού Θεάτρου.

Διεθνής δανεισμός

Στις εκλογές στις 3ης Μαΐου 1892 πρωθυπουργός εκλέχθηκε ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο οποίος ανέθεσε στο Θεοτόκη την προσπάθεια αναχρηματοδοτήσεως των Ελληνικών δανείων και τη σύναψη νέου, από το οποίο είχε εξαρτηθεί η εκτέλεση του προϋπολογισμού για το 1893, του Ελληνικού Κράτους. Για το λόγο αυτό τον Φεβρουάριο του 1893, ο Θεοτόκης ταξίδεψε στο Λονδίνο και με συνεντεύξεις προσπάθησε να πείσει την Αγγλική κοινή γνώμη για τις δυνατότητες της Ελληνικής Οικονομίας, έχοντας επαφές με τραπεζικούς και χρηματιστηριακούς παράγοντες. Παράλληλα με ιδιόχειρα υπομνήματα ενημέρωνε τον Τρικούπη, και του πρότεινε να αποδεχθεί τους τοκογλυφικούς όρους, ο τόκος έφτανε το 30% της συνολικής αξίας του δανείου, υποστηρίζοντας ότι «αν δεν συναφθεί το δάνειο θα ναυαγήσει η πίστη της Χώρας και θα οδηγηθεί με μαθηματική ακρίβεια στην χρεοκοπία» , ενώ σε επιστολή που έστειλε στην γυναίκα του από την Αγγλία ανέφερε «δεν ήθελα να ενθαρρύνω εκείνους...[...]...που...[...]... πίστευαν ότι θα μας παρακαλούσαν να δεχθούμε το δάνειο. Θα πρέπει να καταλάβουν οι Έλληνες ότι από εδώ και πέρα πρέπει να υποστούμε πολλές θυσίες και να αποφασίσουμε να μην έχουμε αξίωση να μας στηρίζουν κάθε φορά οι ξένοι. Οι μέρες που μπορούσαμε να βρούμε εύκολα δανεικά, πέρασαν φοβάμαι ανεπιστρεπτί και...[...]...πρέπει να ρυθμίσουμε έτσι την κατάσταση, ώστε οι επενδύσεις να αποδώσουν γρήγορα». Ένας από τους όρους που έθεταν οι τραπεζιτικοί κύκλοι του Σίτυ ήταν το δάνειο να μην εγκριθεί από την βουλή υπό τον φόβο καταψήφισης του, αλλά απευθείας με Βασιλικό διάταγμα που θα υπέγραφε ο βασιλιάς Γεώργιος, θέση που συνάντησε τη σφοδρή αντίδραση της αντιπολιτεύσεως και των Γαλλικών συμφερόντων που εκπροσωπούσε ο Ανδρέας Συγγρός.

Αρχηγός κόμματος

Μετά το θάνατο του Χαρίλαου Τρικούπη ο Θεοτόκης ανέλαβε αρχηγός του «Νεωτερικού κόμματος», κέρδισε τις εκλογές της 7ης Φεβρουαρίου 1899 και στις 2 Απριλίου σχημάτισε κυβέρνηση για πρώτη φορά. Ίδρυσε τη Σταφιδική Τράπεζα και αντιμετώπισε μερικώς το Σταφιδικό ζήτημα που λύθηκε οριστικά το 1911 με το ξερίζωμα των σταφιδαμπέλων. Στις 8 Νοεμβρίου 1901 ξέσπασαν ταραχές με έξι νεκρούς και εξήντα τραυματίες, που έμειναν στην Ιστορία ως «Ευαγγελικά» , με αφορμή τη μετάφραση των Ευαγγελίων από τον Αλέξανδρο Πάλλη στη δημοτική γλώσσα. Στις 17 Νοεμβρίου 1902, το κόμμα του κέρδισε 102 έδρες στις εκλογές που έγιναν. Ακριβώς ίδιος ήταν και ο αριθμός των βουλευτών που εξέλεξε ο αντίπαλος του Θεόδωρος Δηλιγιάννης. Το γεγονός οδήγησε τη χώρα σε πολιτική αστάθεια, λόγω της αδυναμίας του σχηματισμού κυβερνήσεως, ενώ οι συγκρούσεις μεταξύ των οπαδών των δύο κομμάτων ήταν καθημερινές, με πολλούς τραυματίες, και έμειναν γνωστές στην ιστορία ως τα Σανιδικά.

Η κυβέρνησή του μετά το 1905 έως το 1909, αντιμετώπισε αρχικά ισχυρή αντιπολίτευση από την πολιτική «ομάδα των Ιαπώνων» , με αρχηγό το Στέφανο Δραγούμη και καθοδηγητή το Δημήτριο Γούναρη, η οποία δημιουργήθηκε στις 26 Μαρτίου 1906 και συμμετείχαν ο Εμμανουήλ Ρέπουλης, ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, ο Χαράλαμπος Βοζίκης, ο Απόστολος Αλεξανδρής και ο Ανδρέας Παναγιωτόπουλος. Η ομάδα η γνωστή ονομάστηκε έτσι από τον εκδότη της «Ακροπόλεως», Βλάση Γαβριηλίδη, λόγω της μαχητικότητος της που την παρομοίαζε με την αντίστοιχη των Ιαπώνων στρατιωτών στον διεξαγόμενο εκείνη την εποχή Ρωσοϊαπωνικό πόλεμο, όμως σταδιακά κατάφερε να τους εντάξει στο σύστημα εξουσίας, προσφέροντας υπουργικά αξιώματα στον Γούναρη και τον Πρωτοπαπαδάκη.

Το Νοέμβριο του 1907, στη διάρκεια της πρωθυπουργίας του με υπουργό Παιδείας τον Σπύρο Στάη, συντάραξαν την Αθήνα συλλαλητήρια, μαζικές απεργίες και καταλήψεις πανεπιστημιακών κτιρίων, που έμειναν στην Ελληνική Ιστορία με το όνομα «Γυμναστικά». Αφορμή έδωσε η κακή συμπεριφορά του διευθυντή του πανεπιστημιακού Γυμναστηρίου προς τους φοιτητές του πανεπιστημίου. Αιτία ήταν η υποχρεωτική παρακολούθηση του μαθήματος της γυμναστικής, που ήταν προαπαιτούμενο για τη συμμετοχή στις εξετάσεις στα υπόλοιπα μαθήματα.

Στις 26 Φεβρουαρίου 1909, διοργανώθηκε ογκώδες συλλαλητήριο εναντίον της κυβερνήσεως του στην πλατεία Ομονοίας και στη συνέχεια οι συγκεντρωμένοι κατέλαβαν το χώρο μπροστά στη Βουλή και συγκρούστηκαν με τη φρουρά της, χρησιμοποιώντας πέτρες και μαχαίρια. Το 1913 όταν δολοφονήθηκε ο βασιλιάς Γεώργιος Α' στη Θεσσαλονίκη δήλωσε ότι «δολοφόνος χειρ έκοψε το νήμα της ζωής του βυθίσασα εις οδύνην και λύπην και εις βαθύτατον πένθος ολόκληρον το Έθνος». Θεωρείται ως πολιτικός που διακρίνονταν για την ηθική και την ψυχραιμία του.

Πολιτική δράση

Βουλευτής

Εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής Κέρκυρας

• το 1885 με το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη,

και επανεκλέγονταν συνεχώς μέχρι την ημέρα της αποσύρσεως του από την πολιτική ζωή.

Υπουργός

Διατέλεσε υπουργός

• Ναυτικών, τον Μάιο του 1886 και παράγγειλε τα θωρηκτά «Σπέτσαι», «Ύδρα» και «Ψαρά», ενώ δημιούργησε πολλές ναυτικές σχολές.
• Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως , με βοηθό του τον καθηγητή Χ. Παπαμάρκο,
• Ναυτικών, το 1887,
• Εσωτερικών το 1892.

Πρωθυπουργός

Ως πρωθυπουργός οργάνωσε και εξόπλισε το στρατό και το Ναυτικό, καθιερώνοντας το 1908 τις φαιοπράσινες/χακί στολές και ενίσχυσε το Μακεδονικό αγώνα.

Διατέλεσε τέσσερις φορές πρωθυπουργός,

• από τις 14 Απριλίου 1899 έως τις 25 Νοεμβρίου 1901, παράλληλα και υπουργός Στρατιωτικών
• από τις 27 Ιουνίου 1903 έως τις 11 Ιουλίου 1903,
• από τις 19 Δεκεμβρίου 1903 έως τις 29 Δεκεμβρίου 1904
• από τις 21 Δεκεμβρίου 1905 έως τις 29 Ιουλίου 1909, και παραιτήθηκε λόγω της εντάσεως στο ζήτημα της Κρήτης.

Το όνομα του Θεοτόκη περιλαμβάνεται μεταξύ των 244 σημαντικών ιστορικών προσωπικοτήτων στον κατάλογο των Ελλήνων Τεκτόνων τον οποίο δημοσιοποίησε στις 19 Μαρτίου 2006 η Μεγάλη Στοά της Ελλάδος.

Εξωτερικές συνδέσεις

• Θεοτόκης-Δηλιγιάννης Εκλογές στο γύρισμα του αιώνα
• «Γεώργιος Θεοτόκης: Πολιτικός του μέτρου και των ηπίων τόνων» Άρθρο του Γεωργίου Ράλλη, εφημερίδα «Τα Νέα», 18 Οκτωβρίου 1999.

Βιβλιογραφία

• Γεώργιος Θεοτόκης, Ο πολιτικός του μέτρου Γεώργιος Ράλλης, Εκδόσεις Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων - 2006

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org