Αλέξανδρος Οθωναίος
Ο Αλέξανδρος Οθωναίος, Έλληνας ανώτατος στρατιωτικός και πολιτικός που διατέλεσε πρωθυπουργός από τις 6 έως τις 10 Μαρτίου 1933, γεννήθηκε το 1879 στο Γύθειο Λακωνίας, πέθανε [1] στις 20 Σεπτεμβρίου 1970 στην Αθήνα και στις 21 Σεπτεμβρίου τάφηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Ήταν παντρεμένος από το 1933 με τη Μαρίκα Παπαγιάννη, και απέκτησαν μία κόρη.
| Συνοπτικές πληροφορίες αξιώματος |
|---|
| Έναρξη Θητείας : 6 Μαρτίου 1933 |
| Λήξη θητείας : 10 Μαρτίου 1933 |
| Προκάτοχος |
|
|
| Διάδοχος |
|
|
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το 1900 με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού του Πεζικού και από το 1907 έως το 1909 πήρε μέρος στον Μακεδονικό αγώνα με το ψευδώνυμο «Καπετάν Παλαμήδης» [2], επικεφαλής των σωμάτων Εδέσσης, Αλμωπίας, Δοϊράνης και Γευγελής. Ως μέλος του Στρατιωτικού Συνδέσμου το 1909 συμμετείχε με το βαθμό του υπολοχαγού στο κίνημα στου Γουδή, το 1911 έγινε λοχαγός και πήρε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους ως υπασπιστής του διοικητή του 5ου συντάγματος πεζικού και διακρίθηκε στον Ελληνοβουλγαρικό Πόλεμο. Το 1917 έγινε αντισυνταγματάρχης και ήταν από τους πρώτους που συντάχθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο κίνημα της Θεσσαλονίκης. Στη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου πολέμου διοικούσε το 7ο σύνταγμα Κρητών στο Μακεδονικό μέτωπο. Μετά την επάνοδο του Βενιζέλου στην Αθήνα και την επανένωση του Ελληνικού κράτους, τοποθετήθηκε προσωπάρχης στο υπουργείο Στρατιωτικών και το 1919 προήχθη στο βαθμό του Συνταγματάρχη, με τον οποίο πήρε μέρος στην εκστρατεία της Ουκρανίας [3] [4].
Πήρε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία, αρχικά ως επιτελάρχης και στη συνέχεια ως διοικητής της μεραρχίας Κυδωνιών και το 1919 έγινε υποστράτηγος και διοικητής μεραρχίας ενώ τραυματίστηκε στις επιχειρήσεις Δεμερτζή-Σιμάδ. Στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 ήταν υπεύθυνος για την τήρηση της τάξεως, όμως μετά την επικράτηση των αντιβενιζελικών, απομακρύνθηκε από το στράτευμα και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Αποκαταστάθηκε το 1922, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και το στρατιωτικό κίνημα των Νικόλαου Πλαστήρα και Στυλιανού Γονατά, στο οποίο συμμετείχε. Το στρατιωτικό κίνημα εκδηλώθηκε στις 14/27 Σεπτεμβρίου 1922, είχε σκοπό την ανατροπή και απομάκρυνση του Κωνσταντίνου Β' και την ενίσχυση του μετώπου και παρέδωσε την εξουσία την εξουσία στις 2 Ιανουαρίου 1924, στους πολιτικούς.
Δίκη των έξι
Στη «Δίκη των Έξι» ήταν πρόεδρος του έκτακτου στρατοδικείου που άρχισε τις συνεδριάσεις του στις στις 9 το πρωί της 31ης Οκτωβρίου 1922 στο κτίριο της παλαιάς Βουλής και στις 6:40 της 15ης Νοεμβρίου καταδίκασε σε θάνατο τους Δημήτριο Γούναρη, Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη [5], Νικόλαο Στράτο, Γεώργιο Μπαλτατζή, Νικόλαο Θεοτόκη και Γεώργιο Χατζηανέστη, για τον οποίο οι Αλέξανδρος Οθωναίος και Στυλιανός Γονατάς, πρότειναν στους συγγενείς του να δηλώσει ότι είναι φρενοβλαβής, καθώς είχε νοσηλευτεί σε νευρολογική κλινική, ώστε να μην εκτελεστεί η θανατική ποινή. Με την ιδιότητα του παραβίασε κατάφωρα τους νομικούς κανόνες και απαγόρευσε να εξετασθεί ως μάρτυρας ή να διαβαστεί η κατάθεση του αντισυνταγματάρχη Πτολεμαίου Σαρηγιάννη, ειδικού συμβούλου σε στρατιωτικά θέματα που αφορούσαν το μέτωπο, την οποία είχε ζητήσει η υπεράσπιση του Γιώργου Χατζηανέστη.
Το έκτακτο Στρατοδικείο αποσύρθηκε για τη διάσκεψη του λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 15ης Νοεμβρίου, και όταν οι στρατοδίκες επανήλθαν ο Οθωναίος διάβασε την ετυμηγορία τους
«...Εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου Β' το Έκτακτον Στρατοδικείον συσκεφθέν κατά νόμον, κηρύσσει παμψηφεί τους μεν
:Γεώργιον Χατζηανέστην, Δημήτριον Γούναρην, Νικόλαον Στράτον, Πέτρον Πρωτοπαπαδάκην, Γεώργιον Μπαλτατζήν και Νικόλαον Θεοτόκην εις την ποινήν του Θανάτου.
:Τους δε Μιχαήλ Γούδαν και Ξενοφώντα Στρατηγόν εις την ποινήν των ισοβίων δεσμών. :Διατάσσει την στρατιωτικήν καθαίρεσιν των Γεωργίου Χατζανέστη αρχιστρατήγου, Ξενοφώντος Στρατηγού υποστρατήγου και Μιχαήλ Γούδα υποναυάρχου και επιβάλλει αυτούς τα έξοδα και τέλη.
:Επιδικάζει παμψηφεί χρηματικήν αποζημίωσιν υπέρ του Δημοσίου κατά του Δημητρίου Γούναρη δραχμών 200 χιλιάδων, Νικολάου Στράτου δραχμών 335 χιλιάδων, Γεωργίου Μπαλτατζή και Νικολάου Θεοτόκη δραχμών 1 εκατομμυρίου και Μιχαήλ Γούδα δραχμών 200 χιλιάδων...».
Ο βασιλικός σύμβουλος Γ.Ι.Πεσματζόγλου στην έκθεσή του προς το Βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄ για τα συμβάντα της Δίκης γράφει «...κατά το διάστημα της αναγνώσεως ο Οθωναίος δια να συγκράτηση την ταραχήν του εκτύπα διαρκώς το πόδι και προσεπάθει να δώση τόνον εις την μόλις ακουομένην φωνήν του. Μολονότι ήμεθα όλοι προετοιμασμένοι δια την καταδίκην, εμείναμεν έκπληκτοι δια το περιεχόμενον της αποφάσεως. Η ταραχή του Οθωναίου ήτο τοιαύτη, ώστε ελησμόνησε να κηρύξη το πέρας της δίκης και ο Σκανδάλης μόλις τον επρόλαβεν αποχωρούντα δια να επανέλθη και να το πράξη.» [6]
Κυβέρνηση Στρατηγών
Μετά το 1923 διετέλεσε διοικητής του Β’ και στη συνέχεια του Γ’ Σώματος στρατού, το 1924 του απονεμήθηκε ο βαθμός του αντιστρατήγου, ενώ το 1925, μετά το πραξικόπημα του Θεόδωρου Πάγκαλου με τον οποίο ήταν συμμαθητές στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, παραιτήθηκε και το 1928 τον επανέφεραν ως επιθεωρητή της Β’ Επιθεώρησης Στρατού και συγχρόνως πρόεδρο του ανωτάτου στρατιωτικού συμβουλίου. Αναδείχθηκε από τις 6 έως τις 10 Μαρτίου 1933, πρωθυπουργός και υπουργός Στρατιωτικών της «Kυβερνήσεως των Στρατηγών» που προέκυψε από τη συμφωνία των δύο μεγάλων κομμάτων του Λαϊκού και των Φιλελευθέρων [7], κατέστειλε το πραξικόπημα του Νικολάου Πλαστήρα, όμως παρέδωσε την πρωθυπουργία στον Παναγή Τσαλδάρη, υποκύπτοντας στις απειλές του Γεωργίου Κονδύλη, καθώς το Λαϊκό κόμμα είχε πλειοψηφήσει στις εκλογές που προηγήθηκαν του κινήματος. Το 1935 όταν επικράτησε η αντιβενιζελική παράταξη, αποστρατεύτηκε και επανήλθε μετά την απελευθέρωση στην ενεργό υπηρεσία ως αρχιστράτηγος στις 5 Νοεμβρίου 1944, με κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου και με τη σύμφωνη γνώμη του Ε.Α.Μ., όμως παραιτήθηκε και το Φεβρουάριο του 1945 αποστρατεύτηκε οριστικά, καθώς διαφωνούσε με τις συνθήκες που επικρατούσαν και τη δυνατότητα των Άγγλων να παρεμβαίνουν στο έργο του.
Πολιτική δράση
Θεωρείται ως ένας από αυτούς που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ίδρυση της Διεθνούς εκθέσεως Θεσσαλονίκης, [Δ.Ε.Θ.], και στην έκδοση «75 χρόνια ιστορίας της ΔΕΘ: 1925-2000» των Ευάγγελου A. Χεκίμογλου και της Ευφροσύνης X. Ρούπα, αναφέρεται [8] «....στις 29 του ιδίου μηνός [σ.σ. Απριλίου],...{...}..., ο στρατηγός Οθωναίος, ένας από τους αφανείς συντελεστές στην ίδρυση της ΔΕΘ (είναι αυτός που εξασφάλισε τον τόπο της), αναχώρησε από τη Θεσσαλονίκη για την Αθήνα. Ισως η σύμπτωση να μην είναι τυχαία και ο στρατηγός να κόμιζε την επιστολή ...{...}... προς το υπουργείο της Εθνικής Οικονομίας. ,,,{...}... H επιρροή του στον βενιζελογενή χώρο την εποχή εκείνη ήταν αναμφισβήτητη.....». Ο Οθωναίος επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη στις 30 Μαΐου και στις 15 Ιουνίου, τέσσερις ημέρες μετά την πτώση της κυβέρνησης του Ανδρέα Μιχαλακόπουλου, παραχώρησε έκσταση 38 περίπου στρεμμάτων, που αποτελούσαν ως τότε πεδίο ασκήσεων του Γ' Σώματος Στρατού, ανάμεσα στις λεωφόρους Στρατού και Βασιλέως Γεωργίου, για να δημιουργηθεί ο αρχικός εκθεσιακός χώρος.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα-αντιστράτηγο Αριστομένη Αντωνακέα [9], ήταν φιλικά προσκείμενος στην Αριστερά και επικεφαλής της παράνομης συνωμοτικής οργανώσεως «Στρατιωτικός Σύνδεσμος», που δημιουργήθηκε επί δικτατορίας Νικολάου Πλαστήρα, είχε κομμουνιστική διάρθρωση και αριστερούς πολιτικούς προσανατολισμούς και από το 1923 έως το 1935 εξέθρεψε πολυάριθμα στρατιωτικά κινήματα. Στο σύνδεσμο σύμφωνα με τον ίδιο συγγραφέα, συμμετείχε και ο Στέφανος Σαράφης, τότε επιτελάρχης του Οθωναίου και μετέπειτα στρατηγός του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού, [Ε.Λ.Α.Σ.].
Μετά την οριστική αποστρατεία του, διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης των Δημοκρατικών Συλλόγων Αθηνών και πρόεδρος της Πανελληνίου Ομοσπονδίας Δημοκρατικών Συλλόγων. Ήταν γενικά αντιβασιλικών πεποιθήσεων και πήρε μέρος σε όλες τις κινήσεις που στρέφονταν εναντίον της βασιλείας, όπως το κίνημα του 1909, το κίνημα Εθνικής Αμύνης, το δημοψήφισμα του 1946, στο οποίο πήρε μέρος στις κινήσεις κατά της παλινόρθωσης της μοναρχίας και ανέλαβε τη διάδοση της ιδέας της αβασίλευτης δημοκρατίας. Σύμφωνα με στοιχεία που βρέθηκαν στο αρχείο του, το οποίο δώρισε στο ΕΛΙΑ ο ανιψιός του Νίκος Ταμπακόπουλος τον Οκτώβριο του 2000, είχε κατηγορηθεί για στάση φιλική προς το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, [Ε.Α.Μ.], και την Αριστερά.
Διαβάστε τα λήμματα
- Δημήτριος Γούναρης
- Νικόλαος Στράτος
- Νικόλαος Θεοτόκης
- Γεώργιος Μπαλτατζής
- Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης
- Γεώργιος Χατζηανέστης
- Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος
- Γεώργιος Κονδύλης
- Νικόλαος Πλαστήρας
Παραπομπές
- ↑ Απέθανε ο Αλέξανδρος Οθωναίος Εφημερία Μακεδονία
- ↑ Αγωνισθέντες κατά τον Μακεδονικό Αγώνα 1903-1909
- ↑ Όταν οι Έλληνες πολεμούσαν εναντίον του Κόκκινου Στρατού
- ↑ Ο Ελληνικός στρατός στη Ρωσία Εκστρατεία στην Ουκρανία, Εκδόσεις «Θούλη»
- ↑ Ποιος φταίει για το 22; Εκπομπή «Φάκελλοι»
- ↑ [«....Η ανάγνωση της αποφάσεως τελειώνει. Ο Πρόεδρος διατάσσει τη φρουρά «παρά πόδας». Πένθιμη στιγμή επικρατεί σ' όλη την αίθουσα. Κανένας δεν κινείται παρ' όλο που τελείωσε η ανάγνωση του κειμένου. θαρρείς και είναι καρφωμένοι. Μήτε και οι δημοσιογράφοι δεν κινούνται, παρ' όλο που πρέπει να σπεύσουν στις εφημερίδες τους για να αναγγείλουν την απόφαση. Και ενώ κρατάει ακόμα τούτη η πένθιμη σιγή, ο Οθωναίος ξεκινάει να φύγη. Τόση είναι η σύγχισή του, που ξεχνάει να λύση τη συνεδρίαση. Μια τυπική πράξη που δεν μπορεί να παραλειφθή. Οι στρατοδίκες του φωνάζουν: «Κύριε Πρόεδρε δεν λύσατε τη συνεδρίαση!». Ο Οθωναίος όμως δεν γυρίζει πίσω. Ενώ μέχρι κείνη τη στιγμή στάθηκε σχολαστικά στους τύπους, τώρα τα ξεχνάει όλα. Απο εγωϊσμο επειδή ξέχασε; Ασφαλώς όχι. Σ' ένα τόσο σημαντικό τυπικό θέμα δεν χωρούν εγωισμοί. Ο Οθωναίος ήταν συγκινημένος. Δεν ήθελε να γυρίση πίσω για να δουν τη συγκίνηση του. Και αντί να γυρίση πίσω τάχυνε το βήμα του. Τους τύπους τους έσωσε —αν μπορεί να ειπωθή η λέξη— ο στρατοδίκης Γ. Σκανδάλης αντισυνταγματάρχης του Ιππικού. Ανεβαίνει στην προεδρική έδρα και λέει:— «Λύεται η συνεδρίαση του εκτάκτου Επαναστατικού Δικαστηρίου!.» Η πράξη του Σκανδάλη είναι από τη φύση της αστεία. Τη συνεδρίαση τη λύνει ο Πρόεδρος. Ο Σκανδάλης αυτοεχειρίσθη Πρόεδρος! Και το ακροατήριο με την ψυχική ένταση και συγκίνηση ξέσπασε σε νευρικά γέλια. Ακόμα και οι αυστηροί στην όψη στρατοδίκες δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν ένα χαμόγελο....»]
- ↑ «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους»
- ↑ Αφιέρωμα 68η ΔΕΘ, η πρεμιέρα Εφημερίδα το «Βήμα», 7 Σεπτεμβρίου 2003
- ↑ [Ιστορικό άρθρο σε δύο συνέχειες, Περιοδικό «Ιστοριογνωσία», 1999]
